Ο υπερθυρεοειδισμός συμβαίνει, όταν ο θυρεοειδής αδένας παράγει ή απελευθερώνει υπερβολική ποσότητα από την ορμόνη θυροξίνη. Η υπερβολική θυροξίνη αυξάνει το μεταβολισμό του οργανισμού σας. Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να έχουν υπερθυρεοειδισμό από ό,τι οι άνδρες. Παρόλο που μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε ηλικία, συμβαίνει πιο συχνά σε νεαρούς και μέσης ηλικίας ενήλικες.
Με σχήμα σαν σαν πεταλούδα ο θυρεοειδής αδένας βρίσκεται στη βάση του τραχήλου σας, ακριβώς κάτω από το μήλο του Αδάμ. Ο αδένας τυλίγεται γύρω από την τραχεία. Ένας σύνδεσμος ιστού (ισθμός) συνδέει τους δύο λοβούς. Παρόλο που ο θυρεοειδής αδένας ζυγίζει λιγότερο από 30 γραμμάρια, έχει μεγάλη επίδραση στην υγεία. Βοηθάει να καθορίζεται ο ρυθμός με τον οποίο λειτουργεί ο οργανισμός σας ρυθμίζοντας όλα τα χαρακτηριστικά του μεταβολισμού σας, από το πόσο γρήγορα χτυπά η καρδιά σας, μέχρι πόσο γρήγορα καίτε θερμίδες.
Ο θυρεοειδής ανταποκρινόμενος στην οδηγία του αδένα της υπόφυσης παράγει την ορμόνη θυροξίνη. Όσο περισσότερη θυροξίνη κυκλοφορεί στο αίμα, τόσο μεγαλύτερη είναι η ταχύτητα με την οποία συμβαίνουν οι χημικές αντιδράσεις στον οργανισμό. Ο θυρεοειδής αδένας παράγει επίσης καλσιτονίνη, μία ορμόνη που βοηθάει στον έλεγχο του επιπέδου του ασβεστίου στο αίμα σας.
Συμπτώματα και επιπλοκές του υπερθυρεοειδισμού
Αρκετές και διαφορετικές νοσηρές διαδικασίες μπορούν να προκαλέσουν την παραγωγή υπερβολικής θυρεοειδικής ορμόνης από το θυρεοειδή. Η πιο συχνή αιτία είναι η νόσος του Graves. Άλλες αιτίες είναι η φλεγμονή του θυρεοειδούς αδένα (θυρεοειδίτιδα) και κάποια μορφώματα ή όζοι στον αδένα.
Ο υπερθυρεοειδισμός μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες, αν παραμείνει χωρίς θεραπεία. Οι επιπλοκές είναι προβλήματα από την καρδιά, όπως πολύ γρήγορος καρδιακός ρυθμός (ταχυκαρδία), ακανόνιστοι καρδιακοί χτύποι (κολπική μαρμαρυγή) ή συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια. Ο αθεράπευτος υπερθυρεοειδισμός μπορεί να προκαλέσει απώλεια οστικής μάζας (οστεοπόρωση). Αν έχετε υπερθυρεοειδισμό, βρίσκεστε επίσης σε κίνδυνο να εμφανίσετε θυρεοτοξική κρίση. Αυτή είναι μία ξαφνική επιδείνωση των συμπτωμάτων, που οδηγεί σε πυρετό ή ακόμη και σε σύγχυση. Απαιτεί επείγουσα ιατρική βοήθεια.
