Το υποσκληρίδιο αιμάτωμα (υποσκληρίδια αιμορραγία) προκαλείται από τραυματισμό της κεφαλής. Μπορεί να είναι αποτέλεσμα τροχαίου ατυχήματος ή ενός φαινομενικά ασήμαντου χτυπήματος στο κεφάλι. Μπορεί να συμβεί επίσης από απότομα κουνήματα του κεφαλιού. Όταν συμβαίνουν γρήγορες αλλαγές στις ταχύτητες εντός του κρανίου μπορεί το αποτέλεσμα να είναι υπερβολική έκταση και ρήξη των μικρών υποσκληριδίων φλεβών κάτι που προκαλεί το αιμάτωμα.
Το υποσκληρίδιο αιμάτωμα (subdural hematoma) εμφανίζεται πιο συχνά στους ηλικιωμένους και στους αλκοολικούς διότι αυτοί οι ασθενείς έχουν συχνά εγκεφαλική ατροφία.
Ο όρος υποσκληρίδιο αιμάτωμα αναφέρεται στο αιμάτωμα που δημιουργείται στον υποσκληρίδιο χώρο του εγκεφάλου δηλαδή μεταξύ της σκληράς και της αραχνοειδούς μήνιγκας του εγκεφάλου. Το αίμα συγκεντρώνεται στο εσωτερικό στρώμα των μηνίγγων, ανάμεσα στη σκληρά μήνιγγα, που προσκολλάται στο κρανίο και την αραχνοειδή μήνιγγα, που περιβάλλει τον εγκέφαλο.
Το υποσκληριδιο αιμάτωμα μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της ενδοκρανιακής πίεσης και συνεπακόλουθα συμπίεση και βλάβη του ευαίσθητου εγκεφαλικού ιστού. Δεν πρέπει να συγχέεται με το επισκληρίδιο αιμάτωμα το οποίο αφορά αιμάτωμα σε άλλο χώρο του εγκεφάλου. Το τελευταίο συνήθως προκαλείται από αιμορραγία η οποία προέρχεται από αρτηρίες, έχοντας ως αποτέλεσμα την συσσώρευση αίματος ανάμεσα στην σκληρά μήνιγγα και το κρανίο.
Η αιμορραγία συμβαίνει, όταν τα αιμοφόρα αγγεία – συνήθως οι φλέβες – ρήγνυνται μεταξύ του εγκεφάλου και της εξωτερικής από τις τρεις μεμβρανώδεις στιβάδες που καλύπτουν τον εγκέφαλο (σκληρά μήνιγγα). Το αίμα ρέει και σχηματίζει μία μάζα (αιμάτωμα) η οποία συμπιέζει τον εγκεφαλικό ιστό. Το αίμα από την υποσκληρίδιο αιμορραγία μπορεί να αντλήσει νερό λόγω της όσμωσης, με αποτέλεσμα να επεκταθεί, προκαλώντας συμπίεση του εγκεφαλικού ιστού και την δημιουργία νέων αιμορραγιών από άλλα αιμορραγικά αγγεία. Αν το αιμάτωμα εξακολουθήσει να διογκώνεται, μπορεί να οδηγήσει σε προοδευτική απώλεια συνείδησης, που μπορεί να οδηγήσει στο θάνατο.
Συμπτώματα
Το διάστημα μεταξύ του τραυματισμού και έναρξης των σημαντικών σημείων και συμπτωμάτων, όπως η κεφαλαλγία, η σύγχυση, η παράλυση και η απώλεια της συνείδησης μπορεί να ποικίλλει.
Ένα υποσκληριδιο αιμάτωμα θεωρείται οξύ, αν το διάστημα είναι λιγότερο από 48 ώρες, υποξύ, αν είναι μεταξύ 48 ωρών και 2 εβδομάδων και χρόνιο, αν είναι πάνω από 2 εβδομάδες. Αντίθετα με το χρόνιο, το οξύ υποσκληρίδιο αιμάτωμα είναι πολύ βαριά κατάσταση με περίπου 50% θνητότητα.
Τα μωρά και οι μεγαλύτεροι ενήλικες βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο για την κατάσταση αυτή. Ο τραυματισμός που το προκάλεσε μπορεί να μην είναι εμφανής ή να μην μπορεί να ανακληθεί στη μνήμη.
Να σημειωθεί ότι τα συμπτώματα της υποσκληρίδιας αιμορραγίας εγκαθίστανται πιο αργά από αυτά της επισκληρίδιας, επειδή οι – χαμηλότερης πίεσης – φλέβες αιμορραγούν πιο αργά από ότι οι αρτηρίες.
Σημεία και συμπτώματα
- Σταθερή ή διακυμαινόμενη κεφαλαλγία, ζάλη, σπασμοί ή σύγχυση μετά από τραυματισμό της κεφαλής.
