Η διαταραχή επιληπτικών σπασμών είναι ένας ευρύτερος όρος που περιλαμβάνει τόσο ένα μόνο επεισόδιο επιληπτικών σπασμών (seizure) όσο και την επιληψία (epilepsy). Οι επιληπτικοί σπασμοί συμβαίνουν ως αποτέλεσμα μιας ασθένειας ή ενός ατυχήματος που επηρεάζει τον εγκέφαλο ή χωρίς σαφή λόγο.
Αν έχετε ένα μόνο επεισόδιο, δεν είναι αποκλειστικά ένδειξη πως έχετε επιληψία. Όταν οι επιληπτικοί σπασμοί υποτροπιάζουν αυτόματα, η κατάσταση καλείται επιληψία. Στην Ελλάδα υπάρχουν περίπου 100.000 άτομα με επιληψία.
Οι διαταραχές επιληπτικών σπασμών δεν είναι διανοητικές διαταραχές, παρόλο που η νοητική υγεία μπορεί να επηρεάσει των έλεγχο των επιληπτικών σπασμών. Επιπλέον, δεν προκαλούν ψυχιατρικά προβλήματα ή διανοητική καθυστέρηση, παρόλο που οι άνθρωποι με επιληψία μπορεί επίσης να έχουν αυτές τις καταστάσεις. Σε ορισμένους ανθρώπους κληρονομικοί ή περιβαλλοντικοί παράγοντες μπορεί να συμβάλλουν σε επαναλαμβανόμενους επιληπτικούς σπασμούς.
Η αντιμετώπιση της πάθησης γίνεται με φάρμακα και εγχείρηση ενώ η κετογενής δίαιτα μπορεί να βοηθήσει κυρίως τα παιδιά.
Μείζων επιληπτική κρίση – Συμπτώματα
Πρόκειται για επεισόδιο απώλειας συνείδησης με σπασμούς. Τα συμπτώματα διαφέρουν ανάλογα με την περιοχή του εγκεφάλου που επηρεάζεται.
Οι μείζονες επιληπτικοί σπασμοί (grand mal ή γενικευμένοι τονικοκλονικοί σπασμοί) αρχίζουν με μία περίοδο μυϊκής ακαμψίας (τονική φάση) διάρκειας 15 έως 20 δευτερολέπτων. Ακολουθεί μία περίοδος ρυθμικών τιναγμάτων (κλονική φάση) διάρκειας 30 έως 60 δευτερολέπτων. Υπάρχει απώλεια συνείδησης, η οποία μπορεί να συνοδεύεται από πτώση. Οι σπασμοί συνοδεύονται από βαθύ χαλαρό ύπνο για λίγα λεπτά έως αρκετές ώρες, πριν επανέλθει η συνείδηση χωρίς ανάμνηση των σπασμών. Μπορεί οι μείζονες επιληπτικοί σπασμοί να ακολουθούνται από μία περίοδο ζάλης ή σύγχυσης.
Οι μείζονες επιληπτικοί σπασμοί οφείλονται σε παθολογική ηλεκτρική δραστηριότητα που εξαπλώνεται ραγδαία σε όλο τον εγκέφαλο. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι σπασμοί φαίνονται να συμβαίνουν τυχαία στο χρόνο, αλλά για κάποιους ανθρώπους σχετίζονται με την έμμηνο ρύση, την έλλειψη ύπνου, το χαμηλό σάκχαρο αίματος, το αυξημένο άγχος ή σπάνια με αντιδράσεις σε κάποιο συγκεκριμένο ερέθισμα φωτός, ήχου, αγγίγματος ή διαβάσματος. Ορισμένες φορές οι επιληπτικοί σπασμοί περιλαμβάνουν μόνο λίγους μυς (εστιακοί σπασμοί), όπως το ένα άκρο ή τη μία πλευρά του προσώπου.
