Η χημική ουσία τρικλοζάνη (triclosan) έχει αντμικροβιακές ιδιότητες και γι’ αυτό περιέχεται σε διάφορα σαπούνια, σαμπουάν, οδοντόκρεμες και άλλα οικιακά είδη καθαριότητας. Παρά την διαδεδομένη χρήση της, μέχρι σήμερα δεν έχουν μελετηθεί οι επιπτώσεις της ουσίας στην υγεία του ανθρώπου.
Όμως σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύονται στο περιοδικό Proceedings of the National Academy of Sciences, η τρικλοζάνη ενοχοποιείται για την πρόκληση καρκίνου σε ποντίκια.
Δεν είναι η πρώτη φορά που οι έρευνες βρίσκουν αρνητικές επιπτώσεις της ουσίας στην υγεία. Σε μια μελέτη του 2012 οι ερευνητές εξέθεσαν ποντίκια και ψάρια σε επίπεδα τρικλοζάνης αντίστοιχα με αυτά που εκτίθεται ένας μέσος άνθρωπος κάθε μέρα. Η ουσία μείωσε τη μυϊκή δύναμη στα ποντίκια ενώ στα ψάρια μείωσε και την ικανότητα κολύμβησης. Η τρικλοζάνη φάνηκε να μειώνει την ικανότητα συσπάσεων του μυός της καρδιάς αλλά και των σκελετικών μυών.
Το ίδιο έτος, μια άλλη μελέτη έδειξε ότι η τρικλοζάνη μπορεί να προκαλέσει αλλεργίες στα παιδιά και να αλλάξει τις βακτηριακή χλωρίδα στο δέρμα, στο στόμα και στο έντερο. Μελέτες έχουν δείξει ότι τα παιδιά με παρατεταμένη έκθεση στο τρικλοζάνη (για μήνες ή χρόνια) έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να εκδηλώσουν αλλεργίες. Αυτό συμβαίνει διότι η συχνή χρήση αντιβακτηριδιακών ειδών υγιεινής μειώνει την έκθεση στα βακτήρια και τελικά καθιστά πιο ευάλωτο τον οργανισμό σε λοιμώξεις.
Η τρικλοζάνη βρίσκεται στο στόχαστρο του Αμερικανικού Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) ο οποίος όμως δεν έχει αποφασίσει μέχρι σήμερα να ελέγξει την ουσία. Υπάρχουν αναφορές ότι το χημικό παρεμβαίνει στις ορμόνες και εξασθενεί την συσπαστικότητα των μυών. Ορισμένες έρευνες έδειξαν ότι μπορεί να επηρεάσει τα επίπεδα της τεστοστερόνης, των οιστρογόνων και των ορμονών του θυρεοειδούς αδένα, ωστόσο τα πειράματα έχουν πραγματοποιηθεί σε ποντίκια.
Τέλος, η ουσία και ορισμένα άλλα πρόσθετα των αντιβακτηριδιακών σαπουνιών μπορεί να συντελούν σε αντίσταση στα αντιβιοτικά, ένα επίσης σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας.
Καρκινογόνο στα ποντίκια
Στην τωρινή μελέτη, ο Ρομπερτ Τουκέι και οι συνεργάτες του από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο διαπίστωσαν ότι η τρικλοζάνη προκαλεί κίρρωση του ήπατος και καρκίνο στα ποντίκια. Η κίρρωση προκαλεί επίμονη φλεγμονή στα ηπατικά κύτταρα και τα αιμοφόρα αγγεία. Με την πάροδο του χρόνου προκαλείται νέκρωση των λειτουργιών του συκωτιού.
Τα ποντίκια που είχαν εκτεθεί σε τρικλοζάνη για έξι μήνες (αντιστοιχούν σε 18 ανθρώπινα χρόνια) ήταν πιο επιρρεπή σε καρκινικούς ηπατικούς όγκους. Επίσης, οι όγκοι ήταν μεγαλύτεροι και συχνότεροι στα σε σύγκριση με εκείνους που παρουσίαζαν τα ποντίκια που δεν είχαν εκτεθεί στην ουσία.
Η τρικλοζάνη παρεμβαίνει σε μια πρωτεΐνη που είναι υπεύθυνη για την αποτοξίνωση ή την εκκαθάριση των ξένων χημικών ουσιών από το σώμα. Για να ανταποκριθεί ο οργανισμός σ’ αυτό, τα ηπατικά κύτταρα πολλαπλασιάζονται και προκαλείται ίνωμα. Η επαναλαμβανόμενη έκθεση στη τρικολοζάνη και η διαρκής ηπατική κίρρωση τελικά συντελούν στην εκδήλωση καρκινικού όγκου. Οι ερευνητές σημείωσαν επίσης μια παρόμοια επίδραση στα νεφρά.
«Η ηπατική ίνωση ήταν έκπληξη για μας», δήλωσε ο Τουκέι.«Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι το χημικό δεν προκαλεί όγκους του ήπατος από μόνο του διότι δεν προκαλεί μετάλλαξη στο DNA. Αλλά ευνοεί το σχηματισμό όγκων μόλις συμβεί μια μετάλλαξη».
Να σημειωθεί ότι ο καρκίνος του ήπατος είναι παγκοσμίως ο νούμερο τρία πιο θανατηφόρος καρκίνος.
Ανησυχίες από την ευρεία χρήση
Οι ιατρικοί ερευνητές ανησυχούν διότι το τρικλοζάνη χρησιμοποιείται ευρέως σε πολλά είδη προσωπικής υγιεινής και οικιακά καθαριστικά.
Η ουσία είναι παρούσα στο 97% των δειγμάτων μητρικού γάλακτος και στα ούρα. Επίσης, είναι ένα από τα επτά πιο συχνά ανιχνεύσιμα συστατικά στον υδροφόρο ορίζοντα των ΗΠΑ.
«Το ενδιαφέρον μας για αυτό το χημικό έγκειται στο ότι είναι άφθονο στο περιβάλλον. Είναι πραγματικά παντού. Επειδή έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως για πολλά χρόνια, η έκθεση στην ουσία είναι αναπόφευκτη. Είναι από τις πιο κοινές χημικές ουσίες που ανιχνεύεται σε ποτάμια και ρεύματα. Η αυξημένη ανιχνευσιμότητα στο περιβάλλον και η όλο και ευρύτερη χρήση του σε καταναλωτικά προϊόντα μπορεί τελικά να αποβεί εις βάρος της υγείας μας. Μπορεί να αποτελεί έναν σοβαρό κίνδυνο λόγω της ηπατικής τοξικότητας που εντοπίσαμε στα ποντίκια, ειδικά αν συνδυαστεί με άλλα συστατικά που έχουν παρόμοια δράση», ανέφερε ο Τουκέι.
Εκτιμάται ότι η χημική ουσία βρίσκεται στο 75% των αντιμικροβιακών σαπουνιών, αν και ορισμένες εταιρείες έχουν αρχίσει οικειοθελώς τη σταδιακή κατάργηση, λόγω ανησυχιών για την υγεία. Προϊόντα όπως το σαμπουάν μωρών Johnson και Palmolive δεν περιέχουν πλέον τρικλοζάνη.
