Ο όρος λευκοπλακία (leukoplakia) αποτελεί μια περιγραφή των άσπρων σημαδιών που χαρακτηρίζουν την πάθηση.
Τα συμπτώματα της λευκοπλακίας είναι μια πυκνή, σκληρή, άσπρη ελαφρά ανασηκωμένη πλάκα ή κηλίδα στο εσωτερικό μάγουλο, στα ούλα ή στη γλώσσα και μερικές φορές στο κάτω χείλος.
Η πάθηση εμφανίζεται στο 1% του πληθυσμού και είναι πιο συνηθισμένη στους ηλικιωμένους. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή και πρέπει να αντιμετωπίζεται ως μια ενδεχόμενη προκαρκινική βλάβη καθώς υπάρχουν κάποιες πιθανότητες να εξελιχθεί σε καρκίνο.
Να σημειωθεί ότι τα λευκά “μπαλώματα” μπορούν επίσης να αναπτυχθούν στο χώρο των γυναικείων γεννητικών οργάνων αλλά αυτό είναι πιο σπάνιο.
Συμπτώματα
Σε διάστημα εβδομάδων μπορείτε να παρατηρήσετε ένα άσπρο ή γκρι σημάδι να σχηματίζεται στο ένα μάγουλο ή πάνω στη γλώσσα ή στα ούλα σας. Στην αρχή μπορεί να μην προκαλεί προβλήματα. Μετά από λίγο μπορεί να γίνει πιο άγριο και ευαίσθητο σε ζεστά ή καυτερά φαγητά. Ωστόσο δεν προκαλεί πόνο ή κάψιμο.
Μέσα σε μερικές εβδομάδες ή μήνες, σταδιακά δημιουργούνται λευκές πλάκες με παχιά, τραχιά υφή και ρυτιδωμένη, σκληρή επιφάνεια. Αυτές οι λευκές πλάκες είναι στερεά προσκολλημένες στο βλεννογόνο το στόματος και δεν αποσπώνται αν τις ξύσουμε όπως συμβαίνει όταν πρόκειται για μυκητιασική στοματίτιδα (αυτό διευκολύνει στη διάγνωση των δύο παθήσεων).
Ακόμη και αν δεν υπάρχουν ενοχλητικά συμπτώματα, πρέπει να επισκεφτείτε στοματολόγο λόγω του κινδύνου για καρκίνου του στόματος. Αν μάλιστα εμφανιστούν και κόκκινες ελκώσεις στις λευκές πλάκες (ερυθροπλακία), ο κίνδυνος για καρκίνο αυξάνεται περισσότερο.
Αιτίες
Η λευκοπλακία είναι η αντίδραση του στόματος σε ένα χρόνιο ερεθισμό, όπως από οδοντοστοιχίες που δεν εφαρμόζουν καλά ή από ένα δόντι με αδρή επιφάνεια που τρίβεται στο μάγουλο ή στα ούλα.
Αν και ο ακριβής μηχανισμός που προκαλεί την λευκοπλακία παραμένει άγνωστος, υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που φαίνεται να συνδέονται με την εκδήλωση της πάθησης. Η επικρατούσα υπόθεση για την αιτία της λευκοπλακίας είναι ότι μάλλον οφείλεται σε αντίδραση των κυττάρων σε καταστάσεις χρόνιου ερεθισμού του στοματικού βλεννογόνου.
Οι πιο πιθανές αιτίες που μπορεί να προκαλέσουν λευκοπλακία είναι :
- Κάπνισμα. Οι καπνιστές έχουν έξι φορές περισσότερες πιθανότητες εμφάνισης λευκοπλακίας στονβλεννογόνο του στόματος από τους μη καπνιστές. Πολλές φορές η λευκοπλακια εξαφανίζεται μόλις ο ασθενής σταματήσει το κάπνισμα.
- Αλκοόλ. Το αλκοόλ θεωρείται σημαντικός προδιαθεσικός και επιβαρυντικός παράγοντας, κυρίως όταν συνδυάζεται με κάπνισμα.
- Τραυματισμοί του βλεννογόνου του στόματος. Ο μηχανικός ερεθισμός του βλεννογόνου των μάγουλων ή των ούλων, από αιχμηρά ή στραβά δόντια, ελαττωματικές προσθετικές αποκαταστάσεις (σφραγίσματα, θήκες, γέφυρες, οδοντοστοιχίες) είναι συχνά αιτίες της λευκοπλακίας.