Ορισμένες φορές οι επιληπτικοί σπασμοί είναι οικογενείς. Στην πραγματικότητα κάποια γονίδια έχουν συνδεθεί με συγκεκριμένα σύνδρομα επιληπτικών σπασμών. Άλλες ταυτοποιημένες αιτίες υποτροπιαζόντων επιληπτικών σπασμών είναι ουλές από προηγηθείσα εγκεφαλική νόσο ή τραύμα, όγκος, απόστημα ή αιμορραγία, διακοπή οινοπνεύματος ή ναρκωτικών και μεταβολικές διαταραχές από το διαβήτη, νόσο των νεφρών ή του ήπατος. Όταν η διαταραχή ξεκινά πριν την ηλικία των 25, η αιτία είναι συνήθως άγνωστη. Οι επιληπτικοί σπασμοί που ξεκινούν μετά την ηλικία των 25 είναι πιθανότερο να οφείλονται σε ένα βραδέως αναπτυσσόμενο όγκο.
Εκτός από του μείζονες επιληπτικούς σπασμούς υπάρχουν και οι ήσσονες επιληπτικοί σπασμοί ή αφαιρετικές κρίσεις στη διάρκεια των οποίων υπάρχει μια μικρή διακοπή της επίγνωσης.
Διάγνωση
Οι μείζονες επιληπτικοί σπασμοί αναγνωρίζονται εύκολα, αλλά η αιτία μπορεί να είναι δύσκολο να διαγνωστεί. Ο γιατρός σας θα θέλει ένα λεπτομερές ιατρικό ιστορικό. Μετά από τη φυσική εξέταση, μπορεί να χρειαστείτε μία εξέταση που λέγεται ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (ΗΕΓ), η οποία καταγράφει την ηλεκτρική δραστηριότητα των εγκεφαλικών σας κυττάρων.
Άλλες διαγνωστικές εξετάσεις μπορεί να είναι αξονική τομογραφία (CT) ή μαγνητική τομογραφία (MRI) και εξετάσεις αίματος. Οι εστιακοί σπασμοί προκαλούνται ορισμένες φορές από κάποια ουλή ή από κάποιον όγκο σε κάποιο ειδικό τμήμα του εγκεφάλου. Η CT και η MRI μπορεί να βοηθούν στην αποκάλυψη της αιτίας.
Πόσο σοβαροί είναι οι μείζονες επιληπτικοί σπασμοί; Η σοβαρότητα των μειζόνων επιληπτικών διαταραχών εξαρτάται από το αίτιο που τους προκάλεσε. Επομένως, είναι σημαντικό να εξεταστείτε από γιατρό, όταν έχουν συμβεί μείζονες επιληπτικές διαταραχές.
Όταν οι επιληπτικοί σπασμοί προκύπτουν από κάποια κατάσταση, όπως η υπογλυκαιμία, και η κατάσταση διορθωθεί, η διαταραχή των σπασμών δεν είναι σοβαρή. Σε κάποιες περιπτώσεις, ωστόσο, οι επιληπτικοί σπασμοί μπορεί να οφείλονται σε κάποια σοβαρή πάθηση, όπως ο εγκεφαλικός όγκος ή η εγκεφαλική λοίμωξη.
Επιληπτικοί σπασμοί που προκαλούν απώλεια επίγνωσης ή απώλεια ελέγχου μπορεί να είναι επικίνδυνοι, αν προσπαθήσετε να οδηγήσετε ένα όχημα ή να χειριστείτε συγκεκριμένους τύπους συσκευών. Επομένως, πολλές πολιτείες έχουν περιορισμούς στην οδήγηση που σχετίζονται με το πόσο καλά ελέγχονται οι επιληπτικοί σας σπασμοί. Οι επιληπτικοί σπασμοί μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε ατυχήματα εξαιτίας πτώσης.
