Υπάρχουν πάνω από 20 διαφορετικοί τύποι τρόμου (τρέμουλου). Από αυτά ο ιδιοπαθές τρόμος (idiopathic ή essential tremor) είναι η πιο συχνή μορφή. Η λέξη ιδιοπαθής σημαίνει ότι δεν είναι γνωστή η αιτία. Αλλά σχεδόν οι μισές από τις περιπτώσεις είναι οικογενείς και εμφανίζονται από την εφηβεία μέχρι την ενήλικη ζωή. Συνηθέστερα ξεκινά από τη μέση προς τη μετέπειτα ζωή και εξελίσσεται βραδέως. Υπολογίζεται ότι μεταξύ των ανθρώπων άνω των 40 ετών, 1 στους 20 παρουσιάζει ιδιοπαθή τρόμο.
Συμπτώματα
Πρόκειται για μια διαταραχή της κινητικότητας κατά την οποία συνήθως τρέμουν τα χέρια και οι βραχίονες. Μερικά άτομα εκδηλώνουν τρόμο μόνο σε ορισμένες στάσεις (στατικό τρέμουλο) ενώ άλλοι το παρουσιάζουν όταν κάνουν κάτι όπως για παράδειγμα όταν γράφουν ή όταν τρώνε (κινητικό τρέμουλο). Οι περισσότεροι ασθενείς με ιδιοπαθές τρέμουλο, έχουν και τις δύο μορφές.
Με τον καιρό το τρέμουλο μπορεί να επηρεάσει το κεφάλι, τα μάτια, τα βλέφαρα, το σαγόνι, τη γλώσσα, τα χείλη, το λαιμό, τη φωνή και σπανιότερα τα πόδια. Οι εκούσιες κινήσεις, όπως το να κρατάτε ένα φλιτζάνι καφέ ή ένα πιρούνι, επιδεινώνει συνήθως το τρέμουλο. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τη νόσο Parkinson, στην οποία το τρέμουλο τείνει να ελαττώνεται με τέτοιες κινήσεις. Ενώ δηλαδή το τρέμουλο στη νόσο Πάρκινσον υπάρχει και σε κατάσταση ηρεμίας, ο ιδιοπαθής τρόμος εμφανίζεται κατά τη διάρκεια δραστηριότητας και απουσιάζει σε κατάσταση ηρεμίας. Πάντως, οι πάσχοντες από ιδιοπαθή τρόμο διατρέχουν 4-5 φορές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν Πάρκινσον. Και μερικές φορές η πάθηση εξελίσσονται σε άνοια.
Ο ιδοπαθής τρόμος συνήθως σταματά, όταν ξεκουράζεστε. Οι σπασμωδικές κινήσεις αρχίζουν, όταν ξεκινάτε μία εκούσια δραστηριότητα, όπως το να φάτε ή να γράψετε. Μπορεί να καταστήσει δύσκολες τις συντονισμένες κινήσεις, όπως το να αγγίξετε τη μύτη σας. Τα σημεία και τα συμπτώματα μπορεί να αυξάνονται, όσο πιο δραστήριοι γίνεστε. Το τρέμουλο εξαφανίζεται στον ύπνο.
Αξίζει να αναφερθεί πως αν τρέμει ολόκληρο το σώμα, μπορεί να αποτελεί ένδειξη υπογλυκαιμίας. Αυτό το τρέμουλο είναι πιο συχνό σε όσους κάνουν σκληρή δίαιτα πείνας και οφείλεται στο γεγονός ότι το σώμα παράγει περισσότερη αδρεναλίνη για να αντισταθμίσει την έλλειψη γλυκόζης στο αίμα.
Συμπτώματα
- Ρυθμική, εναλλασσόμενη κίνηση των χειρών, της κεφαλής, της γλώσσας ή της φωνητικής χοάνης (λάρυγγας).
- Τρόμος των χειρών που επιδεινώνεται με τη χρήση.
Η σοβαρότητα και η ένταση του τρέμουλου μπορεί να είναι διαφορετικές από ώρα σε ώρα και από μέρα σε μέρα. Με την αύξηση της ηλικίας επιδεινώνεται. Ο ιδιοπαθής τρόμος δεν είναι απειλητικός για τη ζωή και μπορεί να αποτελεί ήπια ενόχληση. Αν αρχίσει και γίνεται ενοχλητικός, υπάρχει διαθέσιμη θεραπεία για να τον θέσει υπό έλεγχο. Πρόκειται πάντως για μια πάθηση που μπορεί να επηρεάζει σημαντικά την προσωπική, κοινωνική και επαγγελματική ζωή.
