Η νεανική ρευματοειδής αρθρίτιδα (juvenile rheumatoid arthritis) μοιάζει σε μερικά σημεία με τη ρευματοειδή αρθρίτιδα στους ενήλικες, αλλά διαφέρει σε άλλα. Οι διαφορές αφορούν στην ηλικία που εκδηλώνεται και στη μακροχρόνια φύση της ασθένειας.
H νεανική ρευματοειδής αρθρίτιδα προσβάλλει 1 στα 1000 παιδιά κάτω των 16 ετών και μπορεί να εκδηλωθεί ακόμα και στη βρεφική ηλικία. Τα παιδιά με ρευματοειδή αρθρίτιδα πρέπει να μάθουν να ζουν με τη νόσο, και το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον πρέπει να τα στηρίζει.
Η νεανική ρευματοειδής αρθρίτιδα παρουσιάζεται σε τρεις διαφορετικές μορφές παιδικής αρθρίτιδας: ολιγοαρθρική, πολυαρθρική και συστηματική (νόσος του Still). Το 50% των παιδιών με τη νόσο εμφανίζουν την ολιγοαρθρική μορφή, το 40% την πολυαρθρική μορφή και το 10% τη συστηματική μορφή.
Κάθε μορφή έχει τα δικά της ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Η ολιγοαρθρική μορφή προσβάλλει συνήθως τέσσερις ή λιγότερες αρθρώσεις με ασύμμετρο τρόπο (συνήθως μεγάλες αρθρωσεις όπως είναι το γόνατο, ο αστράγαλος και ο καρπός). Για παράδειγμα, αν έχει προσβληθεί το δεξί γόνατο, τότε το αριστερό γόνατο πιθανότατα δε θα έχει προσβληθεί.
Η πολυαρθρική νεανική ρευματοειδής αρθρίτιδα προσβάλλει περισσότερες από τέσσερις αρθρώσεις (μικρές ή μεγάλες), συνήθως με συμμετρικό τρόπο, δηλαδή προσβάλλει τις ίδιες αρθρώσεις στη δεξιά και αριστερή πλευρά του σώματος. Είναι πιο επιθετική και συνήθως προκαλεί χρόνια προβλήματα στις αρθρώσεις.
Η συστηματική μορφή προσβάλλει εκτός από τις αρθρώσεις πολλά συστήματα του σώματος, όπως την καρδιά, το συκώτι, το σπλήνα και τους λεμφαδένες. Μπορεί να προκαλεί επίσης πυρετό, ρίγη, εξανθήματα και αναιμία. Με άλλα λόγια, το παιδί φαίνεται πως είναι άρρωστο και μπορεί να έχει δυσκολία στην αναπνοή ή πόνο στο στήθος. Με την πάροδο των χρόνων, το παιδί μπορεί να έχει έντονο πόνο και παραμορφώσεις στις προσβεβλημένες αρθρώσεις ή να παρουσιαστούν επιπλοκές εξαιτίας των οποίων κινδυνεύει η υγεία του.
Σημεία και συμπτώματα
- Διόγκωση και δυσκαμψία στις αρθρώσεις.
- Πυρετός.
- Εξανθήματα.
- Κόπωση και εκνευρισμός.
- Φλεγμονή του ματιού.
Το αίτιο της νεανικής ρευματοειδής αρθρίτιδας δεν είναι γνωστό. Πιθανότατα ευθύνονται πολλοί παράγοντες, μεταξύ των οποίων και γενετικοί. Ένας ιός ή ένα βακτήριο μπορεί να πυροδοτήσει τη νόσο στα παιδιά που έχουν γενετική προδιάθεση.
Η νεανική ρευματοειδούς αρθρίτιδα ξεκινάει τις περισσότερες φορές στη νηπιακή ή προεφηβική ηλικία. Κάποιες μορφές και υποκατηγορίες είναι πιο διαδεδομένες στο ένα φύλο, αλλά σε γενικές γραμμές η ασθένεια προσβάλλει συχνότερα τα κορίτσια από τα αγόρια.
Περίπου τα μισά παιδιά με βραχυπρόθεσμη (οξεία) νεανική ρευματοειδή αρθρίτιδα αναρρώνουν πλήρως, ενώ τα άλλα μισά εκδηλώνουν τη χρόνια μορφή.
Διάγνωση
Η διάγνωση της νόσου γίνεται συνήθως με λεπτομερή κλινική εξέταση και με εργαστηριακές εξετάσεις για τη μέτρηση της φλεγμονής και τον εντοπισμό ειδικών αντισωμάτων που επιτίθενται στα ίδια τα κύτταρα του σώματος.
Τα παιδιά με νεανική ρευματοειδή αρθρίτιδα θα πρέπει να υποβληθούν σε μία ειδική εξέταση των ματιών με σχισμοειδή λυχνία εξαιτίας του υψηλού κινδύνου μιας σοβαρής πάθησης του ματιού, που ονομάζεται ραγοειδίτιδα.