Συχνές εκδηλώσεις της επιτάχυνσης του μεταβολισμού που προκαλείται από τον υπερθυρεοειδισμό είναι: αύξηση της όρεξης, αίσθημα ζέστης, όταν οι άλλοι μπορεί να νιώθουν δροσιά ή άνετα και χέρια που τρέμουν. Επίσης η καρδιά σας πιθανόν να χτυπά δυνατά και σε πολύ γρήγορο ρυθμό και περιστασιακά να εμφανίζει ακανόνιστο ρυθμό’ οι δυσκολίες στον ύπνο’ ο θυρεοειδής σας αδένας μπορεί να διογκωθεί, αλλά συχνά τόσο λίγο, που δεν παρατηρείται” μπορεί να εξέχουν τα μάτια σας και να γίνονται ξηρά και το δέρμα σας μπορεί να είναι υγρό και ιδρωμένο, αν ο υπερθυρεοειδισμός οφείλεται στη νόσο του Graves.
Συμπτώματα
• Απώλεια βάρους παρά την αυξημένη όρεξη.
• Γρήγοροι ή ακανόνιστοι καρδιακοί παλμοί ή πτερυγισμός της καρδιάς.
• Νευρικότητα και ευερεθιστότητα.
• Εφίδρωση.
• Διόγκωση στη βάση του τραχήλου (βρογχοκήλη).
• Εντονότερη κινητικότητα του εντέρου, μερικές φορές διάρροια.
• Εξάντληση και αδυναμία των μυών.
• Αυξημένη ευαισθησία στη ζέστη.
• Στις γυναίκες αλλαγές στον έμμηνο κύκλο.
• Δυσκολία στον ύπνο. Επείγοντα σημεία και συμπτώματα
• Πυρετός.
• Πολύ γρήγοροι παλμοί.
• Ανησυχία και σύγχυση.
Περισσότερα για τα συμπτώματα δείτε εδώ. Να σημειωθεί ότι κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ο υπερθυρεοειδισμός αυξάνει τον κίνδυνο αποβολής, οπότε είναι καλύτερα να αποφύγετε να μείνετε έγκυος, μέχρι να θεραπευτεί ο υπερθυρεοειδισμός σας. Αν έχετε υποβληθεί σε θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο, αποφύγετε να μείνετε έγκυος για τουλάχιστον 6 μήνες μετά. Αν ο υπερθυρεοειδισμός εμφανιστεί ή υποτροπιάσει κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, θα σας δοθεί η ελάχιστη δυνατή δόση αντιθυρεοειδικού φαρμάκου. Το ραδιενεργό ιώδιο δε χρησιμοποιείται, αν είστε έγκυος ή αν θηλάζετε. Για τον θυρεοειδή αδένα και την εγκυμοσύνη δείτε εδώ.
Διάγνωση
Ο υπερθυρεοειδισμός διαγιγνώσκεται με βάση το ιατρικό ιστορικό, τη φυσική εξέταση και τις εξετάσεις αίματος. Κατά την εξέταση μπορεί ο γιατρός σας να προσπαθήσει να ανιχνεύσει ένα ήπιο τρέμουλο στα δάχτυλα σας, όταν είναι τεντωμένα. Μπορεί να σας ρωτήσει για αλλαγές στην κινητικότητα του εντέρου σας ή για ευαισθησία στη θερμότητα. Ο γιατρός μπορεί να σας ζητήσει να καταπιείτε, ενώ εξετάζει το θυρεοειδή σας, καθώς αυτό διευκολύνει την ψηλάφηση.
Οι εξετάσεις αίματος μπορούν να ανιχνεύσουν αύξηση στη συγκέντρωση της θυροξίνης. Μπορεί επίσης να δείξουν μειωμένη τιμή ή έλλειψη της ορμόνης που διεγείρει την παραγωγή θυροξίνης από το θυρεοειδή, η οποία παράγεται από τον αδένα της υπόφυσης και καταστέλλεται, όταν κυκλοφορεί θυρεοειδική ορμόνη. Αυτά τα αποτελέσματα μπορεί να είναι ενδεικτικά υπερθυρεοειδισμού. Παρ’ όλα αυτά τα αποτελέσματα των εξετάσεων δείχνουν μόνο πως ο θυρεοειδής υπερλειτουργεί και δεν ταυτοποιούν την αιτία.