Διάγνωση
Η διάγνωση του ιδιοπαθούς τρόμου γενικά αποκλείει άλλες καταστάσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε τρόμο των χεριών, της κεφαλής ή της φωνής. Ο γιατρός σας θα σας ρωτήσει πιθανώς σχετικά με το ιατρικό σας ιστορικό και θα διεξαγάγει φυσική και νευρολογική εξέταση. Μπορεί να σας ζητηθεί να γράψετε, να πιείτε από ένα ποτήρι ή να κρατήσετε ένα κομμάτι χαρτί.
Μία εξέταση που χρησιμοποιείται για την εκτίμηση του ιδιοπαθούς τρόμου σας βάζει να σχεδιάσετε κύκλους σε σχήμα σαλιγκαριού (σπιράλ). Το σπιράλ στα αριστερά έχει σχεδιαστεί από ένα χέρι προσβεβλημένο από ιδιοπαθή τρόμο. Το σπιράλ στα δεξιά σχεδιάστηκε από ένα μη προσβεβλημένο χέρι.
Μπορεί επίσης να υποβληθείτε σε εξετάσεις αίματος, ούρων και νευρολογικές, ώστε να ελεγχθούν άλλες αιτίες, συμπεριλαμβανομένων της νόσου του θυρεοειδούς, των φαρμακολογικών παρενεργειών και άλλων νευρολογικών διαταραχών, όπως η νόσος Parkinson.
Αιτίες
Η αιτία του ιδιοπαθή τρόμου είναι άγνωστη. Μπορεί να εμφανιστεί σποραδικά και να οφείλεται σε κληρονομικούς παράγοντες. Στις κληρονομικές περιπτώσεις τα παιδιά των προσβεβλημένων ατόμων έχουν 50% πιθανότητα κινδύνου να κληρονομήσουν τον τρόμο και τελικά να αναπτύξουν την ασθένεια. Παρόλα αυτά, το να φέρει ένα άτομο το γονίδιο του ιδιοπαθή τρόμου δεν οδηγεί απαραίτητα στην εμφάνιση των συμπτωμάτων.
Στις νεκροψίες κατά τις οποίες αναλύθηκαν οι εγκέφαλοι 50 ασθενών διαπιστώθηκε, ότι είχαν εκφυλιστικές βλάβες, αν και υπήρχαν διάφορα είδη βλαβών. Αυτό υποδηλώνει ότι ο ιδιοπαθής τρόμος πιθανώς να είναι μία οικογένεια ασθενειών. Σε μία μορφή τρέμουλου, ανιχνεύτηκαν σωμάτια Lewy (πρόκειται για εναποθέσεις πρωτεϊνών), τα οποία ανευρίσκονται και στους εγκεφάλους ατόμων που έχουν Πάρκινσον, αλλά σε διαφορετικά σημεία του εγκεφάλου. Στο περίπου 80% οι εκφυλιστικές βλάβες εντοπίζονται στην παρεγκεφαλίδα και συμπεριλαμβάνουν την απώλεια μιας ομάδας κυττάρων που παράγουν την ουσία GΑΒΑ η οποία παίζει σημαντικό ρόλο στη μετάδοση μηνυμάτων μεταξύ των εγκεφαλικών κυττάρων.
Να σημειωθεί τέλος ότι έχει βρεθεί σε αυξημένες ποσότητες στους ασθενείς ο μόλυβδος.
Θεραπεία
Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως, για παράδειγμα, η αποφυγή στρεσογόνων καταστάσεων και διεγερτικών, όπως η καφεΐνη, μπορεί να εξομαλύνουν τα συμπτώματα.
