Οι σπόνδυλοι βρίσκονται ο ένας πάνω στον άλλο και σχηματίζουν τη σπονδυλική στήλη, που ξεκινάει από τη βάση του κρανίου και φτάνει στον κόκκυγα. Έχετε 7 αυχενικούς σπονδύλους στο λαιμό, 12 θωρακικούς σπονδύλους στην πλάτης και 5 οσφυϊκούς σπονδύλους στη μέση. Ανάμεσα στους σπονδύλους βρίσκονται χόνδρινα μαξιλαράκια που ονομάζονται δίσκοι. Αποτελούνται από ένα δυνατό ινώδες εξωτερικό κάλυμμα που προστατεύει ένα παχύρρευστο υγρό το οποίο βρίσκεται στο εσωτερικό και μοιάζει με ζελέ και ονομάζεται πηκτοειδής πυρήνας. Οι σύνδεσμοι των σπονδύλων ενισχύονται από ισχυρούς τένοντες και περιβάλλονται από διάφορους ισχυρούς μυς. Η σπονδυλική στήλη προστατεύει επίσης το νωτιαίο μυελό.
Όταν ο δίσκος πάθει ρήξη, η πάθηση που προκαλείται ονομάζεται δισκοκήλη ή κήλη δίσκου (herniated disc). Άλλα ονόματα για αυτή την πάθηση αυτή είναι πρόπτωση ή μετατόπιση δίσκου, αν και ο δίσκος δεν μετακινείται.
Ο όρος κήλη σημαίνει την έξοδο (ή αλλιώς την προβολή) του δίσκου μέσα στο σπονδυλικό σωλήνα και πίεση πάνω σε ένα ή περισσότερα νεύρα. Η κήλη μπορεί να συμβεί στον αυχένα, ή στην οσφύ (μέση) και πολύ σπανιότερα στη θωρακική μοίρα. Παρόλο που στην πλειοψηφία των περιπτώσεων η δισκοκήλη διαπιστώνεται στην οσφυϊκή χώρα (συγκεκριμένα στους δύο τελευταίους δίσκους), περίπου το 10% των περιπτώσεων αφορά τον αυχένα.
Η δισκοκήλη είναι μια συχνή νόσος της σπονδυλικής στήλης που όταν αφορά την οσφυϊκή μοίρα (τους πέντε σπόνδυλους της μέσης) προκαλεί οσφυαλγία (πόνο στη μέση) και ισχιαλγία (πόνο στα κάτω άκρα).
Να σημειωθεί ότι η δισκοπάθεια και η δισκοκήλη δεν είναι η ίδια πάθηση. Δισκοπάθεια ονομάζουμε την απώλεια της δομικής ακεραιότητας του δίσκου. Δισκοκήλη ονομάζουμε την προβολή ή εξώθηση του πηκτοειδούς πυρήνα του δίσκου εκτός αυτού. Όταν επέλθει ρήξη του ινώδους καλύμματος ένα τμήμα του πηκτοειδούς πυρήνα προσπαθεί να εξέλθει, ασκώντας πίεση προς τα έξω.
Η ηλικία ή η υπερβολική πίεση μπορεί να προκαλέσουν δισκοκήλη. Αυτή ασκεί πίεση στα παραπλήσια νεύρα και προκαλείται πόνος, μούδιασμα ή αδυναμία. Η δισκοκήλη είναι πιο πιθανό να συμβεί χαμηλά στη μέση, αν και μπορεί να προσβληθεί οποιοσδήποτε δίσκος. Η πάθηση εμφανίζεται σπανίως στα παιδιά.
Σημεία και συμπτώματα
- Ήπιος ή έντονος πόνος στον αυχένα και στη μέση.
- Μούδιασμα ή αδυναμία στο βραχίονα ή στο χέρι και σοβαρός πόνος στον αυχένα, στον ώμο ή στο άνω άκρο, που μπορεί να υποδηλώνει δισκοκήλη στον αυχένα.
- Μούδιασμα ή αδυναμία στους γλουτούς, στα πόδια ή στα πέλματα, που μπορεί να υποδηλώνει δισκοκήλη στην πλάτη ή στο κάτω μέρος της μέσης.