- Τμηματική παράλυση στη μία πλευρά του σώματος.
- Επιβραδυνόμενη σκέψη, αλλαγές στην προσωπικότητα.
Επείγοντα σημεία και συμπτώματα
- Σπασμοί ή απώλεια της συνείδησης μετά από τραυματισμό της κεφαλής.
- Διευρυμένες κόρες του οφθαλμού.
Διάγνωση
Το χρόνιο υποσκληρίδιο αιμάτωμα μπορεί να είναι δύσκολο να διαγνωστεί. Η προοδευτική απώλεια της συνείδησης που ακολουθεί έναν τραυματισμό της κεφαλής, ωστόσο, θα πρέπει γενικώς να θεωρείται πως προκαλείται από αιμορραγία μέσα στην κεφαλή μέχρις αποδείξεως του αντιθέτου. Η καλύτερη μέθοδος, για να προσδιοριστεί η θέση και το μέγεθος του αιματώματος, είναι η αξονική τομογραφία (CT), αν υπάρχει χρόνος να πραγματοποιηθεί. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθεί αντ’ αυτής μαγνητική τομογραφία (MRI). Ορισμένες φορές χρειάζεται αμέσως εγχείρηση, χωρίς να μένει χρόνος για εξετάσεις.
Τα υποσκληρίδια αιματώματα συνήθως δημιουργούνται στις κορυφές και τις πλευρές των μετωπιαίων και κροταφικών λοβών.
Είναι σημαντικό μετά από οποιοδήποτε τραύμα στο κεφάλι να γίνει ιατρική αξιολόγηση του ασθενούς.
Πόσο σοβαρό είναι το υποσκληρίδιο αιμάτωμα;
Η οξεία υποσκληρίδια αιμορραγία είναι συχνά μοιραία με ή χωρίς άμεση εγχείρηση και μπορεί να επέλθει θάνατος παρά την άμεση ιατρική παρέμβαση.
Οι υποξείες και χρόνιες μορφές έχουν μικρότερο κίνδυνο, αλλά απαιτούν ιατρική παρέμβαση, εφόσον είναι εμφανή τα σημεία και τα συμπτώματα, ή μπορεί να προκύψει μόνιμη βλάβη στον εγκέφαλο.
Ο κίνδυνος σοβαρών επιπλοκών είναι μεγαλύτερος για ανθρώπους που χρησιμοποιούν ασπιρίνη και αντιπηκτικά φάρμακα σε καθημερινή βάση.
Θεραπεία
Η θεραπεία του υποσκληρίδιου αιματώματος απαιτεί συνήθως εγχείρηση. Αν το αίμα είναι εντοπισμένο και υγρό, η μόνη απαραίτητη διαδικασία μπορεί να είναι η δημιουργία μίας τρύπας στο κρανίο, για να αντληθεί το αίμα. Στα μεγάλα αιματώματα ή στο πηγμένο αίμα μπορεί να απαιτείται να ανοιχτεί ένα τμήμα του κρανίου (με μία επέμβαση που καλείται κρανιοτομή), για να αφαιρεθεί το αίμα. Ορισμένα υποσκληρίδια αιματώματα είναι μικρά και δεν προκαλούν συμπτώματα ή δε χρειάζεται να αφαιρεθούν.
Η εντατική θεραπεία γίνεται με ποικίλες τεχνικές και φάρμακα για τον έλεγχο του εγκεφαλικού οιδήματος που προκαλείται από άλλα υγρά που συσσωρεύονται μετά από τραυματισμό στο κεφάλι.
Μετά την εγχείρηση τα αντιεπιληπτικά φάρμακα, όπως η φαινυντοΐνη (Epanutin), μπορεί να συνταγογραφηθούν για τον έλεγχο ή την πρόληψη των μετατραυματικών σπασμών. Οι σπασμοί μπορεί να αρχίσουν καθυστερημένα, έως και δύο χρόνια μετά τον τραυματισμό. Αμνησία, ίλιγγος, δυσκολία προσοχής, ανησυχία και κεφαλαλγία μπορεί να εμφανιστούν και να συνεχίσουν για κάποιο διάστημα.
Σε ενήλικες το μεγαλύτερο μέρος της ανάρρωσης λαμβάνει χώρα μέσα στους πρώτους 6 μήνες και μικρότερες βελτιώσεις συμβαίνουν για πάνω από 2 χρόνια. Η ατελής ανάρρωση είναι αποτέλεσμα εγκεφαλικής βλάβης.
Τα παιδιά συνήθως τα πηγαίνουν καλύτερα από τους ενήλικες. Έχουν καλύτερη άμεση ανάρρωση και οι μικρότερες βελτιώσεις συνεχίζονται σε μακρύτερη χρονική περίοδο.
