Το τσάι είναι ένα ρόφημα πλούσιο σε πολυφαινόλες, ή αλλιώς κατεχίνες, οι οποίες φαίνεται να ασκούν ωφέλιμες δράσεις όσον αφορά την υπέρταση, την αθηροσκλήρωση και τη θρομβογένεση.
Οι πολυφαινόλες ενδέχεται να παίζουν ρόλο στην παραγωγή του μονοξειδίου του αζώτου από το ενδοθήλιο, ενισχύοντας την ενδοθηλιακή υγεία και μειώνοντας τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου και εγκεφαλικών επεισοδίων.
Μετα-ανάλυση 9 κλινικών δοκιμών ανέδειξε την προστατευτική δράση της κατανάλωσης τσαγιού στην αγγειοδιαστολή μέσω ροής της ραχιόνιας αρτηρίας (Flow Mediated Dilation, FMD) (Ras et al., 2011). Η κατανάλωση τσαγιού συσχετίστηκε με προστατευτική δράση για την ενδοθηλιακή λειτουργία σε υγιή άτομα και σε ελληνικό πληθυσμό (Alexopoulos et al., 2008).
Τσάι και καρδιαγγειακά νοσήματα
Τα επιστημονικά δεδομένα δεν είναι επαρκή, ούτως ώστε να τεκμηριωθεί η σχέση της κατανάλωσης τσαγιού με τη στεφανιαία νόσο. Ωστόσο, η πλειονότητα των επιστημονικών δεδομένων/απόψεων συγκλίνει ότι το τσάι έχει ευεργετική δράση όσον αφορά την πρόληψη των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων (Arab et al., 2009; NHMRC 2011; Shen et al., 2012; Wang et al., 2011).
Πρόσφατη μετα-ανάλυση 5 επιδημιολογικών μελετών ανέδειξε την προστατευτική δράση του πράσινου τσαγιού όσον αφορά την εμφάνιση στεφανιαίας νόσου, χωρίς ωστόσο να δείχνει στατιστικά σημαντικές συσχετίσεις αναφορικά με την επίδραση του μαύρου τσαγιού. Η μελέτη κατέληξε ότι για την επιβεβαίωση των ευρημάτων, ιδιαίτερα για το πράσινο τσάι, επιπλέον έρευνα είναι απαραίτητη (Wang et al., 2011).
Μετα-ανάλυση 14 προοπτικών μελετών, που εξέτασε τη σχέση μεταξύ της κατανάλωσης τσαγιού με τον κίνδυνο εμφάνισης αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων, ανέδειξε την προστατευτική δράση του ροφήματος και μάλιστα με δοσο-εξαρτώμενο τρόπο. Σε σχέση με τον τύπο του αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου προστατευτική δράση παρατηρήθηκε όσον αφορά τα ισχαιμικά εγκεφαλικά επεισόδια, αλλά όχι όσον αφορά τα αιμορραγικά ή τα περιστατικά υπαραχνοειδούς αιμορραγίας (Shen et al., 2012).
Μετα-ανάλυση 9 προοπτικών μελετών, επίσης, ανέδειξε την προστατευτική δράση της κατανάλωσης τσαγιού στα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια και επιπλέον την ευεργετική δράση από την κατανάλωση πράσινου, αλλά και μαύρου τσαγιού (Arab et al., 2009).
Τσάι και σακχαρώδης διαβήτης τύπου
Η πλειονότητα των επιστημονικών δεδομένων/απόψεων συγκλίνει ότι το τσάι έχει ευεργετική δράση έναντι της εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη (Huxley et al., 2009; Jing et al., 2009).
Μετα-ανάλυση που εξέτασε 7 προοπτικές μελέτες κατέληξε ότι η κατανάλωση τσαγιού φάνηκε να σχετίζεται με προστατευτική δράση αναφορικά με την εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη (Huxley et al., 2009).
Δεύτερη μετα-ανάλυση 9 προοπτικών μελετών δεν έδειξε σημαντική συσχέτιση αναφορικά με την κατανάλωση τσαγιού, σε σχέση με τη μη κατανάλωση και την εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη. Ωστόσο, το συνολικό αποτέλεσμα των 5 μελετών που αξιολόγησαν την πρόσληψη τσαγιού άνω των 4 φλιτζανιών ημερησίως ανέδειξε προστατευτική δράση (Jing et al., 2009).
Μελέτες στην ελληνικό πληθυσμό: Στην Ελλάδα η μέτρια πρόσληψη τσαγιού φάνηκε να σχετίζεται με μικρότερη πιθανότητα εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη σε ηλικιωμένους που ζουν σε νησιά της Μεσογείου (Panagiotakos et al., 2009).