Πόσο σοβαρή είναι η νεανική ρευματοειδής αρθρίτιδα; Όπως και στην περίπτωση της ρευματοειδούς αρθρίτιδας στους ενήλικες, η νεανικη ρευματοειδης αρθριτιδα εκθέτει το άτομο που πάσχει από αυτή σε αυξημένο κίνδυνο μόνιμων βλαβών στις αρθρώσεις. Επιπλέον, ένα παιδί που αναπτύσσεται έχοντας τη νόσο μπορεί να εκδηλώσει παθολογική ανάπτυξη των οστών. Για παράδειγμα, η νόσος μπορεί να επιταχύνει την ανάπτυξη στα οστά του ενός ποδιού αλλά όχι και στο άλλο. Ένας άλλος κίνδυνος είναι η ενστικτώδης αποφυγή της κίνησης της προσβεβλημένης άρθρωσης από το παιδί, για να αποφεύγει τον πόνο. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε εξασθένηση και ρίκνωση των μυών και με τον καιρό ακόμα και σε παραμόρφωση της άρθρωσης.
Θεραπεία
Σε γενικές γραμμές η θεραπεία της νεανικής ρευματοειδούς αρθρίτιδας μοιάζει με αυτή της ρευματοειδούς αρθρίτιδας στους ενήλικες, αν και πολλά φάρμακα που έχουν εγκριθεί για χρήση στους ενήλικες δεν έχουν εγκριθεί για τα παιδιά. Το παιδί πρέπει να παρακολουθείται από ειδικό παιδορευματολόγο, ο οποίος θα ορίσει ποια φάρμακα θα πρέπει να πάρει το παιδί, ανάλογα με τη μορφή της ασθένειάς του.
Η πρώτης γραμμής θεραπεία για όλες τις περιπτώσεις είναι τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα. Η ασπιρίνη, αν και ανήκει σε αυτά και χορηγείται, δεν είναι η πρώτη επιλογή, καθώς υπάρχουν άλλα φάρμακα με λιγότερες παρενέργειες (π.χ. ναπροξένη, ιβουπροφένη κ.ά.).
Φάρμακα. Ο γιατρός μπορεί να χορηγήσει ιβουπροφαίνη (Brufen κ.ά.), ναπροξαίνη (Naprosyn), ασπιρίνη ή άλλα αντιφλεγμονώδη φάρμακα. Αν η νόσος εξελίσσεται, μπορεί να χρησιμοποιηθούν αντιρρευματικά φάρμακα τροποποίησης της νόσου, όπως είναι η μεθοτρεξάτη (Methotrexate), η θεραπεία με χρυσό (Ridaura) ή η βιολογική ουσία ετανερσέπτη (Enbrel).
Κορτικοστεροειδή φάρμακα, όπως είναι η πρεδνιζόνη, χρησιμοποιούνται συνήθως μόνο στα παιδιά που έχουν προσβληθεί τα εσωτερικά τους όργανα ή παρουσιάζουν φλεγμονή στα μάτια, επειδή, όταν το φάρμακο χορηγείται σε μεγάλες δόσεις, υπάρχει πιθανότητα να εμποδίσει την ανάπτυξη.
Στόχος της θεραπείας με φάρμακα είναι η ύφεση των συμπτωμάτων της νόσου, ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής του παιδιού, να προβλεφθούν οι όποιες επιπλοκές και να προληφθούν ή να καθυστερήσουν οι βλάβες των αρθρώσεων, ώστε στην ενήλικη ζωή να μην υπάρξουν παραμορφώσεις και μόνιμες αναπηρίες.
Άλλες θεραπείες. Μπορεί να συστηθούν ασκήσεις εύρους κινητικότητας και νάρθηκες, για να αποφευχθεί η απώλεια της κινητικότητας και η παραμόρφωση. Υπάρχει μία λεπτή ισορροπία μεταξύ της διατήρησης της φυσιολογικής δραστηριότητας και της επαρκούς ανάπαυσης για την αποφυγή της κόπωσης και της υπερβολικής πίεσης στις προσβεβλημένες αρθρώσεις. Κατά τις περιόδους της έντονης δραστηριότητας της νόσου μπορεί να είναι απαραίτητα η ανάπαυση στο κρεβάτι και τα μαθήματα κατ’ οίκον, όμως είναι σημαντικό για ψυχολογικούς και σωματικούς λόγους να αποφεύγεται η απομόνωση του παιδιού από όλες τις φυσιολογικές του συνήθειες.
Εγχείρηση. Αν ένα παιδί υποστεί σοβαρές βλάβες σε μία άρθρωση, μπορεί να χρειαστεί μερική ή ολική αρθροπλαστική. Σε γενικές γραμμές ωστόσο είναι καλύτερα να αναμένουμε, μέχρι να ολοκληρωθεί η ανάπτυξη του παιδιού. Δείτε εδώ κι άλλες πληροφορίες για την παιδική αρθρίτιδα.