Αντιμετώπιση
Αν οι επιληπτικοί σας σπασμοί δεν είναι συχνοί και δεν οφείλονται σε κάποια σοβαρή υποκείμενη ασθένεια, μπορείτε να διάγετε μία σχετικά φυσιολογική ζωή. Τα φάρμακα μπορεί να είναι πολύ επιτυχή στον έλεγχο των επιληπτικών σπασμών. Είναι σημαντική η τακτική και επαρκής ανάπαυση. Αποφεύγετε την υπερβολή στο οινόπνευμα, η οποία μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες να έχετε σπασμούς. Φοράτε ένα βραχιόλι ή ένα περιδέραιο ιατρικής ειδοποίησης, που να δηλώνει ποιος θα πρέπει να ειδοποιηθεί, αν συμβούν σπασμοί. Αν δεν ανταποκρίνεστε στα φάρμακα, μπορεί να είναι διαθέσιμες άλλες επιλογές, όπως η εγχείρηση ή μία θεραπεία που καλείται διέγερση του πνευμονογαστρικού νεύρου.
Αντιεπιληπτικά φάρμακα. Τα φάρμακα μπορούν να ελέγξουν ή να μειώσουν εντυπωσιακά τον αριθμό των επιληπτικών σπασμών σε πολλούς ανθρώπους με τη συγκεκριμένη διαταραχή. Η επιλογή των φαρμάκων και η δοσολογία απαιτούν στενή ιατρική παρακολούθηση και εξέταση. Μπορεί να έχετε παρενέργειες, όπως ζαλάδες, στομαχικές διαταραχές και εξάνθημα.
Σε ορισμένες περιπτώσεις τα φάρμακα μπορεί να διακοπούν, αν για αρκετά χρόνια δεν έχετε εμφανίσει επιληπτικούς σπασμούς, αλλά αυτό θα πρέπει να γίνει με σταδιακή μείωση της δοσολογίας και υπό την επίβλεψη του γιατρού σας. Αν οι επιληπτικοί σας σπασμοί οφείλονται σε μια υποκείμενη κατάσταση, όπως μία λοίμωξη ή ένα εγκεφαλικό επεισόδιο, ο γιατρός σας μπορεί να αποφασίσει πως η φαρμακευτική σας αντιεπιληπτική αγωγή μπορεί να διακοπεί, αφού θεραπευτεί και τεθεί υπό έλεγχο η υποκείμενη αιτία.
Στα παιδιά που έχουν έναν τύπο επιληψίας, όπως οι νεογνικοί σπασμοί, ή σοβαρούς επιληπτικούς σπασμούς που δεν ανταποκρίνονται στα συνήθως χρησιμοποιούμενα φάρμακα, συνταγογραφείται ορισμένες φορές ένα στεροειδές φάρμακο που καλείται αδρενοκορτικοτρόπος ορμόνη (ACTH) και χορηγείται ως ένεση.
Πολλά φάρμακα για τους επιληπτικούς σπασμούς μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο συγγενών διαμαρτιών. Αν σκέφτεστε την εγκυμοσύνη, μιλήστε στο γιατρό σας σχετικά με την επιληπτική διαταραχή και τα φάρμακα σας.
Εγχείρηση. Οι σπασμοί που προκαλούνται από έναν όγκο, απόστημα ή αιμορραγία του εγκεφάλου μπορεί να μην υποτροπιάσουν μετά από χειρουργική αφαίρεση της ανωμαλίας. Περιστασιακά, αν οι ανωμαλίες περιορίζονται σε συγκεκριμένο τμήμα του εγκεφάλου και αυτό το τμήμα μπορεί να αφαιρεθεί χωρίς σοβαρές συνέπειες, η εγχείρηση μπορεί να αποτελεί καλή επιλογή. Η τοποθεσία της επιληπτικής δραστηριότητας μπορεί να ταυτοποιηθεί με τη χρήση ηλεκτροεγκεφαλογρ αφήματος (ΗΕΓ) και μαγνητικής τομογραφίας (MRI).
Σε παιδιά που δε φαίνεται να έχουν μία συγκεκριμένη περιοχή στον εγκέφαλο από όπου ξεκινούν οι σπασμοί και τα οποία συχνά πέφτουν στο έδαφος με σπασμούς εγχείρηση για το διαχωρισμό των ινών που συνδέουν τα δύο εγκεφαλικά ημισφαίρια (μεσολόβιο) μπορεί να μειώσει εντυπωσιακά τους σπασμούς, αλλά χωρίς να επηρεάζονται πολύ οι άλλες εγκεφαλικές λειτουργίες. Αυτός ο τύπος εγχείρησης μπορεί να προταθεί, όταν τα φάρμακα αποτυγχάνουν να ελέγξουν τους σπασμούς.
