Ο υποσπαδίας είναι μια συγγενής διαταραχής (εκ γεννετής) κατά την οποία το άνοιγμα της ουρήθρας δε βρίσκεται στη σωστή θέση στο άκρο του ανδρικού μορίου. Οι αιτίες είναι κληρονομικές και ορμονικές. Στην εξωσωματική γονιμοποίηση υπάρχει κάποια μεγαλύτερη συχνότητα.
Η σοβαρότητα της κατάστασης διαφέρει πολύ από αγόρι σε αγόρι. Στις απλές περιπτώσεις το στόμιο της ουρήθρας βρίσκεται πολύ κοντά στην κορυφή της βαλάνου. Στις σοβαρές περιπτώσεις το στόμιο βρίσκεται κοντά στο περίνεο.
Μέχρι την 8η εβδομάδα τα έμβρυα δεν αναπτύσσουν ούτε ανδρικά ούτε γυναικεία γεννητικά όργανα. Στη συνέχεια, υπό την επίδραση της τεστοστερόνης αναπτύσσονται τα ανδρικά γεννητικά όργανα. Μπορεί όμως κατά την εμβρυϊκή ζωή να μη δημιουργηθεί το τελικό τμήμα της ουρήθρας (ο σωλήνας που αρχίζει από την ουροδόχο κύστη και καταλήγει στην άκρη της κεφαλής-βαλάνου). Με αυτόν τον τρόπο, το στόμιο της ουρήθρας από το οποίο ουρεί το παιδί δεν βρίσκεται στην κορυφή της βαλάνου αλλά κάπου στην κάτω επιφάνεια του πέους.
Μαζί με το τελικό τμήμα της ουρήθρας, σχεδόν πάντα δεν δημιουργείται και το κάτω μέρος της ακροποσθίας, με αποτέλεσμα η βάλανος να καλύπτεται μόνο στο άνω μέρος αυτής. Η ακροποσθία στις περιπτώσεις αυτές είναι σαν μια κουκούλα ενός μπουφάν. Εκτός από την ατελή διάπλαση της ακροποσθίας, η βάλανος κλίνει προς τα πίσω, καθιστώντας αδύνατη την ούρηση. Η κάμψη αυτή έχει μεγάλη σημασία για την εκτίμηση της βαρύτητας του υποσπαδία.
Τέλος, θα πρέπει να αξιολογηθεί η θέση των όρχεων, γιατί, σε ένα ποσοστό περίπου 10% παιδιών με υποσπαδία, υπάρχει και κρυψορχία.
Αντιμετώπιση
Ανάλογα με το σημείο όπου εκβάλλει η ουρήθρα, ο υποσπαδίας διαιρείται σε κατηγορίες. Με αύξουσα σοβαρότητα, στο 50% των περιπτώσεων ο υποσπαδίας είναι βαλανικός, στο 30% πεϊκός και στο 20% περινεικός (η πιο σοβαρή περίπτωση). Όσο πιο σοβαρή είναι η μορφή του υποσπαδία, τόσο μεγαλύτερη είναι η προς τα κλίση του ανδρικού μορίου.
Τα πιο κοινά προβλήματα είναι η δυσκολία στην ούρηση σε όρθια θέση, και η διαφορετική όψη του πέους σε σύγκριση με το φυσιολογικό. Αν δεν διορθωθεί το πρόβλημα, το αγόρι δε θα μπορεί να ουρήσει όρθιο και θα έχει προβλήματα στη σεξουαλική λειτουργία του, όταν μεγαλώσει.
Ο υποσπαδίας αντιμετωπίζεται με χειρουργική επέμβαση η οποία μπορεί να φέρει το άνοιγμα της ουρήθρας πιο κοντά στην άκρη της βαλάνου και να βοηθήσει στο ίσιωμα του ανδρικού μορίου. Δε θα πρέπει να πραγματοποιηθεί περιτομή, επειδή η ακροποσθία χρησιμοποιείται για χειρουργική επιδιόρθωση.
