Όταν το αίμα σας περιέχει μικρότερο από το φυσιολογικό αριθμό λευκών αιμοσφαιρίων που λέγονται κοκκιοκύτταρα – όνομα που τους δόθηκε, επειδή μοιάζουν σαν κόκκοι στο μικροσκόπιο – η κατάσταση λέγεται λευκοπενία. Να σημειωθεί ότι τα κοκκιοκύτταρα λέγονται και πολυμορφοπύρηνα.
Τα λευκά αιμοσφαίρια (λευκοκύτταρα) προστατεύουν τον οργανισμό αντιμετωπίζοντας τους ξένους εισβολείς, όπως είναι τα παθογόνα βακτήρια, οι ιοί, οι μύκητες και τα παράσιτα.
Οι τρεις κύριοι τύποι λευκών αιμοσφαιρίων είναι:
- Τα κοκκιοκύτταρα (πολυμορφοπύρηνα) που περιλαμβάνουν τα ουδετερόφιλα, τα ηωσινόφιλα και τα βασεόφιλα.
- Τα μονοκύτταρα.
- Τα λεμφοκύτταρα που περιλαμβάνουν τα Β και τα Τ κύτταρα.
Τα κοκκιοκύτταρα και τα μονοκύτταρα αντιδρούν σε πολλούς διαφορετικούς τύπους λοιμώξεων και υπερασπίζονται το σώμα δεσμεύοντας ξένες ουσίες. Τα λεμφοκύτταρα αντιδρούν σε συγκεκριμένους λοιμογόνους παράγοντες.
Η παραγωγή των λευκοκυττάρων γίνεται στο μυελό των οστών και τους λεμφαδένες και ρυθμίζεται με πολύπλοκους μηχανισμούς. Τα λευκοκύτταρα που παράγονται κυκλοφορούν για λίγες ημέρες επιτελώντας τις λειτουργίες τους και στο τέλος πεθαίνουν για να αντικατασταθούν από νέα. Οι αναλύσεις αίματος μπορεί να αποκαλύψουν ορισμένες παθήσεις όπως είναι η λευκοπενία και η ακοκκιοκυτταραιμία.
Λευκοπενία
Στη λευκοπενία, είτε ο μυελός των οστών δεν παράγει αρκετά κοκκιοκύτταρα είτε καταστρέφονται με μεγαλύτερο ρυθμό από το φυσιολογικό. Η κατάσταση αυτή είναι επίσης γνωστή ως ουδετεροπενία, επειδή τα κοκκιοκύτταρα που προσβάλλονται πιο συχνά είναι τα ουδετερόφιλα.
Τα ουδετερόφιλα είναι ο πιο άφθονος τύπος λευκών αιμοσφαιρίων (αποτελούν το 50-70% του συνόλου των λευκοκυττάρων). Βρίσκονται στη πρώτη γραμμή άμυνας του σώματος σας κατά των προσβολών από βακτήρια και μύκητες. Κατά συνέπεια η λευκοπενία αυξάνει την ευπάθεια σας σε πολλές λοιμώξεις.
Συχνά, αιτία της λευκοπενία είναι η μόλυνση. Συγκεκριμένα, η λευκοπενία παρουσιάζεται όταν μια λοίμωξη εξαπλώνεται σε όλο το σώμα, ή όταν υπάρχει μια σειρά από λοιμώξεις για σύντομο χρονικό διάστημα. Και στις δύο περιπτώσεις τα ουδετερόφιλα χρησιμοποιούνται πολύ πιο γρήγορα απ’ ό,τι μπορεί ο μυελός των οστών να τα αντικαταστήσει.
Η λευκοπενία μπορεί να είναι το πρώτο σημάδι λευχαιμίας ή απλαστικής αναιμίας, όμως μπορεί να είναι αποτέλεσμα άλλης διαταραχής ή χρήσης φαρμάκων, όπως κατά τη χημειοθεραπεία. Η χημειοθεραπεία επιτίθεται στα αναπτυσσόμενα κύτταρα. Ενώ ο στόχος της είναι να μειωθεί ο αριθμός των καρκινικών κυττάρων, δεν στοχεύει ειδικά αυτά, αλλά καταστρέφει όλα τα αναπτυσσόμενα κύτταρα, ακόμα και τα υγιή και με αυτό τον τρόπο καταστρέφει και λευκά αιμοσφαίρια.