- Σουβλιές, όταν βήχετε, φταρνίζεστε ή τεντώνεστε.
- Συνήθως το ένα χέρι ή το ένα πόδι προσβάλλεται σημαντικά περισσότερο από το άλλο.
- Ξαφνική διαταραχή στον έλεγχο της ούρησης ή των κενώσεων (ακράτεια).
Είναι δυνατόν να υφίσταται δισκοκηλη χωρίς αυτή να προκαλεί ενοχλήσεις. Πράγματι, αν η κήλη δεν έρχεται σε επαφή με κάποιο νεύρο, τότε δε δίνει συμπτώματα. Όταν, όμως, εκδηλώνει την παρουσία της, προκαλεί συνήθως έντονο πόνο. Τυπικός πόνος δισκοκήλης είναι η ισχιαλγία, η οποία εμφανίζεται με οξύ πόνο που ξεκινάει από το γλουτό και αντανακλά στο πόδι της αντίστοιχης πλευράς.
Σε σπάνιες περιπτώσεις, η μαζική πίεση πολλών νεύρων στη μέση λόγω της κήλης δίσκου, μπορεί να προκαλέσει αδυναμία και στα δύο πόδια, μούδιασμα στα γεννητικά όργανα και προβλήματα στην ούρηση (π.χ. ακράτεια), την αφόδευση και κατά το σεξ. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται ιππουριδική συνδρομή και χρειάζεται επείγουσα νευροχειρουργική αντιμετώπιση.
Διάγνωση
Ο γιατρός θα πάρει το ιστορικό και θα σας εξετάσει κλινικά. Στη συνέχεια μπορεί να ζητήσει ακτινογραφίες, αξονική ή μαγνητική τομογραφία. Το υλικό που προεξέχει από το δίσκο δεν είναι ορατό στην απλή ακτινογραφία, όμως μερικές φορές μπορεί να εντοπιστεί στη μαγνητική ή στην αξονική τομογραφία. Αυτές οι εξετάσεις βοηθούν στην εξακρίβωση του μεγέθους της βλάβης και στον αποκλεισμό άλλων παθήσεων με παρόμοια συμπτώματα, όπως οι όγκοι της σπονδυλικής στήλης ή ένα κυκλοφορικό πρόβλημα.
Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένα είδος ακτινογραφίας, που ονομάζεται μυελογραφία κατά την οποία μία σκιαγραφική ουσία χορηγείται με ένεση μέσα στη σπονδυλική στήλη, για να βοηθήσει στον εντοπισμό της πιθανής βλάβης. Η μυελογραφία είναι χρήσιμη στο σχεδιασμό της εγχείρησης. Το ηλεκτρομυογράφημα, η μελέτη των ηλεκτρικών διαδρομών των νεύρων, μπορεί να επιβεβαιώσει τη συμπίεση του νεύρου που προκαλείται από τη δισκοκήλη ή τη σπονδυλική στένωση. Ο γιατρός μπορεί να συστήσει ένα σπινθηρογράφημα οστών, για να ελέγξει για όγκο στα οστά ή για ένα συμπιεστικό κάταγμα.
Πόσο σοβαρή είναι η δισκοκήλη; Σε πολλά άτομα η δισκοκήλη θα αποκατασταθεί από μόνη της με τον καιρό, συνήθως σε 2 με 6 εβδομάδες, και με την κατάλληλη ανάπαυση. Σε μερικές περιπτώσεις είναι απαραίτητη η εγχείρηση.
Η νόσος μπορεί να οφείλεται σε πάρα πολλά αίτια όπως τραύματα – κακώσεις (π.χ. σήκωμα ενός μεγάλου βάρους κ.α. ) ή παθολογικές καταστάσεις στη περιοχή της σπονδυλικής στήλης όπως φλεγμονές, όγκοι κλπ.
