Το περιφερικό νευρικό σας σύστημα εκτείνεται από το νωτιαίο σας μυελό σε όλα τα υπόλοιπα μέρη του σώματος. Αποτελεί το νευρικό δίκτυο που χρησιμοποιείτε, για να κάνετε κινήσεις και να αντιληφθείτε τα αισθητικά ερεθίσματα. Ο νωτιαίος μυελός προστατεύεται από τα οστά της σπονδυλικής στήλης και περιβάλλεται από ένα διαφανές υγρό το οποίο καλείται εγκεφαλονωτιαίο υγρό. Σε διάφορα σημεία κατά μήκος της σπονδυλικής στήλης υπάρχουν είσοδοι και έξοδοι διαφόρων νεύρων που ελέγχουν ποικίλες σωματικές λειτουργίες.
Οι κακώσεις νωτιαίου μυελού είναι ένας ευρύς όρος ο οποίος αναφέρεται σε βλάβες στον νωτιαίο μυελό. Η άμεση επίδραση της κάκωσης του νωτιαίου μυελού είναι συνήθως η παράλυση ή η απώλεια της αισθητικότητας σε κάποιο τμήμα του σώματος σας. Οι περισσότερες κακώσεις του νωτιαίου μυελού είναι αποτέλεσμα τροχαίων ή άλλων ατυχημάτων, πτώσεων, πυροβολισμών και ψυχαγωγικών ή αθλητικών κακώσεων. Επιπρόσθετα, το εγκεφαλικό νωτιαίου μυελού μπορεί να έχει τα ίδια αποτελέσματα.
Υπάρχουν βασικά δύο κατηγορίες κακώσεων του νωτιαίου μυελού: η πλήρης και η μερική. Στην πλήρη μορφή η βλάβη στα νεύρα είναι τέτοια που δεν επιτρέπει την μεταφορά κανενός μηνύματος από τον εγκέφαλο προς τα μέρη του σώματος κάτω από το επίπεδο της βλάβης. Στη μερική μορφή παραμένει κάποια υπολειπόμενη κινητική και αισθητήρια δραστηριότητα κάτω από το επίπεδο της βλάβης.
Η ανάπαυση στο κρεβάτι είναι η πρωταρχική θεραπεία. Γίνεται περαιτέρω νευρολογική εκτίμηση, για να γίνει έλεγχος για σημεία πως τα αντανακλαστικά και οι αισθητικότητες επανέρχονται. Οι κακώσεις επουλώνονται συνήθως σε 2 με 4 μήνες και στη συνέχεια ο γιατρός μπορεί να εκτιμήσει πόση αναπηρία θα παραμείνει. Ο γιατρός σας μπορεί να σας συστήσει φυσικοθεραπεία, για να αποκτήσετε τα περισσότερα οφέλη από την απομένουσα μυϊκή λειτουργία και ισχύ ή να μάθετε πώς να κινείστε με μηχανική βοήθεια.
Συμπτώματα και αιτίες
Ορισμένες φορές ένας σχετικά ήσσονος σημασίας τραυματισμός μπορεί να προκαλέσει σοβαρή βλάβη, αν έχετε κάποιους προδιαθεσικούς παράγοντες, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα.
Ο νωτιαίος σας μυελός συνίσταται από μακριές νευρικές ίνες που οδηγούν προς και από τον εγκέφαλο σας. Οι νευρικές ίνες του νωτιαίου μυελού ξεκινούν από νευρικές ρίζες που αναδύονται μεταξύ των σπονδύλων και οργανώνονται σε περιφερικά νεύρα που εκτείνονται έως το δέρμα και τους μυς σας.
Αν ο νωτιαίος μυελός υποστεί κάκωση, ενδέχεται οι νευρικές ίνες που περνούν μέσα από την τραυματισμένη περιοχή να προσβληθούν. Μέρος ή όλοι οι αντίστοιχοι μυς και τα νεύρα πέρα από την περιοχή της κάκωσης μπορεί να καταστραφούν.
Οι σπονδυλικές κακώσεις συμβαίνουν συνηθέστερα στην κατώτερη μοίρα της σπονδυλικής στήλης (οσφυϊκή) και στην περιοχή του τραχήλου (αυχενική).