Ο γιατρός σας μπορεί να χρησιμοποιήσει μία εξέταση πρόσληψης ραδιενεργού ιωδίου, για να μπορέσει να κάνει τη διάγνωση και να βοηθηθεί στο σχεδιασμό της θεραπείας. Σε αυτή την εξέταση σας χορηγείται μία ποσότητα ραδιενεργού ιωδίου, το οποίο παίρνετε από το στόμα. Μετά από ώρα το ιώδιο συλλέγεται στο θυρεοειδή αδένα, όπου απορροφάται και χρησιμοποιείται για την παραγωγή θυροξίνης. Μπορεί να εξεταστείτε μετά από 2, 6 ή 24 ώρες ή μερικές φορές και τα τρία, για να προσδιοριστεί πόσο ιώδιο έχει απορροφήσει ο θυρεοειδής σας.
Μία αυξημένη πρόσληψη ραδιενεργού ιωδίου είναι ενδεικτική πως ο θυρεοειδής σας αδένας παράγει υπερβολική θυροξίνη, όπως συμβαίνει με τη νόσο του Graves και τους υπερλειτουργούντες θυρεοειδικούς όζους. Αν η πρόσληψη είναι μειωμένη, πιο πιθανή αιτία είναι η θυρεοειδίτιδα. Σε αυτή τη φλεγμονώδη κατάσταση του θυρεοειδούς εμποδίζεται η πρόσληψη ιωδίου, αλλά η αποθηκευμένη στον αδένα θυρεοειδική ορμόνη απελευθερώνεται υπερβολικά. Ο γιατρός σας μπορεί επίσης να απεικονίσει το θυρεοειδή σας αδένα (υπερηχογράφημα του θυρεοειδούς), για να προσδιορίσει την αιτία και τη δυνατή θεραπεία.
Θεραπεία
Η θεραπεία για τον υπερθυρεοειδισμό εξαρτάται από την υποκείμενη αιτία, τη φυσική σας κατάσταση, την ηλικία σας και τη σοβαρότητα της διαταραχής. Οι θεραπείες περιλαμβάνουν:
Ραδιενεργό ιώδιο. Το ραδιενεργό ιώδιο είναι η πιο συχνή θεραπεία για τον υπερθυρεοειδισμό. Λαμβανόμενο εφάπαξ σε υγρή μορφή ή σε κάψουλα, το ραδιενεργό ιώδιο απορροφάται από το θυρεοειδή αδένα. Η ακτινοβολία καταστρέφει το θυρεοειδικό ιστό ακίνδυνα και ανώδυνα προκαλώντας τη συρρίκνωση του αδένα και την επιβράδυνση στην παραγωγή θυροξίνης.
Η δόση του ραδιενεργού ιωδίου εξαρτάται από το μέγεθος του θυρεοειδούς αδένα και τα ευρήματα στην εξέταση πρόσληψης. Τα αυξημένα επίπεδα θυροξίνης πέφτουν σιγά σιγά μετά από 2 έως 3 μήνες. Μερικοί άνθρωποι μπορεί να χρειαστούν και δεύτερη δόση ραδιενεργού ιωδίου.
Πάνω από το 80% των ανθρώπων που παίρνουν ραδιενεργό ιώδιο για τη θεραπεία του υπερθυρεοειδισμού θεραπεύονται. Παρ’ όλα αυτά, επειδή η θεραπεία αυτή προκαλεί σημαντική καταστολή της θυρεοειδικής λειτουργίας, μπορεί να οδηγήσει στην αντίθετη κατάσταση, σε μειωμένη παραγωγή της θυρεοειδικής ορμόνης θυροξίνης (υποθυρεοειδισμός). Πολλοί άνθρωποι χρειάζεται να παίρνουν θυροξίνη από το στόμα κάθε ημέρα, για να αντικαθιστούν τη θυροξίνη που δεν παράγεται πια.
