Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης εντόπισαν την αιτία της χειμωνιάτικης κατάθλιψης ή της εποχικής συναισθηματικής διαταραχής όπως λέγεται επιστημονικά αυτή η κατάσταση.
Η εποχική συναισθηματική διαταραχή προσβάλλει πάνω από 12 εκατομμύρια Ευρωπαίους και χαρακτηρίζεται από συμπτώματα σοβαρής κατάθλιψης που εκδηλώνονται κυρίως το χειμώνα, αλλά και το φθινόπωρο, ενώ εξαφανίζονται την άνοιξη.
Οι πάσχονες παρουσιάζουν τα συμπτώματα στις εποχές του χρόνου που δεν υπάρχει αρκετό ηλιακό φως. Τα συμπτώματα είναι λύπη, μειωμένη ενεργητικότητα και δυσκολία στον ύπνο. Καθώς οι μέρες μεγαλώνουν και έρχεται η άνοιξη, τα συμπτώματα υποχωρούν. Οι γυναίκες αποτελούν το 60-90% των περιπτώσεων. Τα άτομα ηλικίας 18-30 ετών είναι πιο ευάλωτα, το ίδιο και όσοι ζουν σε βόρειες γεωγραφικές περιοχές.
Η διακύμανση της πρωτεΐνης SERT
Η κατάθλιψη του χειμώνα, λένε οι Δανοί επιστήμονες, οφείλεται στην εποχιακή διακύμανση της πρωτεΐνης SERT (serotonin transporter) που παράγεται στον εγκέφαλο και μειώνει τα επίπεδα της σεροτονίνης η οποία φέρνει την “ευτυχία”.
Η SERT δεσμεύει την ελεύθερη σεροτονίνη από τις νευρικές συνάψεις του εγκεφάλου (τα σημεία επικοινωνίας των νευρικών κυττάρων) και την επαναφέρει μέσα στα νευρικά κύτταρα όπου παράγεται. Όσο υψηλότερα είναι τα επίπεδά πρωτεΐνης SERT, τόσο χαμηλότερη είναι η δράση της σεροτονίνης.
Η σεροτονίνη είναι ένας νευροδιαβιβαστής, δηλαδή μία ουσία που παίζει ρόλο στη μεταβίβαση μηνυμάτων από το ένα νευρικό κύτταρο στο άλλο, και επηρεάζει σημαντικά την ψυχική διάθεση. Χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης παίζουν καθοριστικό ρόλο στην εμφάνιση της κατάθλιψης, γι’ αυτό και πολλά αντικαταθλιπτικά φάρμακα αυξάνουν τη σεροτονίνη (όπως οι αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης ή SSRIs).
Η μελέτη, που παρουσιάσθηκε στο 27ο Συνέδριο του Ευρωπαϊκού Κολλεγίου Νευροψυχοφαρμακολογίας (ECNP) στο Βερολίνο. Συμμετείχαν 11 άτομα που έπασχαν από εποχική συναισθηματική διαταραχή και 23 υγιείς συνομήλικοί τους. Οι Δανοί επιστήμονες υπέβαλλαν τους εθελοντές σε τομογραφίες εκπομπής ποζιτρονίων (PET) εγκεφάλου, διαπιστώνοντας ότι στους πάσχοντες από εποχιακή συναισθηματική διαταραχή υπήρχε εποχική διακύμανση της πρωτεϊνης SERT.
Η SERT ήταν αυξημένη κατά 5% στους ασθενείς κατά τους χειμερινούς μήνες σε σχέση με το καλοκαίρι, ενώ στους υγιείς συνομηλίκους παρέμενε σχεδόν σταθερή καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Η αιτία αυτής της διαφοράς είναι άγνωστη.
«Οι διακυμάνσεις της SERT σε συνάρτηση με την εποχική συναισθηματική διαταραχή είχαν παρατηρηθεί και στο παρελθόν, αλλά η παρούσα είναι η πρώτη μελέτη που παρακολούθησε για μήνες τους ασθενείς ώστε να γίνουν συγκρίσεις στα επίπεδά της το καλοκαίρι και τον χειμώνα», δήλωσε ο Σίγκφριντ Κάσπερ, καθηγητής και επικεφαλής του Τμήματος Ψυχιατρικής & Ψυχοθεραπείας του Ιατρικού Πανεπιστημίου της Βιέννης. Και πρόσθεσε: «Τα νέα ευρήματα επιβεβαιώνουν ότι η SERT βρίσκεται στη ρίζα της εποχικής συναισθηματικής διαταραχής».
Να σημειωθεί ότι μια θεραπεία για την εποχική κατάθλιψη είναι η φωτοθεραπεία. Το φως έχει αντικαταθλιπτικές ιδιότητες προκαλώντας αύξηση στην παραγωγή της σεροτονίνης.
Ο ήλιος αποτρέπει την υπερδιέγερση της πρωτεΐνης SERT. Όμως το φθινόπωρο και το χειμώνα υπάρχει λιγοστή ηλιοφάνεια και τα επίπεδα της σεροτονίνης μειώνονται. Σε μερικά άτομα η δραστηριότητα της SERT είναι πιο έντονη αλλά δεν είναι γνωστό το γιατί. Επίσης δεν είναι γνωστό τι ρόλο παίζουν οι ορμόνες, καθώς η εποχική κατάθλιψη “χτυπά” περισσότερο τις γυναίκες.