Ο συνολικός αριθμός των λευκοκυττάρων στο αίμα κυμαίνεται από 4,000 έως 110,000 ανά κυβικό χιλιοστό (μL). Οι φυσιολογικές τιμές των λευκοκυττάρων παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα.
Συμπτώματα δεν υπάρχουν στην ήπια λευκοπενία και τα χαμηλά λευκά αιμοσφαίρια εντοπίζονται σε εργαστηριακό έλεγχο ρουτίνας. Ωστόσο καθώς ο αριθμός των λευκών αιμοσφαιρίων συνεχίζει να μειώνεται οι ασθενείς μπορεί να αρχίσουν να έχουν το αίσθημα της δυσφορίας, όπως κόπωση, αδυναμία, ζάλη ή απώλεια όρεξης, ενώ μερικοί άνθρωποι εμφανίζουν και χαμηλό πυρετό χωρίς προφανή αιτία.
Μια περαιτέρω μείωση των λευκών αιμοσφαιρίων μπορεί να αρχίσει να προκαλεί πιο σημαντικά προβλήματα. Ένα από τα πιο συχνά συμπτώματα της λευκοπενίας είναι η έναρξη μιας υποτροπιάζουσας λοίμωξης. Το στόμα είναι συχνά το μέρος όπου παρατηρείται πρώτα με πληγές ελκών, ουλίτιδα, περιοδοντίτιδα που επιμένουν. Οι λοιμώξεις των πνευμόνων, όπως η βρογχίτιδα και η πνευμονία είναι επίσης συχνές, όπως και οι λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος. Μερικοί ασθενείς εμφανίζουν επίσης πτώση στα ερυθρά αιμοσφαίρια και ανάπτυξη αναιμίας.Οι γυναίκες μπορεί να παρουσιάσουν περισσότερη αιμορραγία στην περίοδο τους.
Σε πολύ απλές περιπτώσεις η αντιμετώπιση γίνεται με συμπληρώματα διατροφής και βιταμίνες όπως η βιταμίνη Α, η βιταμίνη Β12, η βιταμίνη C. Σε πιο βαριές περιπτώσεις, η αντιμετώπιση περιλαμβάνει φάρμακα, μεταξύ των οποίων και αντιβιοτικά. Χρειάζεται προσοχή στη διατροφή για να μην προκληθούν λοιμώξεις. Τα φρούτα και τα λαχανικά πρέπει να πλένονται πολύ καλά.
Ακοκκιοκυτταραιμία
Η ακοκκιοκυτταραιμία είναι μια ακραία κατάσταση λευκοπενίας. Πρόκειται για μια σπάνια κατάσταση που αφορά στη δραστική μείωση των κοκκιοκυττάρων.
Σχεδόν όλα τα ουδετερόφιλα καταστρέφονται, οπότε γίνεστε ιδιαίτερα ευπαθής στις λοιμώξεις. Πιο συχνά η διαταραχή αυτή εμφανίζεται ως οξεία αντίδραση μετά από έκθεση σε ορισμένες χημικές ουσίες ή σε ορισμένα φάρμακα, όπως η πενικιλίνη, οι φαινοδιαζίνες και ορισμένα αντιφλεγμονώδη φάρμακα.
Τα συμπτώματα της ακοκκιοκυτταραιμίας οφείλονται συνήθως σε υποτροπιάζουσες σοβαρές βακτηριακές λοιμώξεις. Οι πνεύμονες, το ουροποιογεννητικό σύστημα, το πεπτικό, ο φάρυγγας και το δέρμα είναι οι πιο συχνές πηγές λοίμωξης. Η κλινική εικόνα γενικά χαρακτηρίζεται από υψηλό πυρετό, ρίγος, αίσθημα κακουχίας και ελκωτικές αλλοιώσεις του φάρυγγα οι οποίες επεκτείνονται και σε άλλα όργανα.
Η συνηθισμένη αντιμετώπιση είναι η αποφυγή της περαιτέρω έκθεσης στις χημικές ουσίες και η προστασία από σοβαρές λοιμώξεις, μέχρι να μπορέσει να αναλάβει ο μυελός των οστών.
