Οι πυρετοί μπορεί μερικές φορές να προκαλούν πυρετικούς παροξυσμούς ή σπασμούς (febrile seizures) σε μέχρι και 1 στα 30 παιδιά ηλικίας κάτω των πέντε χρονών. Αυτό σημαίνει στα 29 από τα 30 παιδιά δεν θα υπάρξει ποτέ πυρετικός σπασμός, ανεξάρτητα του πόση είναι η θερμοκρασία τους. Τα περισσότερα παιδιά που εμφανίζουν πυρετικούς σπασμούς είναι μεταξύ 6 μηνών και 5 χρονών.
Οι σπασμοί διαρκούν τυπικά 5 λεπτά ή λιγότερο. Μετά τους σπασμούς το παιδί σας μπορεί να κλαίει ή να είναι αρκετά νυσταγμένο. Οι πυρετικοί σπασμοί δεν είναι επικίνδυνοι, αλλά μπορούν να είναι πολύ τρομακτικοί για τους γονείς.
Συμπτώματα και διάγνωση
Οι πυρετικοί σπασμοί πυροδοτούνται από υψηλό πυρετό που συμβαίνει σε νεαρά παιδιά. Συμβαίνουν περίπου στο 4% των παιδιών πριν την ηλικία των 4 ετών.
Το παιδί, κατά τη διάρκεια ενός πυρετικού επεισοδίου, αρχίζει ξαφνικά να παρουσιάζει συσπάσεις στα χέρια και στα πόδια, το χρώμα του αλλάζει γίνεται ωχρό και καμιά φορά μελανιάζει ιδίως γύρω από το στόμα. Το βλέμμα του είναι απλανές, συνήθως προς τα άνω και φαίνεται μόνο το άσπρο του ματιού. Το παιδί δεν επικοινωνεί με το περιβάλλον και μπορεί να έχει απώλεια ούρων.
Οι σπασμοί οφείλονται σε μια ηλεκτρική υπερδιέγερση του εγκεφάλου του παιδιού και συμβαίνει μόνο όταν υπάρχει πυρετός. Η υπερδιέγερση αυτή μεταφέρεται μέσω των νεύρων στους μύες οι οποίοι αρχίζουν να σφίγγουν και αμέσως μετά να συσπώνται ρυθμικά. Ακολουθεί χαλάρωση, απώλεια της συνείδησης και τέλος το παιδί κοιμάται. Ο ύπνος είναι μικρής διάρκειας και όταν το παιδί ξυπνήσει αποκτά το κανονικό του χρώμα και συμπεριφέρεται φυσιολογικά.
Μια άλλη περίπτωση είναι οι πυρετικοί σπασμοί να εκδηλώνονται χωρίς “σπασμούς”. Στη περίπτωση αυτή το παιδί κατά τη διάρκεια του πυρετού ή ακόμα και λίγο πριν, ξαφνικά χαλαρώνει, γίνεται υποτονικό, χλωμό, δεν επικοινωνεί με το περιβάλλον και δίνει την εντύπωση στους γονείς ότι έχει πεθάνει.
Και στις δύο περιπτώσεις οι γονείς ζουν μια τρομακτική εμπειρία αλλά πρέπει να καθησυχαστούν ότι οι πυρετικοί σπασμοί είναι αθώοι και ότι το παιδί τους δεν θα έχει κανένα πρόβλημα στο μέλλον.
Κάποια παιδιά κληρονομούν την τάση να έχουν πυρετικούς σπασμούς. Συνήθως σταματούν, όταν το παιδί γίνεται 5 – 6 χρονών. Οι πυρετικοί σπασμοί μπορεί να πυροδοτούνται από τη ραγδαία εμφάνιση πυρετού, η οποία συνήθως προκαλείται από μια λοίμωξη, όπως η μέση ωτίτιδα. Οι σπασμοί εμφανίζονται στα περισσότερα παιδιά στο πρώτο 24ωρο της λοίμωξης. Στο 75% των παιδιών με σπασμούς ο πυρετός είναι πάνω από 39 βαθμούς Κελσίου ενώ στο 25% ο πυρετός υπερβαίνει τους 40 βαθμούς Κελσίου.
Αν το παιδί σας έχει σπασμούς κατά τη διάρκεια πυρετού, αναζητήστε αμέσως ιατρική βοήθεια. Συχνά οι σπασμοί αυτοί συμβαίνουν, όταν η θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται ραγδαία. Ασθένειες όπως η μηνιγγίτιδα μπορεί να εκδηλωθούν αρχικά με σπασμούς και μπορεί να απαιτείται επείγουσα θεραπεία.
Ο παιδίατρος θα ρωτήσει σχετικά με το οικογενειακό ιατρικό ιστορικό και θα διενεργήσει στο παιδί σας μία φυσική εξέταση. Αν ο πυρετός οφείλεται ξεκάθαρα σε μια κοινή παιδική ασθένεια, ένα ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (ΗΕΓ) για τον έλεγχο της δραστηριότητας των εγκεφαλικών θυμάτων μπορεί να είναι η μοναδική εξέταση που χρειάζεται. Αν δεν υπάρχει σημείο κάποιας ανωμαλίας, η διάγνωση είναι συνήθως πυρετικοί σπασμοί.