Καρκίνος
Τα επιστημονικά δεδομένα/απόψεις δεν είναι επαρκή, ούτως ώστε να τεκμηριωθεί η σχέση του τσαγιού αναφορικά με τις κακοήθεις νεοπλασίες (Kang et al., 2010; Myung et al., 2009; NHMRC, 2011; Oguleye et al., 2010; Wang et al., 2012a; Wang et al., 2012b; WCRF 2007; Zhang et al., 2010; Zheng et al., 2011).
Μελέτες στον ελληνικό πληθυσμό: Όσον αφορά τη σχέση της κατανάλωσης τσαγιού με τα κακοήθη νεοπλάσματα, τα ευρήματα επιδημιολογικών κυρίως ερευνών δείχνουν ότι δεν παρατηρήθηκαν συσχετίσεις μεταξύ της πρόσληψης τσαγιού με τον καρκίνο του στομάχου (Trichopoulos et al., 1985).
Λιπίδια του αίματος
Τα ευρήματα τυχαιοποιημένων κλινικών δοκιμών, που εξέτασαν τη σχέση μεταξύ της συμπληρωματικής χορήγησης τσαγιού με τη μορφή ροφήματος ή κάψουλας, έδειξαν την ευεργετική του δράση στα επίπεδα ολικής και LDL χοληστερόλης, χωρίς ωστόσο ανάδειξη στατιστικά σημαντικών συσχετίσεων για τα επίπεδα της HDL χοληστερόλης ή των τριγλυκεριδίων (Kim et al., 2011; Zheng et al., 2011c).
Αρτηριακή πίεση
Αναφορικά με τον ρόλο της πρόσληψης τσαγιού στα επίπεδα αρτηριακής πίεσης, μετα-ανάλυση 5 τυχαιοποιημένων κλινικών δοκιμών δεν έδειξε κάποια συσχέτιση ως προς τα επίπεδα της συστολικής ή διαστολικής αρτηριακής πίεσης (Taubert et al., 2007).
Νόσος Parkinson
Η κατανάλωση τσαγιού βρέθηκε να σχετίζεται με ευεργετική δράση αναφορικά με τη νόσο Parkinson, όπως φάνηκε από τα ευρήματα μετα-ανάλυσης 8 μελετώνασθενών-μαρτύρων (Li et al., 2012).
Καφεΐνη και θεοφυλλίνη
Η καφεΐνη και η θεοφυλλίνη, βιοενεργές ουσίες οι οποίες περιέχονται στον καφέ (καφεΐνη) και στο τσάι (καφεΐνη και θεοφυλλίνη), συμβάλλουν στη βελτίωση του χρόνου αντίδρασης του ατόμου σε ερεθίσματα, μειώνουν το αίσθημα κόπωσης και διεγείρουν το καρδιαγγειακό και κεντρικό νευρικό σύστημα.
Πιο αναλυτικά, αναφορικά με την καφεΐνη, αποτελεί φυσικό συστατικό το οποίο βρίσκεται στα φύλλα, τους σπόρους ή τα φρούτα διαφόρων φυτών, ενώ χρησιμοποιείται και ως πρόσθετο τροφίμων σε ορισμένα ανθρακούχα αναψυκτικά και ως συστατικό ορισμένων φαρμάκων.
Επομένως, η καφεΐνη στη φυσική και προστιθέμενη μορφή της είναι παρούσα σε πληθώρα προϊόντων συμπεριλαμβανομένων του καφέ, του τσαγιού, των αναψυκτικών τύπου κόλα, των ενεργειακών ποτών, της σοκολάτας, ακόμα και ορισμένων φαρμάκων.
Πρέπει να σημειωθεί ότι τα επίπεδα πρόσληψης καφεΐνης είναι δύσκολο να συσχετιστούν με ακρίβεια με συγκεκριμένες επιδράσεις στην υγεία, λόγω του ότι η ανοχή στην καφεΐνη διαφέρει σημαντικά από άτομο σε άτομο.
Για υγιείς ενήλικες, μία μικρή ποσότητα καφεΐνης ενδέχεται να έχει θετικές επιδράσεις, όπως για παράδειγμα αυξημένη εγρήγορση και ικανότητα συγκέντρωσης. Ωστόσο, ορισμένοι άνθρωποι είναι πιο ευαίσθητοι στις επιδράσεις της καφεΐνης. Για τα άτομα αυτά, ακόμα και μικρή ποσότητα είναι ικανή να προκαλέσει αρνητικές επιπτώσεις, όπως αϋπνία, πονοκέφαλο, ευερεθιστότητα και νευρικότητα.