Κετογενής δίαιτα
Αν τα φάρμακα ή οι παρενέργειες δεν είναι ανεκτές, ο γιατρός σας μπορεί να προτείνει μια εξειδικευμένη δίαιτα, που είναι υψηλή σε λιπαρά και χαμηλή σε πρωτεΐνες και υδατάνθρακες. Ο στόχος της δίαιτας είναι η αύξηση της παραγωγής κετονών. Η κετόνες αντικαθιστούν τη γλυκόζη ως καύσιμο του εγκεφάλου και η διαδικασία αυτή έχει δράση κατά των επιληπτικών σπασμών, παρόλο που ο ακριβής τρόπος επίδρασης είναι ασαφής.
Η κετογενής δίαιτα είναι μία περίπλοκη θεραπεία και απαιτεί προσεκτική συνεργασία ενός γιατρού, ενός διαιτολόγου και των μελών της οικογένειας.
Η δίαιτα, στην οποία συνταγογραφούνται ακριβή ποσά συγκεκριμένων φαγητών και ροφημάτων για κάθε γεύμα, πρέπει να ακολουθείται αυστηρά, για να είναι αποτελεσματική. Ακόμα και ελάχιστη πρόσληψη ζάχαρης μπορεί να αλλάξει σημαντικά την αποτελεσματικότητα της δίαιτας. Παρ’ όλα αυτά, έχει αποδειχθεί χρήσιμη στα δύο από τα τρία παιδιά που την εφαρμόζουν. Εφαρμόζεται συνήθως για μικρή χρονική περίοδο. Δεν είναι τόσο αποτελεσματική στους ενήλικες, όσο στα παιδιά.
Διέγερση πνευμονογαστρικού νεύρου
Η συσκευή που καλείται διεγέρτης του πνευμονογαστρικού νεύρου μπορεί να αποτελεί μία επιλογή για τη θεραπεία της πάθησης, αν τα φάρμακα δεν είναι αποτελεσματικά ή αν προκαλούν σοβαρές παρενέργειες. Ο διεγέρτης βρίσκεται τοποθετημένος κάτω από την κλείδα. Καλώδια από το διεγέρτη τυλίγονται γύρω από το πνευμονογαστρικό νεύρο στον τράχηλο σας. Το νεύρο αυτό συνδέει το κατώτερο τμήμα του εγκεφάλου σας με την καρδιά, τους πνεύμονες και τη γαστρεντερική σας οδό.
Η συσκευή διεγείρει τον εγκέφαλο σας και ανάβει και κλείνει σύμφωνα με ένα πρόγραμμα προσαρμογής. Η διέγερση αυτή έχει ως αποτέλεσμα την αναστολή των σπασμών σε κάποιους ασθενείς, παρόλο που ο ακριβής μηχανισμός με τον οποίο συμβαίνει αυτό είναι ασαφής.
Τι να κάνετε, όταν κάποιος έχει επιληπτικούς σπασμούς
Αν συναντήσετε κάποιον που έχει επιληπτικούς σπασμούς, καλέστε αμέσως ιατρική βοήθεια και ακολουθήστε τις πιο κάτω οδηγίες:
- Κυλήστε το άτομο απαλά στη μία πλευρά του και βάλτε κάτι μαλακό κάτω από το κεφάλι του.
- Χαλαρώστε τα σφιχτά ρούχα του.
- Μην προσπαθήσετε να βάλετε τα δάχτυλα σας ή κάτι άλλο στο στόμα του ατόμου. Μπορεί να σπρώξετε τη γλώσσα προς το λάρυγγα.
- Μην προσπαθήσετε να συγκρατήσετε το άτομο.
- Κοιτάξτε για κάποιο βραχιόλι ιατρικής προειδοποίησης πάνω στο άτομο. Θα πρέπει να δηλώνει με ποιον να έρθετε σε επαφή σε περίπτωση ανάγκης και τι φάρμακα χρησιμοποιεί.