Πόσο σοβαροί είναι οι πυρετικοί σπασμοί; Παρόλο που οι πυρετικοί σπασμοί μπορεί να ανησυχήσουν τους γονείς, είναι συνήθως αβλαβείς για το παιδί σας και γενικά δεν οδηγούν σε μακροπρόθεσμο ή χρόνιο πρόβλημα. Περίπου το 90% των πυρετικών σπασμών σταματούν μόνοι τους μέσα σε 5 λεπτά και ο κίνδυνος μελλοντικής διανοητικής βλάβης είναι ελάχιστος. Οι πυρετικοί σπασμοί χρήζουν πάντα ιατρικής εξέτασης, για να προσδιοριστεί η αιτία του πυρετού. Εκτιμάται ότι το 2,7-3,3% των παιδιών με πυρετικούς σπασμούς μπορεί να εμφανίσει μελλοντικά επιληψία.
Ο κίνδυνος επιληψίας αυξάνεται, αν το παιδί σας έχει σύνθετους ή επιπεπλεγμένους πυρετικούς σπασμούς. Οι επιπεπλεγμένοι πυρετικοί σπασμοί κρατούν πάνω από 15 λεπτά, συμβαίνουν πάνω από μία φορά μέσα σε 24 ώρες και προσβάλλουν τη μία πλευρά του σώματος περισσότερο από την άλλη. Με τη χρήση φαρμάκων οι μελλοντικοί σπασμοί μπορεί συνήθως να ελεγχθούν ή να μειωθεί σημαντικά η συχνότητα ή η σοβαρότητα τους. Ο κίνδυνος για επιληψία είναι 4-6% μετά από επεισόδιο επιπεπλεγμένων πυρετικών σπασμών.
Αντιμετώπιση
Το παιδί πρέπει να μην είναι στην αγκαλιά των γονιών ή στο κρεβάτι (διότι υπάρχει φόβος να πέσει) αλλά τοποθετείται στο πάτωμα. Βάλτε λοιπόν το παιδί σας να ξαπλώσει στο πλάϊ ή μπρούμυτα στο πάτωμα και μετακινήστε τα αντικείμενα που βρίσκονται κοντά τα οποία θα μπορούσαν να αποτελέσουν πηγή τραυματισμού. Μη βάζετε τίποτα μέσα στο στόμα του κατά τη διάρκεια των σπασμών. Απαιτείται απόλυτη ψυχραιμία από τους γονείς. Κρατήστε την προσοχή σας στις ανάγκες του παιδιού σας καθ’ όλη την διάρκεια των σπασμών.
Μετά το επεισόδιο αναφέρετε τους σπασμούς στο γιατρό σας. Το άμεσο δρόσισμα του παιδιού δεν εμποδίζει τους περαιτέρω σπασμούς. Αν οι σπασμοί διαρκούν πάνω από 5 λεπτά ή αν το παιδί σας έχει δύο ή περισσότερα επεισόδια σπασμών, αναζητήστε επειγόντως ιατρική βοήθεια.
Φάρμακα. Μετά από ένα μοναδικό επεισόδιο σπασμών κατά τη διάρκεια του πυρετού ο γιατρός ενδέχεται να συνταγογραφήσει ή όχι αντιεπιληπτικά φάρμακα για την αποφυγή υποτροπών.
Αν το παιδί σας εκδηλώσει τουλάχιστον δύο επεισόδια πυρετικών σπασμών, ο γιατρός μπορεί να συστήσει άμεση αντιμετώπιση του πυρετού με ισχυρά φάρμακα κατά τη διάρκεια των ασθενειών της παιδικής ηλικίας ως τρόπο αποφυγής των πυρετικών σπασμών. Αυτό μπορεί να γίνει με τη χορήγηση παρακεταμόλης (Depon κ.ά.) ή ιβουπροφαίνης (Brufen κ.ά.) με την πρώτη ένδειξη πυρετού.
Αποφύγετε να δίνετε ασπιρίνη για τον πυρετό, διότι μπορεί να πυροδοτήσει μία σπάνια αλλά δυνητικά θανατηφόρα διαταραχή, γνωστή ως σύνδρομο Reye.
Ένας μικρός αριθμός παιδιών απαιτεί συνεχή θεραπεία με αντιεπιληπτικά φάρμακα μέχρι την ηλικία των 3 – 4 ετών. Τα αντιεπιληπτικά φάρμακα είναι αποτελεσματικά στην πρόληψη πυρετικών σπασμών, αλλά συνήθως προκαλούν σημαντικές παρενέργειες.
Τα παιδιά που έχουν συχνούς ή παρατεταμένους πυρετικούς σπασμούς ωφελούνται από την προληπτική θεραπεία με διαζεπάμη (Valium) από το στόμα ή το ορθό, όταν υπάρχει πυρετός.
Αν δε συμβαίνουν καθόλου σπασμοί για χρόνια και τα αποτελέσματα του ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος και της νευρολογικής εξέτασης είναι φυσιολογικά, ο παιδίατρος μπορεί να σας συστήσει να ελαττώσετε τη δόση των φαρμάκων του παιδιού σας. Πολλά παιδιά μπορούν τελικά να σταματήσουν να παίρνουν όλα τα φάρμακα και να παραμείνουν ελεύθερα από σπασμούς.
Παιδιά που είχαν απλούς πυρετικούς σπασμούς μπορούν να συνεχίσουν κανονικά τους εμβολιασμούς, είναι όμως καλό να τους χορηγούνται αντιπυρετικά φάρμακα για 24 ώρες μετά τον εμβόλιο.
