Σύμφωνα με μια νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό PLoS Genetics, μόνο το 8,2% του DNA μας είναι λειτουργικό, δηλαδή χρήσιμο για τον οργανισμό μας.
Η άποψη αυτή δεν είναι εντελώς καινούργια. Είναι γνωστό ότι η φύση δεν είναι σοφή αφού το σιτάρι, ένας απλούστερος οργανισμός απ’ ότι ο άνθρωπος έχει περισσότερα γονίδια από τον άνθρωπο. Αλλά είναι πολύ διαφορετική από αυτή που είχαν κάνει το 2012 οι επιστήμονες της διεθνούς ομάδας ENCODE συμπεραίνοντας ότι το 80% του γονιδιώματος μας έχει χρήσιμες βιοχημικές λειτουργίες.
Ερευνητές του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, με επικεφαλής τον καθηγητή Κρις Πόϊντινγκ υποστηρίζουν ότι κακώς η ερευνητική κοινοπραξία ENCODE έδωσε τόσο ευρύ ορισμό στο τι είναι λειτουργικό και χρήσιμο καθώς δεν αρκεί να «κάνει» κάτι ένα κομμάτι του DNA, αλλά αυτό το «κάτι» πρέπει και να είναι αποδεδειγμένα ωφέλιμο για τον οργανισμό.
Για τους Βρετανούς ερευνητές σημαντικό κριτήριο αποτελεί πόσο ποσοστό του DNA στα ζώα έχει αποφύγει να υποστεί μεταλλάξεις κατά τα τελευταία 100 εκατομμύρια χρόνια, που σημαίνει ότι αυτό ακριβώς το τμήμα του γενετικού υλικού είναι όντως χρήσιμο και ζωτικό. Οι ερευνητές συνέκριναν, με τη βοήθεια ηλεκτρονικών υπολογιστών, τα γονιδιώματα διαφόρων θηλαστικών, από ποντίκια και λαγούς έως σκύλους, άλογα και ανθρώπους.
Από τη συγκριτική αυτή μελέτη, προέκυψε η εκτίμηση ότι μόνο το 8,2% του ανθρώπινου DNA έχει κάποια πράγματι χρήσιμη λειτουργία. Το υπόλοιπο 91,8% είναι εξελικτικό απομεινάρι, ένα DNA που προέρχεται από αρχαίους ιούς οι οποίοι κάποτε ενσωματώθηκαν στο γενετικό υλικό των προγόνων μας.
«Τείνουμε να πιστεύουμε ότι όλο το DNA μας πρέπει να κάνει κάτι. Στην πραγματικότητα όμως, μόνο ένα μικρό κομμάτι του είναι χρήσιμο», δήλωσε ο ερευνητής Κρις Ραντς. «Δεν έχουμε ενδείξεις ότι το 92% του γονιδιώματός μας συνεισφέρει με κάποιο τρόπο στη βιολογία μας. Απλώς ‘κάθεται’ εκεί και πιάνει χώρο», πρόσθεσε ο ερευνητής Γκέρτον Λούντερ.
Από το 8,2% του DNA που είναι λειτουργικό, μόνο το 1,2% είναι αυτό που κωδικοποιεί τις πρωτεΐνες που ελέγχουν τις κρίσιμες βιολογικές λειτουργίες του ανθρώπου. Το υπόλοιπο 7% των περίπου 21.000 γονιδίων μας, εμπλέκεται κυρίως στην ενεργοποίηση και απενεργοποίηση, δηλαδή στην έκφραση των γονιδίων που κωδικοποιούν τις πρωτεΐνες, ανάλογα με την χρονική φάση, το σημείο του σώματος, το περιβάλλον και άλλους παράγοντες.
«Οι πρωτεΐνες που παράγονται, είναι ουσιαστικά ίδιες σε όλα τα κύτταρα του σώματός μας. Όμως ποιες από αυτές θα ενεργοποιηθούν κάθε φορά, σε ποιο σημείο στο σώμα και πότε, αυτό πρέπει να ρυθμιστεί – και αυτή είναι η δουλειά που κάνει το 7%», δήλωσε ο Ραντς.
Η άποψη ότι ένα μεγάλο μέρος των γονιδίων μας είναι άχρηστο υπήρχε και παλιότερα αλλά η ερευνητική κοινοπραξία ENCODE είχε υποστηρίξει ότι αυτό είναι λάθος. Σε μια εντυπωσιακή σειρά από περισσότερες από 30 εργασίες που δημοσιεύθηκαν σε διάφορα περιοδικά, συμπεριλαμβανομένου του Nature, Genome Research, Genome Biology, οι επιστήμονες είχαν αναφέρει ότι τα τεράστια τμήματα του DNA που ήταν φαινομενικά “σκουπίδια” είναι στην πραγματικότητα η έδρα μιας κρίσιμης δραστηριότητας των γονιδίων που ελέγχει αλλαγές οι οποιες συμβάλλουν σε εκατοντάδες κοινές ασθένειες. Η μελέτη ENCODE ξεκίνησε το 2003, κόστισε 123 εκατομμύρια δολάρια και περιελάμβανε 442 επιστήμονες από 32 εργαστήρια σε όλο τον κόσμο.