Θεραπεία
Η πιο συνηθισμένη θεραπεία για τη δισκοκήλη είναι η μειωμένη δραστηριότητα και σπανίως η παραμονή στο κρεβάτι. Ο γιατρός μπορεί να σας συστήσει μείωση των δραστηριοτήτων για 1 με 2 εβδομάδες και μετά μπορείτε να επιστρέψετε σταδιακά στους φυσιολογικούς σας ρυθμούς. Φάρμακα για τον πόνο και φυσικοθεραπεία, όπως η χρήση θερμότητας ή πάγου, οι ήπιες ασκήσεις και κάποιες φορές η έλξη, μπορεί να βοηθήσουν.
Εγχείρηση. Κάποιες φορές η συμπίεση του νεύρου από τη δισκοκήλη δεν αποκαθίσταται με τη μειωμένη δραστηριότητα ή μπορεί να υπάρχει σημαντική και προοδευτική αδυναμία σε ένα μυ που ενεργοποιείται από το συγκεκριμένο νεύρο ή αλλαγή στις συνήθειες της τουαλέτας. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο γιατρός μπορεί να συστήσει πεταλοτομή, πεταλεκτομή ή δισκεκτομή. Η πεταλοτομή είναι η χειρουργική επέμβαση κατά την οποία αφαιρείται μέρος του οστού πάνω από το σπονδυλικό σωλήνα (πέταλο). Η πεταλεκτομή αφαιρεί όλο το πέταλο. Η αφαίρεση όλου ή μέρους του πετάλου σημαίνει αφαίρεση μέρους του δίσκου για τη μείωση της πίεσης στο νεύρο.
Με τη δισκεκτομή που γίνεται στο κάτω μέρος της μέσης, δημιουργείται μία τομή και αφαιρείται μικρό μέρος οστού και μέρος του δίσκου. Δενμπορεί να αφαιρεθεί ολόκληρος ο δίσκος. Μία παρόμοια επέμβαση μπορεί να γίνει στον αυχένα ή στην πλάτη.
Αν ο χειρουργός πρέπει να φτάσει το πρόσθιο μέρος της σπονδυλικής στήλης, η τομή θα γίνει στην κοιλιά ή στο πρόσθιο μέρος του λαιμού. Αυτή η προσέγγιση καταργεί την ανάγκη αφαίρεσης οστού και επιτρέπει στο γιατρό να αφαιρέσει μεγαλύτερο μέρος του δίσκου.
Άλλες θεραπείες. Για την αποφυγή της εγχείρησης και τη μείωση του χρόνου ανάρρωσης ο γιατρός μπορεί να χρησιμοποιήσει την επισκληρίδια ένεση για την ανακούφιση από τον πόνο. Αν ο δίσκος έχει υποστεί ρήξη αλλά χωρίς να προκληθεί κήλη, ο γιατρός μπορεί να χρησιμοποιήσει μία θεραπεία που ονομάζεται ηλεκτροθεραπεία των μεσοσπονδύλιων δίσκων (IDET). Εισάγεται μία βελόνα στην περιοχή της βλάβης. Μέσα από τη βελόνα εισάγεται ένα σύρμα στο δίσκο με τη ρήξη. Το καλώδιο θερμαίνεται προσκολλώντας κολλαγόνο στο δίσκο, για να διεγείρει την ίαση. Το κολλαγόνο είναι μία ινώδης πρωτεΐνη που παράγεται φυσικά στο σώμα, κυρίως στο δέρμα. Η θερμότητα αδρανοποιεί επίσης τα νεύρα στο δίσκο που μπορεί να προκαλούν τον πόνο.
Αν ο δίσκος στη μέση υποστεί ρήξη, το μέρος του εσωτερικού του που μοιάζει με ζελέ μπορεί να προεξέχει ασκώντας έτσι πίεση στο σπονδυλικό νεύρο (δείτε βέλος) ή στο νωτιαίο μυελό.
Μία άλλη επέμβαση, που ονομάζεται διαδερμική δισκεκτομή, επιτρέπει την αφαίρεση του δίσκου ανάμεσα από τους σπονδύλους με μία μηχανική συσκευή που εισάγεται με μία μεγάλη βελόνα. Ο χειρουργός εισάγει τη βελόνα στο δίσκο μέσω του δέρματος.