Φάρμακα. Η πρώτη γραμμή θεραπείας για το ιδιοπαθές τρέμουλο είναι συνήθως φαρμακευτική αγωγή, που επηρεάζει το κεντρικό νευρικό σας σύστημα. Τα φάρμακα μπορούν να ελαττώσουν τη σοβαρότητα του τρόμου περίπου 50 έως 60%. Τα φάρμακα αυτά είναι:
- Β-αναστολείς. Χρησιμοποιούμενοι συνήθως για τη θεραπεία της αρτηριακής υπέρτασης, αλλά μπορούν επίσης να βοηθήσουν στον έλεγχο του τρόμου. Ο πιο αποτελεσματικός β-αναστολέας για τη θεραπεία του ιδιοπαθούς τρόμου είναι η προπρανολόλη (Inderal).
- Φάρμακα κατά των σπασμών, όπως το φάρμακο πριμιδόνη (Mysoline).
- Ηρεμιστικά. Είναι τα φάρμακα διαζεπάμη (Valium) ή αλπραζολάμη (Xanax).
- Αναστολείς της καρβονικής ανυδράσης, όπως είναι το φάρμακο μεθαζολαμίδη (Neptazane).
- Τοξίνη της αλλαντίασης. Η χημική αυτή ουσία παράγεται από ένα βακτήριο που προκαλεί τροφική δηλητηρίαση (αλλαντίαση). Όταν η τοξίνη χορηγείται με ένεση στους προσβεβλημένους μυς, συμβάλει στη χάλασή τους. Πάντως η αλλαντοτοξίνη Α (Botox) για την αντιμετώπιση του τρέμουλου των μελών, της κεφαλής και της φωνής έχει πενιχρά αποτελέσματα.
Εγχείρηση. Αν τα φάρμακα δεν είναι αποτελεσματικά και τα τα συμπτώματα καθιστούν δυσχερή τη λειτουργικότητα του ατόμου, ενδέχεται να σας ωφελήσουν οι ακόλουθοι τύποι χειρουργικής επέμβασης:
- Θαλαμεκτομή. Η διαδικασία αυτή μπορεί να βοηθήσει ένα μικρό αριθμό ανθρώπων τους οποίους ο ιδιοπαθής τρόμος καθιστά ανάπηρους. Στη θαλαμεκτομή καταστρέφεται ένα μικρό τμήμα στο θάλαμο, που είναι το κέντρο αναμετάδοσης μηνυμάτων βαθιά μέσα στον εγκέφαλο. Η καταστροφή μίας μικρής περιοχής του θαλάμου από τη μία πλευρά ανακουφίζει τυπικά τον τρόμο στην αντίθετη πλευρά του σώματος σας. Περίπου το 70 έως 80% των ανθρώπων που υποβάλλονται στην επέμβαση αυτή εμφανίζουν ουσιαστική ανακούφιση από το τρέμουλο. Παρ’ όλα αυτά, η επέμβαση μειώνει γενικώς τις τρεμούλες μόνο στη μία πλευρά του σώματος σας. Οι χειρουργοί δε χειρουργούν συνήθως και τις δύο πλευρές του θαλάμου, διότι αυτό ενέχει τον κίνδυνο διαταραχής του λόγου και άλλων επιπλοκών.
- Εν τω βάθει εγκεφαλική διέγερση. Στην επέμβαση αυτή εμφυτεύεται στον εγκέφαλο μία συσκευή πού καλείται θαλαμικός ή εγκεφαλικός διεγέρτης. Μπορεί να ενδείκνυται, αν έχετε σοβαρό τρόμο και τα φάρμακα δεν έχουν αποτελέσματα. Μία μονάδα που μοιάζει με βηματοδότη και η οποία εμφυτεύεται στο στήθος μεταδίδει ηλεκτρικές ώσεις μέσω ενός καλωδίου σε ένα ηλεκτρόδιο στο θάλαμο σας. Οι ηλεκτρικές ώσεις, οι οποίες είναι ανώδυνες, διακόπτουν τις ώσεις από το θάλαμο, κάτι που μπορεί να προκαλεί το τρέμουλο. Ενεργοποιείτε και απενεργοποιείτε τη γεννήτρια ώσεων περνώντας από πάνω ένα μαγνήτη. Η διαδικασία αυτή δεν έχει τους κινδύνους της θαλαμεκτομής και μπορεί να διεξάγεται και στις δύο πλευρές του εγκεφάλου.
Η εξάλειψη της καφεΐνης και άλλων διεγερτικών ουσιών από την καθημερινή διατροφή μπορεί να βοηθήσει. Το ίδιο η φυσικοθεραπεία και οι μέθοδοι αποκατάστασης.
