Ο οξύς ή αιφνίδιος πόνος στους όρχεις μπορεί να είναι σύμπτωμα σοβαρής ιατρικής κατάστασης, όπως η λοίμωξη ή η συστροφή όρχεως. Αν ο πόνος δεν περάσει σε 10-15 λεπτά ή αν υποχωρεί και επανέρχεται πάλι, πρέπει να εξεταστείτε επειγόντως από γιατρό.
Κάθε όρχις κρέμεται μέσα στο όσχεο από ένα λώρο που περιέχει το σπερματικό τόνο και τα αιμοφόρα αγγεία που τροφοδοτούν τον όρχι. Στην κατάσταση που λέγεται συστροφή όρχεως (testicular torsion) ο όρχις πραγματοποιεί μία περιστροφή γύρω από τον εαυτό του πάνω από 180 μοίρες. Αυτό έχει ως συνέπεια να στρίβει και ο σπερματικός τόνος, ο οποίος είναι το “κορδόνι” από το οποίο κρέμεται ο όρχις. Από τον σπερματικό τόνο περνάνε οι αρτηρίες, οι φλέβες, τα νεύρα και τα λεμφαγγεία του όρχεως.
Καθώς διακόπτεται η αιμάτωση του όρχι προκαλείται ξαφνικός και συχνά ισχυρός πόνος καθώς και πρήξιμο στην περιοχή. Η παρατεταμένη συστροφή του όρχεως καταλήγει στη νέκρωση του οργάνου και του περιβάλλοντος ιστού και γι αυτό το λόγο απαιτείται η επείγουσα χειρουργική αντιμετώπιση μέσα σε 6 ώρες, διαφορετικά είναι πιθανό να προκληθεί μόνιμη βλάβη στον όρχι και να επηρεαστεί η ικανότητα τεκνοποίησης.
Η συστροφή του όρχεως μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Εκτιμάται πως το 65% των περιπτώσεων εμφανίζεται στους εφήβους από 12 έως 18 ετών. Έχει υπολογιστεί πως η κατάσταση συμβαίνει σε έναν στους 4.000 κάτω από την ηλικία των 25. Μπορεί επίσης να συμβεί στα βρέφη, τον πρώτο χρόνο της ζωής τους -η στροφή του όρχι αποτελεί μία από τις επείγουσες ουρολογικές καταστάσεις και οι γονείς πρέπει να είναι ενήμεροι για αυτήν. Στα μικρά αγόρια, στα οποία οι όρχεις δεν κατεβαίνουν φυσιολογικά στο όσχεο με τη γέννηση (κρυψορχία) συμβαίνει πιο συχνά.
Συμπτώματα και αιτίες
Ξαφνικά εγκαθίσταται οξύ άλγος στον όρχι που ακολουθείται από διόγκωση του και ερυθρότητα στο όσχεο. Μπορεί να συνυπάρχει με ναυτία, εμετούς και κοιλιακό πόνο. Σε μερικές περιπτώσεις ο πόνος είναι ήπιος, ενώ στα βρέφη υπάρχει επίμονο κλάμα, δίπλωμα των ποδιών και εμετοί.
Η συστροφή του όρχεως μπορεί να συμβεί χωρίς φανερή αιτία, ακόμα και στον ύπνο ξυπνώντας το παιδί ή τον έφηβο. Άλλες φορές συμβαίνει μετά από έντονη σωματική δραστηριότητα.
Έχει βρεθεί πως οι άνδρες που εμφανίζουν συστροφή όρχεως έχουν γενετική προδιάθεση που επιτρέπει την ελεύθερη κίνηση των όρχεων μέσα στο όσχεο. Η κληρονομούμενη αυτή κατάσταση συνήθως επηρεάζει και τους δύο όρχεις. Στους άνδρες και στα αγόρια που έχουν την προδιάθεση, η συστροφή όρχεως μπορεί να συμβεί χωρίς να συντρέχει κάποιος εμφανής παράγοντας. Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν μετά από τραυματισμό στο όσχεο, φυσική δραστηριότητα και στον ύπνο.
Σημεία και συμπτώματα
- Αιφνίδιος, έντονος πόνος στον έναν όρχι.
- Ανέβασμα του όρχεως στο όσχεο.
- Διόγκωση του όρχεως.
- Ναυτία και έμετος.
- Λιποθυμία.
- Πυρετός.
Διάγνωση
Για να ξεχωρίσει τη συστροφή του όρχεως από άλλες καταστάσεις που προσβάλλουν τους όρχεις, ο γιατρός σας μπορεί να ζητήσει εξέταση με υπερήχους. Ή μπορεί να χρειαστείτε χειρουργική επέμβαση, για να επιβεβαιωθεί η διάγνωση και να αποκατασταθεί η συστροφή.
Πόσο σοβαρή είναι η συστροφή των όρχεων; Κατά τη συστροφή του ο όρχις περιστρέφεται γύρω από το σπερματικό πόρο του, οπότε αποκόπτεται η αιμάτωσή του και προκαλείται έντονος, αιφνίδιος πόνος. Αν η συστροφή των όρχεων δε διορθωθεί μέσα σε λίγες ώρες, συχνά με εγχείρηση, ο όρχις μπορεί να πάθει μόνιμη βλάβη λόγω ισχαιμίας (έλλειψη αιμάτωσης) και ίσως χρειαστεί ακόμα και να αφαιρεθεί. Ο έντονος πόνος στον όρχι χωρίς φανερή αιτία ή μετά από έντονη σωματική δραστηριότητα απαιτεί άμεση ιατρική φροντίδα.
Με βάση τη βιβλιογραφία, αν γίνει ανάταξη μέσα σε 5 ώρες από τη συστροφή τότε ο όρχις έχει 83% πιθανότητα να σωθεί. Το ποσοστό μειώνεται στο 70% αν γίνει σε 10 ώρες και στο 20% αν γίνει στις 12 ώρες. Ο βαθμός της συστροφής επηρεάζει την επιβίωση του όρχι αφού όσες περισσότερες φορές περιελίσσεται ο όρχις περί του άξονά του τόσο μειώνεται η επιβίωσή του.
Θεραπεία
Ο υψηλός βαθμός υποψίας των γονιών και η γρήγορη επίσκεψη στον ειδικό ιατρό μπορεί να σώσει τον όρχι του παιδιού. Μπορεί να αποφευχθεί η χειρουργική επέμβαση για την αποκατάσταση της συστροφής του όρχεως, τουλάχιστον προσωρινά, αν μπορέσει ο γιατρός σας να φέρει με τα χέρια τον όρχι στη φυσιολογική του θέση και να τον κρατήσει εκεί. Μπορεί επίσης να ακινητοποιηθεί και ο άλλος όρχις, για να προληφθεί πιθανή συστροφή του.
Σε περίπτωση χειρουργικής επέμβασης, διανοίγεται, υπό γενική αναισθησία το όσχεο και ο όρχις περιελίσσεται ανάστροφα της φοράς της συστροφής. Στη συνέχεια καθηλώνεται με ένα ράμμα στο όσχεο έτσι ώστε να μην είναι δυνατή η εκ νέου συστροφή του (ορχεοπηξία).
Αν η συστροφή αντιμετωπιστεί τις πρώτες 5 με 6 ώρες, τα αποτελέσματα είναι πολύ καλά, ενώ αντίθετα, μετά το πέρας 12 -18 ωρών, ο όρχις νεκρώνεται και αφαιρείται. Στο ενδιάμεσο διάστημα, η βιωσιμότητα του όρχεως εκτιμάται από τον ουρολόγο.