Η κάκωση της οσφυϊκής μοίρας μπορεί να επηρεάσει τα κάτω άκρα, τον έλεγχο του εντέρου και της ουροδόχου κύστεως και τη σεξουαλική λειτουργία. Η κάκωση στον τράχηλο μπορεί να επηρεάσει την αναπνοή καθώς επίσης και τις κινήσεις των άνω και κάτω άκρων. Κάκωση στη μία πλευρά του νωτιαίου μυελού επηρεάζει τυπικά τους μυς στην ίδια πλευρά και ορισμένους τύπους αισθητικότητας στην ίδια και στην αντίθετη πλευρά του σώματος σας.
Ο τραυματισμός μπορεί να προκύψει από διάταση, συμπίεση, ώθηση προς τα πλάγια ή διατομή του νωτιαίου μυελού. Θα μπορούσε επίσης να προέλθει από αιμορραγία ή τραυματική εσοχή ενός τμήματος οστού ή μετάλλου μέσα στο νωτιαίο σας μυελό. Αν χτυπήσετε, για παράδειγμα, το σαγόνι σας πάνω στο τιμόνι κατά τη διάρκεια ενός τροχαίου ατυχήματος, μπορεί να διαταθεί ο νωτιαίος σας μυελός και να προκληθεί κάκωση. Πληγή από μία σφαίρα ή μαχαίρι μπορεί να κόψει το μυελό.
Συχνά η κάκωση στο νωτιαίο μυελό σε κάποια περιοχή του τραχήλου προκύπτει από κάποιο απότομο λύγισμα του τραχήλου κατά τη διάρκεια αγώνα ποδοσφαίρου, από κατάδυση σε ρηχά νερά ή από ατύχημα με μηχανοκίνητο όχημα. Κάκωση στην οσφυϊκή μοίρα του νωτιαίου μυελού, ένα άλλο σύνηθες αποτέλεσμα ατυχημάτων με αυτοκίνητα ή μηχανές, μπορεί να οδηγήσει σε συντριπτική κάκωση του νωτιαίου μυελού.
Η αιμορραγία εντός του νωτιαίου μυελού (π.χ. από αιμορραγικό εγκεφαλικό) μπορεί να προκαλέσει κάποια μόνιμη απώλεια της αισθητικότητας και μυϊκή αδυναμία. Η αιμορραγία γύρω από το νωτιαίο μυελό μπορεί να τον συμπιέσει και να οδηγήσει σε αδυναμία ή απώλεια της αισθητικότητας στα άκρα και στον κορμό σας.
Η συμπίεση μπορεί επιπλέον να προκύψει από συσσωρεύσεις υγρών και από οίδημα στο νωτιαίο σας μυελό. Η προκύπτουσα παράλυση μπορεί να διαρκέσει αρκετές ημέρες και στη συνέχεια να βελτιωθεί εντυπωσιακά, όταν υποχωρήσει το οίδημα ή αφαιρεθεί χειρουργικά το συσσωρευμένο υγρό, παρόλο που κάποια βλάβη μπορεί να παραμείνει.
Οι περισσότερες διατομές και άλλες σοβαρές μορφές τραυματισμού στο νωτιαίο μυελό προκαλούν μόνιμη αναπηρία ή παράλυση, διότι οι νευρικές ίνες σπανίως αναγεννώνται.
Η παράλυση κάτω από τον τράχηλο μπορεί να περιλαμβάνει και τα τέσσερα άκρα, μία κατάσταση που καλείται τετραπληγία, ή μόνο τα πόδια και τον κατώτερο κορμό οδηγώντας σε παραπληγία.
Οι κακώσεις νωτιαίου μυελού χωρίζονται σε 4 κατηγορίες:
- Πλήρης βλάβη. Δεν υπάρχει εκούσια κίνηση ή αισθητικότητα από το ύψος της κάκωσης και κάτω.
- Ατελής βλάβη. Υπάρχει κάποια αισθητικότητα από το σημείο της κάκωσης και κάτω.
- Τετραπληγία. Τα περισσότερα όργανα και τα 4 άκρα παρουσιάζουν παράλυση.
- Παραπληγία:. Πλήρης ή ατελής παράλυση των κάτω άκρων και μερικές φορές οργάνων του σώματος αλλά όχι παράλυση των άνω άκρων.