- Καρκίνος στόματος. Σε ένα ποσοστό περίπου 5% των περιπτώσεων, η λευκοπλακία εξελίσσεται σε καρκίνο του στόματος, χωρίς να είναι γνωστό ποια από τις δύο παθήσεις είναι η αιτία της άλλης. Έτσι, η λευκοπλακια μπορεί να θεωρηθεί και σαν ένα πρώιμο σύμπτωμα καρκίνου του στόματος.
- Χρήση προϊόντων στοματικής υγιεινής που περιέχουν σανγκουινάρια.
- Μόλυνση από τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (ΗΡV 16 και 18).
- Επιπρόσθετο ρόλο παίζει ο μύκητας κάντιντα άλμπικανς (Candida albicans). Ο μύκητας αυτός που προκαλεί την μυκητιασική στοματίτιδα βρίσκεται συχνά στα σημεία όπου εκδηλώνεται λευκοπλακία αλλά δεν έχει εξακριβωθεί αν η παρουσία του είναι αποτέλεσμα ή αιτία της λευκοπλακίας.
- Ιογενείς λοιμώξεις.
Διάγνωση
Ο στοματολόγος ή ο οδοντίατρος θα εξετάσει τα άσπρα σημάδια στο εσωτερικό μέρος των μάγουλων ή της γλώσσας και θα προσπαθήσει να εξακριβώσει την αιτία του ερεθισμού. Μπορεί επίσης να πάρει ένα δείγμα από την περιοχή για μικροσκοπική εξέταση (βιοψία). Η δυνατότητα ή μη της απομάκρυνσης μέσω απόξεσης βοηθά στην διάγνωση σε σχέση με τη στοματίτιδα (καντιντίαση).
Να σημειωθεί ότι μια ασυνήθιστη μορφή της πάθησης, η τριχωτή λευκοπλακία, παρατηρείται σε άτομα που έχουν μολυνθεί με τον ιό HIV και έχουν AIDS. Συνήθως εμφανίζεται στη γλώσσα.
Επιπλοκές
Στις περισσότερες περιπτώσεις η λευκοπλακια δεν είναι επικίνδυνη, αλλά κάποιες φορές μπορεί να αποτελεί μία πρώιμη ένδειξη καρκίνου. Ένα μεγάλο ποσοστό καρκίνων του στόματος εμφανίζονται σε περιοχές δίπλα σε λευκοπλακία.
Περίπου το 5% των περιπτώσεων λευκοπλακίας είτε είναι καρκινικές τη στιγμή της διάγνωσης είτε θα εξελιχθούν σε καρκινικές μέσα στα επόμενα 10 χρόνια, αν δεν αντιμετωπιστούν σωστά. Ύποπτη είναι η λευκοπλακια που εμφανίζει ραγάδες οι οποίες εύκολα αιμορραγούν.
Να σημειωθεί ότι η πάθηση είναι η καλύτερα μελετημένη από τους επιστήμονες από όλες τις προκαρκινικές βλάβες του στόματος.
Θεραπεία
Η αντιμετώπιση της λευκοπλακίας γίνεται με την καταπολέμηση της αιτίας ερεθισμού. Αν ευθύνεται ένα δόντι ή η οδοντοστοιχία, τότε πρέπει να αντικατασταθεί ή να επισκευασθεί. Αν το σημάδι σχετίζεται με το κάπνισμα ή το μάσημα καπνού, η καλύτερη επιλογή για επιτυχή θεραπεία είναι η διακοπή τους. Αν φύγει το αίτιο ερεθισμού, τότε το σημάδι εξαφανίζεται συνήθως μέσα σε μερικές εβδομάδες ή μήνες. Η τριχωτή λευκοπλακία απαιτεί θεραπεία με αντιιικά φάρμακα.
Σε περίπτωση που διαπιστωθεί δυσπλασία τότε χρειάζεται χειρουργική αφαίρεση. Συχνά οι βλάβες αντιμετωπίζονται με κρυοχειρουργική με υγρό άζωτο.
Οι ασθενείς που έχουν εκδηλώσει λευκοπλακία πρέπει να παρακολουθούνται περιοδικά από ειδικό στοματολόγο. Αρκετοί καρκίνοι του στόματος εκδηλώνονται σε σημεία όπου στο παρελθόν είχε εκδηλωθεί λευκοπλακια.
