Όλο και περισσότερα στοιχεία δείχνουν ότι ο αυστηρός περιορισμός των θερμίδων οδηγεί σε μακροζωία.
Αυτή τη φορά, ερευνητές από το Ιατρικό Κέντρο Langone του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης διαπίστωσαν ότι μια διατροφή με λίγες θερμίδες αλλάζει τη δραστηριότητα σχεδόν 900 γονιδίων που συνδέονται με τη γήρανση και τη μνήμη.
Οι ερευνητές ανέφεραν τα αποτελέσματα της μελέτης τους στο ετήσιο συνέδριο της Εταιρείας Νευροεπιστήμης το οποίο διεξήχθη στις 15-19 Νοεμβρίου του 2014.
Τα πειράματα αφορούσαν θηλυκά ποντίκια και μαρτυρούν ότι μια διατροφή «φτωχή» σε θερμίδες μπορεί να εμποδίσει ορισμένες πτυχές της γήρανσης και των χρόνιων νόσων στα θηλαστικά, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου.
Αλλάζει η έκφραση των γονιδίων
«Η μελέτη μας δείχνει ότι ο περιορισμός των θερμίδων μπορεί πρακτικά να σταματήσει την έκφραση των γονιδίων που συνδέονται με τη γήρανση», ανέφερε ο βασικός ερευνητής της μελέτης Στίβεν Γκίνσμπεργκ.
Ο Γκίνσμπεργκ τόνισε πως τα ευρήματα της ομάδας του δεν πρέπει να μεταφράζονται ότι ο περιορισμός θερμίδων είναι η «πηγή της νεότητας».
«Ωστόσο προσφέρουν επιπλέον στοιχεία σχετικά με τον ρόλο της διατροφής σε ό,τι αφορά την επιβράδυνση των επιπτώσεων της γήρανσης αλλά και των νόσων που σχετίζονται με αυτήν».
Παρότι ο περιορισμός των θερμίδων είναι γνωστό από τη δεκαετία του 1930 ότι επιμηκύνει τη ζωή των τρωκτικών και άλλων θηλαστικών, η επίδραση στον άνθρωπο δεν έχει γίνει πλήρως κατανοητή. Μελέτες έχουν δείξει ότι η αυστηρή δίαιτα μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρδιοπάθειας, υπέρτασης και εγκεφαλικού επεισοδίου. Ωστόσο, όπως σημειώνει ο Γκίνσμπεργκ, η γενετική επίδραση της ολιγοθερμιδικής διατροφής στη μνήμη και τη μάθηση δεν είχε αποδειχθεί μέχρι σήμερα.
Προηγούμενες εργασίες επικεντρώνθηκαν στην επίδραση της διατροφής μόνο σε ένα ή δύο γονίδια τη φορά. Στη νέα ανάλυση όμως «σαρώθηκαν» περισσότερα από 10.000 γονίδια.
Πιο νέος ιππόκαμπος
Στο πλαίσιο του πειράματος, ορισμένα θηλυκά ποντίκια (όπως συμβαίνει με τους ανθρώπους τα θηλυκά ποντίκια αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο άνοιας σε σύγκριση με τα αρσενικά) κατανάλωναν 30% λιγότερες θερμίδες σε σύγκριση με τις τροφές που κατανάλωναν τα υπόλοιπα θηλυκά.
Στη συνέχεια, οι ερευνητές ανέλυσαν τον εγκεφαλικό ιστό των τρωκτικών στη μέση και την τρίτη ηλικία, και ιδιαίτερα την περιοχή του ιππόκαμπου η οποία σε μεγάλο βαθμό επηρεάζεται στα πρώιμα στάδια της νόσου Αλτσχάιμερ.
Βρήκαν ότι τα ποντίκια που τράφηκαν με λιγότερες θερμίδες παρουσίασαν λιγότερες αλλαγές σε 900 γονίδια που συνδέονται με τη γήρανση και τη μνήμη. Όπως προέκυψε, ο ιππόκαμπος των θηλυκών ποντικιών που είχαν ακολουθήσει την αυστηρή δίαιτα παρέμενε πιο νέος.
Ο Γκίνσμπεργκ δήλωσε ότι η μελέτη «ανοίγει ακόμη περισσότερο την πόρτα σε ό,τι αφορά την περαιτέρω ανάλυση σχετικά με τον περιορισμό θερμίδων και τη γενετική της αντιγήρανσης».
Η αυστηρή δίαιτα (30-40% λιγότερες θερμίδες από το κανονικό) έχει βρεθεί ότι παρατείνει τη διάρκεια ζωής κατά 30-50% σε διάφορα θηλαστικά και πολλοί πιστεύουν ότι το ίδιο ισχύει και στον άνθρωπο. Τα πειράματα σε μακάκους ρέζους έχουν δείξει ανάμεικτα αποτελέσματα. Ορισμένοι πιστεύουν ότι ο θερμιδικός περιορισμός ίσως προσφέρει οφέλη για την υγεία, αλλά δεν προσφέρει παράταση ζωής. Αλλά φυσικά, όταν εμφανίζονται λιγότερες ασθένειες αυξάνεται ο μέσος όρος επιβίωσης.
Είναι ασαφές γιατί ο περιορισμός θερμίδων έχει τα οφέλη αυτά, αλλά οι ερευνητές προσφέρουν μια σειρά από πιθανές εξηγήσεις.
Μερικοί λένε ότι ο χρόνιος υποσιτισμός βάζει τον οργανισμό σε αμυντική κατάσταση, ενεργοποιώντας μια αντίδραση στο στρες. Άλλοι προτείνουν ότι η διατήρηση της ζωής με χαμηλές θερμίδες αλλάζει το μικροβίωμα, δηλαδή τα βακτήρια που υπάρχουν μέσα το σώμα μας – τα βακτήρια του εντέρου έχουν συνδεθεί με διάφορες χρόνιες παθήσεις.
Ορισμένοι θεωρούν ότι ο περιορισμός θερμίδων αυξάνει τα επίπεδα του ενζύμου SIRT1 στον εγκέφαλο, κάτι που καθυστερεί την απώλεια των νευρώνων λόγω ηλικίας. Η νέα μελέτη έδειξε ότι αλλάζει η έκφραση εκατοντάδων γονιδίων.
