Ο όρος εμβολή αναφέρεται στην απόφραξη μίας αρτηρίας από ένα έμβολο. Συνήθως πρόκειται για θρόμβο αίματος (αλλά μερικές φορές μπορεί να είναι ένα σφαιρίδιο λίπους, μία φυσαλίδα αέρα, ιστός από έναν όγκο ή μία ομάδα βακτηρίων). Ο θρόμβος μεταφέρεται μ’ ένα αιμοφόρο αγγείο στους πνεύμονες, όπου και ενσφηνώνεται και εμποδίζει στην κυκλοφορία του αίματος.
Εμβολή μπορεί να προκύψει σε οποιαδήποτε μικρή αρτηρία, αλλά οι πνεύμονες είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι, γιατί όλο το αίμα του σώματος σας περνάει μέσω αυτών κάθε φορά που τίθεται σε κυκλοφορία. Όταν η εμβολή συμβαίνει σε κάποιο αγγείο των πνευμόνων, ονομάζεται πνευμονική εμβολή (pulmonary embolism). Η θεραπεία γίνεται συνήθως με φάρμακα.
Τα περισσότερα έμβολα προέρχονται από θρόμβους αίματος που σχηματίζονται στις φλέβες των κάτω άκρων ή στην πύελο. Οι φλέβες τα μεταφέρουν μέσω της δεξιάς πλευράς της καρδιάς στους πνεύμονες. Τα έμβολα μπορεί επίσης να προκύψουν από τα τοιχώματα της καρδιάς. Αν δημιουργηθεί ένας θρόμβος στην αριστερή πλευρά της καρδιάς, το έμβολο θα πάει στον εγκέφαλο ή σε κάποιο άλλο σημείο του σώματος αντί για τον πνεύμονα. Νέκρωση ιστού (ισχαιμία) συμβαίνει, όταν ο θρόμβος αποκλείσει την παροχή αίματος στους ιστούς.
Συμπτώματα
Η πνευμονική εμβολή προκαλεί το θάνατο μέσα σε μία ώρα στο 10% των προσβεβλημένων ατόμων. Όμως, αν επιζήσετε της αρχικής κρίσης και γίνει η σωστή διάγνωση και θεραπεία, η πρόγνωση είναι καλή. Θα πρέπει να επανέλθετε στα φυσιολογικά μέσα σε μερικές εβδομάδες, εκτός κι αν πάσχετε κι από άλλη σοβαρή ασθένεια. Η νόσος προσβάλλει έως και 500.000 άτομα το χρόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες. Εάν πάθετε πνευμονική εμβολή, διατρέχετε μεγαλύτερο κίνδυνο επανεμφάνισης νέου επεισοδίου, το οποίο έχει έως 50% πιθανότητες να αποβεί μοιραίο.
Τα σημεία και τα συμπτώματα της πνευμονικής εμβολής εξαρτώνται από το μέγεθος του εμβόλου και το πόσο υγιές είναι το καρδιοπνευμονικό σας σύστημα.
Συμπτώματα
- Αιφνίδια δυσκολία στην αναπνοή.
- Άγχος (ανησυχία).
- Βήχας παραγωγικός με λωρίδες αίματος.
- Υπερβολική εφίδρωση.
- Ταχυπαλμία.
Επείγοντα σημεία και συμπτώματα
- Ξαφνική απώλεια των αισθήσεων.
Μία χειρουργική επέμβαση, η παρατεταμένη παραμονή στο κρεβάτι ή η ακινησία, το εγκεφαλικό επεισόδιο, η καρδιακή προσβολή, η παχυσαρκία και το κάταγμα του ισχίου ή της κνήμης αυξάνουν τον κίνδυνο πνευμονικής εμβολής. Επίσης, οτιδήποτε ενισχύει την τάση του αίματος σας για δημιουργία θρόμβων μπορεί να σας καταστήσει περισσότερο επιρρεπή.
Διάγνωση
Η πνευμονική εμβολή μπορεί να είναι δύσκολο να διαγνωστεί, ειδικά αν έχετε κάποια υποκείμενη πνευμονική ή καρδιακή (καρδιοπνευμονική) νόσο. Ο γιατρός μπορεί να ζητήσει ακτινογραφία θώρακα, ειδική αξονική τομογραφία του θώρακα, σπινθηρογράφημα ή αγγειογραφία του πνεύμονα, για να εντοπιστεί ο θρόμβος.
Το σπινθηρογράφημα, που ονομάζεται σπινθηρογράφημα αερισμού – αιματώσεως χρησιμοποιεί μικρές ποσότητες ραδιενεργών ανιχνευτών (ραδιοϊσότοπα) για τη μελέτη της ροής του αέρα και του αίματος στους πνεύμονες. Τα ραδιοϊσότοπα προσκολλώνται σε κάποιες ουσίες, γνωστές και ως ραδιενεργές φαρμακευτικές ουσίες, έτσι ώστε μία ειδική συσκευή (κάμερα γάμμα) να προβάλλει εικόνες της κίνησης του αέρα στους πνεύμονες καθώς και της μεταφοράς του αίματος στα αιμοφόρα αγγεία του πνεύμονα. Η εξέταση αυτή είναι χρήσιμη για τη διάγνωση της πνευμονικής εμβολής. Ωστόσο, τα αποτελέσματα από τα μισά περίπου σπινθηρογραφήματα είναι ασαφή.
Η πνευμονική αγγειογραφία είναι η ακριβέστερη εξέταση για την ανίχνευση εμβολών στον πνεύμονα. Κατά τη διάρκεια της αγγειογραφίας του πνεύμονα εισάγεται μία χρωστική ουσία σε μία φλέβα του χεριού ή του ποδιού. Καθώς ρέει στις αρτηρίες του πνεύμονα, οι αρτηρίες τονίζονται έτσι, ώστε να διαγράφονται καλύτερα στην ακτινογραφία και οι θρόμβοι, αν υπάρχουν, να μπορούν να εντοπιστούν. Ο γιατρός σας μπορεί να συστήσει και άλλες εξετάσεις.
Θεραπεία
Ο γιατρός σας μπορεί να σας χορηγήσει αντιπηκτική θεραπεία, για να προλάβει το σχηματισμό περαιτέρω θρόμβων αίματος ή τη διόγκωση ήδη υπαρχόντων θρόμβων. Η ηπαρίνη είναι συνήθως το φάρμακο που χορηγείται ενδοφλεβίως συχνά σε συνδυασμό με βαρφαρίνη (Panwarfin).
Αν έχετε μαζική εμβολή ή υποτροπιάζουσες εμβολές ή αν έχετε προϋπάρχουσα καρδιοπνευμονική νόσο ή αν άλλες θεραπευτικές αγωγές δεν υπήρξαν αποτελεσματικές, η θρομβολυτική θεραπεία μπορεί να αποτελεί μια λύση. Αντί απλά να εμποδίζουν το σχηματισμό θρόμβων, φάρμακα, όπως η στρεπτοκινάση (Streptase), η ουροκινάση (Urochinas) και η προπλασμίνη (Activase), τους διαλύουν.
Όλα αυτά τα φάρμακα έχουν παρενέργειες και η χρήση τους απαιτεί στενή ιατρική παρακολούθηση.
