Ο ιός του Δυτικού Νείλου (West Nile virus) μεταδίδεται κυρίως με τα κουνούπια και μπορεί να είναι για ορισμένους ανθρώπους μια σοβαρή ασθένεια. Έκανε την εμφάνιση του στις ΗΠΑ τον Αύγουστο του 1999, όταν ξέσπασε επιδημία μέσα και γύρω από την πόλη της Νέας Υόρκης. Η επιδημία του ιού προκάλεσε τη σοβαρή ασθένεια 59 ατόμων και επτά θανάτους.
Ο ιός αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά στην Ουγκάντα το 1937. Από τότε έχει διαγνωσθεί σε ολόκληρη την Αφρική και σε ορισμένα μέρη στην Ευρώπη, στη Ρωσία, στην Ινδία, στην Ινδονησία και στις ΗΠΑ. Οι οργανισμοί υγείας δε γνωρίζουν πώς έφτασε ο ιός στις ΗΠΑ, αλλά μερικοί υποψιάζονται ότι ήρθε με κάποιο πουλί ή από κάποιον άνθρωπο που μόλις είχε μολυνθεί σε κάποια από τις περιοχές όπου βρίσκεται ο ιός.
Τα κουνούπια μεταδίδουν τον ιό στον άνθρωπο. Η κύρια αποθήκη του ιού είναι τα πουλιά. Όταν ένα κουνούπι δαγκώνει ένα μολυσμένο πουλί και στη συνέχεια τσιμπήσει ένα άτομο, τότε το άτομο αυτό μπορεί να μολυνθεί. Η μόλυνση από τον ιό γίνεται συνήθως, όταν ο καιρός είναι καλός και υπάρχουν πολλά κουνούπια. Τα κουνούπια μεταφέρουν τα υψηλότερα ποσά του ιού στις αρχές του φθινοπώρου. Γι αυτό και το ποσοστό της ασθένειας αυξάνει στα τέλη Αυγούστου με αρχές Σεπτεμβρίου. Ο κίνδυνος μειώνεται καθώς ο καιρός γίνεται πιο κρύος και τα κουνούπια εξαφανίζονται. Είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό ότι τα αποδημητικά πουλιά οδήγησαν στην εξάπλωση του ιού σε νέες περιοχές.
Συνήθως, ο χρόνος επώασης, δηλαδή ο χρόνος που μεσολαβεί από το τσίμπημα του κουνουπιού μέχρι την εμφάνιση των συμπτωμάτων, διαρκεί από 5 -15 ημέρες και σπανίως έως 2 μήνες. Δότες που δεν έχουν εμφανίσει συμπτώματα μπορούν να μεταδώσουν τον ιό με την μετάγγιση αίματος ή την μεταμόσχευση.
Τρόποι μετάδοσης
- Μολυσμένα κουνούπια: Ο κύριος τρόπος μετάδοσης είναι μέσω τσιμπήματος μολυσμένου κουνουπιού (συνήθως το κοινό κουνούπι). Τα κουνούπια μολύνονται από άρρωστα πτηνά ή άλλα ζώα (π.χ. άλογα).
- Μεταγγίσεις, μεταμοσχεύσεις. Σε πολύ μικρό αριθμό περιπτώσεων έχει αναφερθεί μετάδοση του ιού από μεταμόσχευση οργάνου, μετάγγιση αίματος και σπάνια από την μητέρα στο έμβρυο (συγγενής λοίμωξη). Οι αιμοδότες πρέπει να ενημερώσουν τις υπηρεσίες αιμοδοσίας αν εμφανίσουν πυρετό 15 ημέρες μετά την αιμοληψία.
- Ο ιός δεν μεταδίδεται από άτομο σε άτομο. Δεν μεταδίδεται μέσω της συνήθους κοινωνικής (π.χ. άγγιγμα, φιλί), σεξουαλικής ή άλλης επαφής.
Συμπτώματα και διάγνωση
Το 80% των ατόμων που μολύνονται παραμένουν ασυμπτωματικοί, το 20% εμφανίζουν ήπια συμπτώματα, ενώ λιγότεροι από 1% εμφανίζουν σοβαρή κλινική νόσο που προσβάλλει το κεντρικό νευρικό σύστημα.
Στις περισσότερες περιπτώσεις οι άνθρωποι που κολλούν αναρρώνουν πλήρως. Ο κίνδυνος για πιο ισχυρή μόλυνση είναι μεγαλύτερος στους ανθρώπους άνω των 50 ή σε αυτούς που έχουν εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.
