Γράφει η Αναστασία Μοσχοβάκη Ιατρός Ειδική Παθολόγος
Ο όρος δυσανεξία σε τρόφιμα χρησιμοποιείται για να περιγράψει ένα σύνολο παθήσεων που χαρακτηρίζονται από κακή πέψη ή διαταραχή της απορρόφησης ή αντίδραση υπερευαισθησίας σε ένα ή περισσότερα συστατικά των τροφών, τα οποία προκαλούν ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω συμπτώματα:
- Διαταραχές κενώσεων
- Φούσκωμα
- Κοιλιακό πόνο
- Εξάνθημα
- Δύσπνοια
- Κνησμό (φαγούρα)
- Ζάλη
- Κεφαλαλγία
- Εφίδρωση
- Λιποθυμία
Κατά την ιατρική εξέταση σε ασθενείς με συμπτωματολογία δυσανεξίας πρέπει να αξιολογηθεί εάν τα συμπτώματα οφείλονται σε τροφική δυσανεξία ή σε άλλο νόσημα.
Τα πιο συνήθη νοσήματα που μιμούνται δυσανεξίες είναι οι διαταραχές του θυρεοειδούς, τα καρκινώματα, νοσήματα γαστρεντερικού σωλήνα και ψυχιατρικά προβλήματα. Στη συνέχεια πρέπει να εντοπιστεί ο τύπος και τις αιτίες της δυσανεξίας για να χορηγηθεί η ενδεικνυόμενη θεραπεία.
Αιτίες
Οι πιο κοινές περιπτώσεις δυσανεξίας σε τρόφιμα είναι:
1. Αντιδράσεις αλλεργικού τύπου
Αυτό που διαφοροποιεί την τροφική αλλεργία από τις άλλες μορφές δυσανεξίας είναι ότι στις περιπτώσεις τροφικής αλλεργίας, υπάρχει μια γενικευμένη αντίδραση υπερευαισθησίας του ανοσοποιητικού συστήματος σε ορισμένα συστατικά του τροφίμου που εκλαμβάνονται ως αλλεργιογόνα. Όταν η αλλεργική αντίδραση είναι σοβαρή και συνοδεύεται από έντονη δύσπνοια, πτώση πίεσης ή λιποθυμία μπορεί να απειλήσει ακόμη και την ζωή. Ψάρια, οστρακοειδή, ξηροί καρποί, αυγά, γάλα, σόγια και σιτάρι είναι τα συχνότερα εμπλεκόμενα τρόφιμα.
2. Δυσανεξία στην λακτόζη των τροφών
Η λακτόζη είναι ένα σάκχαρο που βρίσκεται στο γάλα και τα περισσότερα γαλακτοκομικά προϊόντα. Για να απορροφηθεί σωστά η λακτόζη πρέπει να λειτουργεί ένα ένζυμο που ευρίσκεται στα τοιχώματα του εντέρου το οποίο διασπά την λακτόζη και ονομάζεται λακτάση. H δυσανεξία στη λακτόζη παρουσιάζεται όταν τα επίπεδα της λακτάσης στο σώμα είναι ανεπαρκή.
Υπάρχουν δύο είδη ανεπάρκειας λακτάσης: η πρωτοπαθής μορφή που είναι κληρονομούμενη και η δευτεροπαθής μορφή που οφείλεται σε υποκείμενο παθολογικό παράγοντα. Η κοιλιοκάκη, η σοβαρή γαστρεντερίτιδα, η ιδιοπαθής φλεγμονώδης νόσος του εντέρου και οι παρενέργειες ορισμένων φαρμάκων είναι οι πιο κοινές παθολογικές καταστάσεις που προκαλούν δυσανεξία στην λακτόζη.
3. Δυσανεξία στη γλουτένη
Πρόκειται για δυσανεξία στη γλοιαδίνη ένα συστατικό της γλουτένης που υπάρχει στο σιτάρι, κριθάρι, σίκαλη. Η αιτιολογία της νόσου είναι άγνωστη, πιθανολογείται ωστόσο ανοσολογικός μηχανισμός διαφορετικός από την περίπτωση των τροφικών αλλεργιών. Συγκεκριμένα στον οργανισμό αναπτύσσονται αυτοαντισώματα, τα οποία κινητοποιούνται με την λήψη γλουτένης και προκαλούν αλλοιώσεις στον βλεννογόνο του λεπτού ποικίλλουσας βαρύτητας.
4. Δυσανεξία σε πρόσθετα τροφίμων, τυραμίνη, καφεΐνη σοκολάτα, αβοκάντο, μπανάνα, εσπεριδοειδή ή κρεμμύδια
Συνήθη πρόσθετα υπεύθυνα για δυσανεξία είναι το όξινο γλουταμινικό νάτριο (MSG), τα νιτρικά άλατα και τα θειώδη. Το MSG είναι ένα ενισχυτικό γεύσης. Τα νιτρικά άλατα χρησιμοποιούνται κλασσικά για τη συντήρηση κρεάτων (μπέικον, λουκάνικα, σαλάμι, ζαμπόν). Τα θειώδη βρίσκονται στα τρόφιμα για την παρεμπόδιση της ανάπτυξης μούχλας, για την αύξηση της ποιότητας των χαρακτηριστικών του προϊόντος κατά την διαδικασία της οινοποίησης.
Η δυσανεξία σε καφεΐνη, τυραμίνη, σοκολάτα, αβοκάντο, μπανάνα, εσπεριδοειδή ή κρεμμύδια συχνά έχει ως μόνο σύμπτωμα τον πονοκέφαλο που εκλύεται μετά την κατανάλωση της ύποπτης τροφής. Χαρακτηριστικοί εκπρόσωποι τροφίμων πλούσιων σε τυραμίνη είναι το κόκκινο κρασί, το τυρί υψηλής ωρίμανσης, τα καπνιστά ψάρια ενώ πλούσιες πηγές καφεΐνης είναι ο καφές και τα ποτά τύπου cola.
6. Δυσανεξία σε άπεπτες φυτικές ίνες
Παρά το γεγονός ότι τα πλούσια σε άπεπτες φυτικές ίνες τρόφιμα ασκούν ποικίλες προστατευτικές για τον οργανισμό δράσεις (π.χ. προστασία από δυσκοιλιότητα, αντικαρκινική δράση) ορισμένα άτομα παρουσιάζουν δυσανεξία σε τροφές με υψηλή συγκέντρωση φυτικών ινών. Η πιο συχνή αιτία αυτής αυτής της τροφικής δυσανεξίας είναι η σπαστική κολίτιδα (σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου).
Δρ. Αναστασία Μοσχοβάκη
Ιατρός Ειδική Παθολόγος
Φραγκοπούλου 10, Κηφισιά
24ωρη γραμματεία νοσοκομειακά περιστατικά: 210-6252770
E mail: amoschovaki@yahoo.gr
