Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science, μια σειρά από συμπτώσεις οδήγησαν στην εξάπλωση του ιού HIV που προκαλεί το AIDS. Να σημειωθεί ότι δεν υπάρχει σήμερα οριστική θεραπεία για την ασθένεια η οποία ωστόσο έχει καταστεί, με τα υπάρχοντα φάρμακα, χρόνια.
Ο ιός HIV εκτιμάται ότι μεταδόθηκε από τους πιθήκους στους ανθρώπους τουλάχιστον 13 διαφορετικές φορές, αλλά μόνο μία από αυτές οδήγησε στην επιδημία, και αυτό έγινε στην Κινσάσα του Κονγκό. Προηγούμενες μελέτες είχαν τοποθετήσει την αρχική μετάδοση του ιού από τους πιθήκους στον άνθρωπο στο νοτιοανατολικό Καμερούν, όχι μακριά το Κονγκό.
Οι ερευνητές από τα Πανεπιστήμια της Οξφόρδης και της Λουβέν, με επικεφαλής τον Όλιβερ Πάιμπας εξηγούν ότι η συνύπαρξη πολλών παραγόντων (πληθυσμιακή αύξηση, πορνεία, διευκόλυνση μετακινήσεων χάρη στις νέες σιδηροδρομικές γραμμές, χρήση μολυσμένων βελοννών στις κλινικές κ.α.), δημιούργησαν τις κατάλληλες συνθήκες για την εξάπλωση του ιού HIV.
Οι επιστήμονες πραγματοποίησαν γενετική ανάλυση σε 800 δείγματα του ιού HIV, μεταξύ των οποίων στο αρχαιότερο γνωστό δείγμα με την κωδική ονομασία ZR59, που προέρχεται από έναν άνθρωπο στην Κινσάσα το 1959. Αναλύοντας τις διαδοχικές γενετικές μεταλλάξεις κατάφεραν να ανακατασκευάσουν το «οικογενειακό δέντρο» του AIDS και να βρουν τις πρώτες ρίζες του στη συγκεκριμένη περιοχή του Κονγκό.
Η εξάπλωση
Το Κονγκό, μια χώρα με μέγεθος σχεδόν όσο η Δυτική Ευρώπη, ήταν βελγική αποικία έως το 1960. Η πρωτεύουσα Κινσάσα ήταν το μεγαλύτερο αστικό και οικονομικό κέντρο στην κεντρική Αφρική. Ήταν μια μεγάλη και ταχέως αναπτυσσόμενη περιοχή, όπου -σύμφωνα με τα βελγικά ιατρικά αρχεία- υπήρχαν πολλά σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα. Η μαζική εισροή από την επαρχία ανδρών που έψαχναν για δουλειά, είχε οδηγήσει σε «έκρηξη» της πορνείας.
Επίσης, το σιδηροδρομικό δίκτυο και η διευκόλυνση των μετακινήσεων συντέλεσαν στη γρήγορη εξάπλωση των ασθενειών, μεταξύ αυτών και του ιού HIV, ο οποίος κάποια στιγμή μεταδόθηκε στους κατοίκους της επαρχίας, επειδή συνήθιζαν να τρώνε κρέας πιθήκων. Όταν, λόγω εσωτερικής μετανάστευσης, αυτοί οι φορείς μετοίκησαν στα αστικά κέντρα, ήταν θέμα χρόνου ο ιός να μεταδοθεί.
Μετά την Κινσάσα ο HIV εξαπλώθηκε στη γειτονική μεγάλη πόλη Μπραζαβίλ και, έως τη δεκαετία του 1930, στις πόλεις της επαρχίας Κατάνγκα με τα πολλά ορυχεία, 1.000 χιλιόμετρα νότια της Κινσάσα. Από εκεί, ο ιός HIV εξαπλώθηκε εύκολα στην υπόλοιπη υποσαχάρια Αφρική και τελικά σε όλο τον κόσμο.
Η πρώτη διάγνωση του AIDS ως ασθένεια έγινε το 1981 και ο ιός HIV ανακαλύφθηκε επίσημα το 1983. Από τότε, περισσότερα από 75 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους, κυρίως στην Αφρική.
Δεν υπάρχει ακόμα θεραπεία
Δεκαετίες μετά την έναρξη της επιδημίας του AIDS και παρά τις επιστημονικές προόδους οι οποίες πράγματι έχουν μετατρέψει την άλλοτε σίγουρη «καταδίκη» σε μια χρόνια νόσο, ο ιός HIV συνεχίζει να ξεφεύγει από την… απόχη των ιατρών. Ειδικοί από το Πανεπιστήμιο του Μιλάνου αναφέρουν ότι τελικώς η χορήγηση αντιρετροϊκών φαρμάκων μέσα σε λίγες ώρες από τη λοίμωξη με τον ιό HIV δεν χαρίζει την ίαση, όπως θεωρήθηκε κάποια στιγμή. Το συμπέρασμα προέκυψε μετά από χορήγηση της θεραπείας σε ένα μωρό στο Μιλάνο. Αρχικά ο ιός εξαφανίστηκε από την κυκλοφορία του αίματος του παιδιού αλλά εμφανίστηκε ξανά δριμύτερος μετά τη διακοπή της θεραπείας.
Μέχρι σήμερα μόνο ένας άνθρωπος παγκοσμίως θεωρείται ότι θεραπεύ΄θηκσε από τον HIV. To 2007 ο Τίμοθι Ρέι Μπράουν υπεβλήθη σε μεταμόσχευση μυελού των οστών από δότη με μια σπάνια γενετική μετάλλαξη που χαρίζει ανθεκτικότητα στον HIV προκειμένου να αντιμετωπιστεί η οξεία μυελοειδής λευχαιμία με την οποία διαγνώστηκε (εκτός από τη διάγνωση για τον HIV την οποία είχε λάβει μια δεκαετία νωρίτερα). Από τότε, δεν έχει εμφανίσει σημάδια ύπαρξης του ιού στον οργανισμό του.