Στην ελαφριά μορφή της νόσου, τα συμπτώματα είναι πυρετός, πονοκέφαλος, αδυναμία, πόνοι στους μυς και τις αρθρώσεις, εμετοί και μερικές φορές δερματικά εξανθήματα (στον κορμό) και διόγκωση των λεμφαδένων. Στην ελαφριά μορφή της νόσου, τα συμπτώματα φεύγουν σε 4-7 ημέρες χωρίς να αφήσουν κατάλοιπα.
Η σοβαρή μορφή της νόσου είναι μινιγγίτιδα – εγκεφαλίτιδα και προσβολή του νευρικού συστήματος. Τα συμπτώματα της σοβαρής νόσου περιλαμβάνουν πονοκέφαλο, υψηλό πυρετό, δυσκαμψία αυχένα, απάθεια, αποπροσανατολισμό, κώμα, τρόμος, σπασμούς, μυϊκή αδυναμία και παράλυση.
Ο ιός του Δυτικού Νείλου μπορεί να επιβεβαιωθεί από την αύξηση των αντισωμάτων του ιού στο αίμα σας ή από μία θετική καλλιέργεια του ιού του Δυτικού Νείλου σε μία εξέταση αίματος. Η εύρεση γενετικού υλικού του ιού του Δυτικού Νείλου σε σωματικά υγρά επίσης επιβεβαιώνει τη μόλυνση.
Σημεία και συμπτώματα
- Πυρετός.
- Πονοκέφαλος.
- Σωματικοί πόνοι.
- Δερματικό εξάνθημα.
- Διογκωμένοι λεμφαδένες.
Επείγοντα σημεία και συμπτώματα
- Πιασμένος αυχένας.
- Λήθαργος.
- Αποπροσανατολισμός.
- Τρόμος ή σπασμοί.
- Παράλυση.
- Κώμα.
Να σημειωθεί ότι οποιοσδήποτε τσιμπηθεί από κάποιο κουνούπι κινδυνεύει να κολλήσει τον ιό, αν και οι πιθανότητες να αναπτύξει την ασθένεια που σχετίζεται με τον ιό του Δυτικού Νείλου μετά το τσίμπημα είναι λιγότερες από 1% και ακόμα λιγότερο σε κάποιες περιοχές.
Οι επιπλοκές από ήπια λοίμωξη από τον ιό του Δυτικού Νείλου είναι σπάνιες. Οι επιπλοκές από σοβαρή λοίμωξη περιλαμβάνουν:
- Εγκεφαλική βλάβη
- Μόνιμη μυϊκή αδυναμία (μερικές φορές είναι παρόμοια με της πολιομυελίτιδας)
- Θάνατος
Πρόληψη – αντιμεώπιση
Δεν υπάρχει κάποια ειδική θεραπεία για τον ιό του Δυτικού Νείλου ούτε και διαθέσιμο εμβόλιο, αν και έχουν γίνει βήματα προς αυτή την κατεύθυνση. Οι σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να χρειαστούν νοσοκομειακή περίθαλψη.
Ο καλύτερος τρόπος για την πρόληψη της μόλυνσης από τον ιό του Δυτικού Νείλου είναι αποφυγή τσιμπήματος από κουνούπια. Τα βασικά προληπτικά μέτρα είναι:
- Φοράτε μακριά μανίκια και παντελόνια.
- Χρησιμοποιείτε εντομοαπωθητικά.
- Αδειάστε τους χώρους με στάσιμο νερό, όπως κάδους απορριμμάτων και πιατάκια των φυτών (τα κουνούπια αναπαράγονται μέσα σε λιμνάζοντα νερά).
- Συχνά λουτρά καθαριότητας για την απομάκρυνση του ιδρώτα.
- Χρήση κουνουπιέρας κατά την διάρκεια του ύπνου,
- Τοποθέτηση πλεγμάτων (σίτες) στα ανοίγματα του σπιτιού.
- Χρήση ανεμιστήρων ή κλιματιστικών.
- Χρήση λαμπτήρων κίτρινου χρώματος για τον φωτισμό εξωτερικών χώρων.
- Χρήση εντομοκτόνων στον αέρα.
- Κούρεμα του γρασιδιού, των θάμνων και των φυλλωμάτων.
- Καθαρισμός των αγριόχορτων και της βλάστησης από επιφανειακά νερά.