Αντιθυρεοειδικά φάρμακα. Μία άλλη θεραπεία είναι η λήψη αντιθυρεοειδικών φαρμάκων – μεθιμαζόλη (unimazole) και προπυλθειουρακίλη (prothuril) – σε μορφή χαπιών. Αυτά τα χάπια μειώνουν σταδιακά τα συμπτώματα του υπερθυρεοειδισμού εμποδίζοντας την υπερβολική παραγωγή ορμονών από το θυρεοειδή. Μέσα σε 6 έως 8 βδομάδες μετά την έναρξη της θεραπείας τα συμπτώματα του υπερθυρεοειδισμού συχνά εξαφανίζονται. Η θεραπεία, παρ’ όλα αυτά, είναι μακροχρόνια και μπορεί να προκαλέσει ανεπιθύμητες ενέργειες στο ήπαρ ή στο μυελό των οστών. Σε μερικούς ανθρώπους η χορήγηση αντιθυρεοειδικών φαρμάκων για 1 με 2 χρόνια θεραπεύει το πρόβλημα μόνιμα, αλλά σε πολλούς συμβαίνει κάποια υποτροπή.
Β-αναστολείς. Οι βήτα αδρενεργικοί αναστολείς, ή β-αναστολείς, μία κατηγορία φαρμάκων που χρησιμοποιείται συχνά για τη θεραπεία της στεφανιαίας νόσου και της αρτηριακής υπέρτασης, αναστέλλουν επίσης την επίδραση της θυρεοειδικής ορμόνης στον οργανισμό. Οι βήτα αναστολείς μπορούν να μειώσουν τον τρόμο των άκρων χειρών και τον καρδιακό ρυθμό και να σας κάνουν εντός ωρών να αισθανθείτε πιο άνετα, αλλά δεν αλλάζουν τα αυξημένα επίπεδα της θυροξίνης στο αίμα σας.
Ένας β-αναστολέας, όπως η προπρανολόλη (inderal), η ατενολόλη (Tenormin), η μετοπρολόλη (lopressor) ή η ναδολόλη (corgard), μπορεί να συνταγογραφηθεί, για να μειωθούν τα συμπτώματα του υπερθυρεοειδισμού, μέχρι να δράσει κάποια άλλη θεραπεία, ή μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συνδυασμό με κάποιον άλλο τύπο θεραπείας.
Εγχείρηση. Αν τα φάρμακα δεν μπορούν να θεραπεύσουν το πρόβλημα, μπορεί να είστε υποψήφιος/α, για εγχείρηση τους θυρεοειδούς αδένα. Κατά τη διάρκεια της εγχείρησης, που ονομάζεται θυρεοειδεκτομή, ο γιατρός αφαιρεί τμήμα ή ολόκληρο το θυρεοειδή αδένα μειώνοντας ή σταματώντας την παραγωγή ορμόνης. Αν αφαιρεθεί ολόκληρος ο αδένας, θα χρειαστεί να παίρνετε φάρμακα καθημερινά, για να αντικαθίστανται οι ορμόνες που φυσιολογικά παράγονται από τον αδένα.
Προσωπική φροντίδα. Αν έχετε χάσει πολύ βάρος ή αν έχετε απώλεια μυών, συνεργαστείτε με το γιατρό ή το διαιτολόγο σας, για να σχεδιάσετε την κατάλληλη διατροφή. Με την κατάλληλη θεραπεία σχεδόν όλοι κερδίζουν βάρος. Είναι επίσης σημαντικό να προσλαμβάνετε καθημερινά αρκετό ασβέστιο, ώστε να βοηθήσετε να αποφευχθεί η οστεοπόρωση. Συνιστάται η πρόσληψη καθημερινά 1.500 χιλιοστογράμμων συνολικά από την τροφή που τρώτε, από υποκατάστατα ασβεστίου ή και από τα δύο.