Συμπτώματα
- Αδυναμία, έλλειψη συντονισμού ή παράλυση σε ένα μέρος του σώματος μετά από ατύχημα.
- Μούδιασμα ή απώλεια της αισθητικότητας.
- Απώλεια του ελέγχου της ουροδόχου κύστεως ή του εντέρου.
Διάγνωση
Το μούδιασμα ή η παράλυση μπορεί να εμφανιστούν αμέσως μετά την κάκωση της σπονδυλικής στήλης ή να αναπτυχθούν σταδιακά, καθώς συμβαίνει κάποια αιμορραγία ή οίδημα μέσα ή γύρω από το νωτιαίο μυελό. Απαιτείται επείγουσα ιατρική βοήθεια, για να ελαχιστοποιηθούν οι μακροπρόθεσμες επιδράσεις τέτοιου τραύματος.
Μετά από τη φυσική και τη νευρολογική εξέταση μπορεί να χρειαστούν και άλλες εξετάσεις. Αυτές συνήθως είναι ακτινογραφίες, αξονική τομογραφία (CT), ή μαγνητική τομογραφία (MRI), ή μυελόγραμμα. Ενίοτε μπορεί να είναι απαραίτητη η οσφυονωτιαία παρακέντηση.
Πρόληψη
Για να μειώσετε τον κίνδυνο κακώσεων του νωτιαίου μυελού:
- Φοράτε ζώνη ασφαλείας, όποτε βρίσκεστε σε αυτοκίνητο. Βεβαιωθείτε επίσης πως τα παιδιά σας είναι δεμένα με ασφάλεια. Η ζώνη ασφαλείας αποτελεί μία από τις πιο αποτελεσματικές συσκευές για τη μείωση των κακώσεων του νωτιαίου μυελού που προκαλούνται από αυτοκινητιστικά ατυχήματα.
- Φοράτε κράνος, όποτε κάνετε σκέιτινγκ, οδηγείτε ποδήλατο ή χειρίζεστε μηχανοκίνητα οχήματα, όπως μηχανές.
- Φοράτε πάντα τον κατάλληλο εξοπλισμό και τη στολή ασφαλείας, όταν ασχολείστε με σπορ.
- Αποφύγετε τις πτώσεις.
Θεραπεία
Η άμεση επίδραση της κάκωσης του νωτιαίου μυελού είναι συνήθως η παράλυση ή η απώλεια της αισθητικότητας σε κάποιο τμήμα του σώματος σας. Αυτό μπορεί να είναι μοιραίο, αν κάποια κάκωση του τραχήλου έχει παραλύσει την αναπνοή. Ο χρόνος μεταξύ της κάκωσης και της θεραπείας αποτελεί σημαντικό παράγοντα, που μπορεί να προσδιορίσει το βαθμό της ανάρρωση σας.
Η επάνοδος της κινητικότητας ή της αισθητικότητας εντός της πρώτης εβδομάδας ακολουθείται συνήθως από τελική ανάρρωση των περισσότερων λειτουργιών. Οποιαδήποτε διαταραχή διαρκεί πάνω από 6 μήνες θα είναι πιθανώς μόνιμη. Αν χαθεί ο έλεγχος της ουροδόχου κύστεως, αυξάνει ο κίνδυνος σας για υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις. Γίνεστε επίσης επιρρεπής σε τραυματισμούς στα μέρη του σώματος σας στα οποία έχει διαταραχθεί η αισθητικότητα.
Η θεραπεία συνίσταται σε επείγουσα φροντίδα, νοσηλεία για την επούλωση των τραυμάτων και αποκατάσταση.
Φάρμακα. Τα κορτικοστεροειδή φάρμακα μπορεί να συμβάλουν στη μείωση του οιδήματος που μπορεί να συμπιέζει το νωτιαίο σας μυελό. Μπορεί να χρειάζονται αντιβιοτικά για τις ουρολοιμώξεις.
Εγχείρηση. Μπορεί να είναι απαραίτητες οι χειρουργικές επεμβάσεις για την αφαίρεση οστικών τμημάτων ή ξένων αντικειμένων, για τη διόρθωση σπασμένων σπονδύλων με έγχυση μέσα στο οστό ή τοποθετώντας μεταλλικές λάμες, ή για την αποσυμπίεση του νωτιαίου μυελού.