Όσο πιο σοβαρή είναι η πάθηση, τόσο μεγαλύτερη είναι η ανάγκη για εγχείρηση, καθώς θα δημιουργηθούν προβλήματα σεξουαλικής επαφής και ούρησης. Οι ψυχολογικές επιπτώσεις των παραμορφωμένων γεννητικών οργάνων είναι επίσης ένας παράγοντας που θα πρέπει να ληφθεί υπόψη. Η δυνατότητα των αγοριών να ουρούν σε όρθια στάση είναι σημαντική για την ψυχική τους ισορροπία. Επίσης το ίσιο πέος είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη σεξουαλική λειτουργία και την ανδρική γονιμότητα. Τυχόν ενδείξεις μη γονιμότητας των ανδρών με υποσπαδία δεν οφείλονται στην έλλειψη σπέρματος αλλά στην αδυναμία του σπέρματος να φτάσει το ωάριο, λόγω της μη φυσιολογικής θέσης του στομίου της ουρήθρας.
Να σημειωθεί ότι παλιότερα ο βαλανικός υποσπαδίας εθεωρείτο αισθητικό πρόβλημα χωρίς να είναι απαραίτητη η διόρθωσή του.
Τα τελευταία χρόνια αυτό έχει αλλάξει. Συνιστάται πλέον η χειρουργική διόρθωση όλων των υποσπαδιών, διότι έχει γίνει αντιληπτό ότι η αισθητική της γεννητικής περιοχής παίζει σημαντικό ρόλο στην ψυχική και σεξουαλική ανάπτυξη του ατόμου.
Πολλοί παιδίατροι-ουρολόγοι θεωρούν ότι η ιδανική ηλικία για εγχείρηση είναι κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους, ειδικά πριν το παιδί μάθει να χρησιμοποιεί την τουαλέτα. Υπάρχει όμως η δυνατότητα διόρθωσης ακόμα και σε ενήλικες.
Έχουν αναπτυχθεί πολλές χειρουργικές τεχνικές για τη διόρθωση του υποσπαδία και αυτό δείχνει ότι τα αποτελέσματα στο παρελθόν δεν ήταν ικανοποιητικά. Παρουσιάζονταν πολλές επιπλοκές και συχνά ταλαιπωρούνταν οι οικογένειες με πολλές χειρουργικές επεμβάσεις. Σήμερα η εγχειρητική αποκατάσταση έχει βελτιωθεί σημαντικά ωστόσο τα πράγματα δεν είναι τέλεια. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν στη Βρετανία, μεταξύ του 1999 και του 2010, το 14,5% των παιδιών που υποβλήθηκαν σε εγχείρηση έκαναν περισσότερες από τρεις επεμβάσεις για να διορθωθεί η παραμόρφωση.
Αυξανόμενο πρόβλημα
Ο υποσπαδίας εμφανιζόταν σύμφωνα με παλιότερες στατιστικές σε 1 ανά 300 αγόρια. Τα τελευταία 20 χρόνια όμως παρατηρείται διεθνώς μία αύξηση στον αριθμό των περιστατικών που έχουν φτάσει να προσεγγίζουν το 1 στα 100-200 αγόρια.
Μία πιθανή εξήγηση για αυτό βρίσκεται στην αύξηση της οιστρογονικής μόλυνσης του περιβάλλοντος. Τα φυτοφάρμακα, τα ζιζανιοκτόνα, τα εντομοκτόνα και τα πλαστικά μεταβολίζονται στο περιβάλλον σε χημικές ενώσεις που μοιάζουν με το μόριο των οιστρογόνων. Αυτό έχει ενδεχομένως ως αποτέλεσμα την ατελή αρρενοποίηση των αγοριών και την συχνότερη εμφάνιση του υποσπαδία.
Η διάγνωση του υποσπαδία μπορεί να προκαλέσει αγωνία στους γονείς, δεν προκαλεί όμως δυσκολία στη φροντίδα του νεογέννητου μωρού και φυσικά δεν αποτελεί κίνδυνο για τη ζωή του παιδιού.
