Οι φθαλικές ενώσεις (φθαλάτες) βρίσκονται σε όλα τα σπίτια. Υπάρχουν σε καλλυντικά, σαπούνια, κραγιόν, αρώματα, ζελέ μαλλιών, λακ, βερνίκια νυχιών, ενυδατικές κρέμες, εντομοκτόνα, είδη καθαριότητας οικιακής χρήσης, κονσέρβες και πλαστικές συσκευασίες τροφίμων.
Οι φθαλικές ενώσεις απελευθερώνονται από τα πλαστικά με διάφορους τρόπους π.χ. σε συνθήκες θέρμανσης και εισέρχονται στον οργανισμό μας κάθε μέρα. Όμως αυτά τα χημικά μπορούν να κάνουν ζημιά στην υγεία μας. Προηγούμενες μελέτες έχουν βρει ότι επιφέρουν πρόωρη εγκυμοσύνη, άσθμα στα παιδιά, γυναικομαστία στα αγόρια και αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο και διαβήτη τύπου 2. Οι φθαλικές ενώσεις μιμούνται τις ορμόνες του σώματος κι έτσι προκαλούν ορμονικές διαταραχές.
Τώρα μια νέα μελέτη συνδέει τις φθαλάτες με σημαντικά κατώτερο δείκτη νοημοσύνης στα παιδιά που πρόκειται να γεννηθούν.
Η μελέτη έγινε από ερευνητές της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Κολούμπια της Νέας Υόρκης, με επικεφαλής την αναπληρώτρια καθηγήτρια Επιδημιολογίας Παμ Φάκτορ-Λίτβακ, οι οποίοι έθεσαν υπό παρακολούθηση 328 γυναίκες και τα παιδιά τους. Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΡLoS One.
Η μελέτη έγινε από την ίδια ερευνητική ομάδα που ανακοίνωσε πριν λίγους μήνες ότι υπάρχει σύνδεση μεταξύ φθαλικών ενώσεων και άσθματος στο παιδί. Μια άλλη μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2011 είχε βρει ότι οι φθαλάτες συνδέονται με πτωχή ανάπτυξης της γνωστικής λειτουργίας στην ηλικία των τριών ετών.
Νοημοσύνη
Οι ερευνητές εκτίμησαν τον βαθμό έκθεσης των εγκύων γυναικών σε τέσσερις φθαλικές ενώσεις κατά τη διάρκεια του τρίτου τριμήνου της εγκυμοσύνης, που είναι η πιο ευαίσθητη περίοδος για την ανάπτυξη του εγκεφάλου του εμβρύου. Η μέτρηση της συγκέντρωσης των φθαλατών έγινε με εξέταση ούρων. Όταν τα παιδιά έγιναν 7 ετών, μετρήθηκε ο δείκτης νοημοσύνης τους.
Τα παιδιά που είχαν γεννηθεί από μητέρες οι οποίες είχαν εκτεθεί περισσότερο σε δύο κυρίως χημικές ουσίες (τις DnBP και DiBP), είχαν χαμηλότερο δείκτη νοημοσύνης κατά 6,6 και 7,6 μονάδες αντίστοιχα, σε σχέση με τα παιδιά των μητέρων που είχαν μικρή επιβάρυνση από τις ίδιες ουσίες. Εκτός από μικρότερο δείκτη νοημοσύνης, τα παιδιά αυτά εμφάνιζαν χειρότερες επιδόσεις στη μνήμη, την αντίληψη και την ταχύτητα της σκέψης.
Τα φθαλικά DnBP (di-n-butyl phthalate) και DiBP (di-isobutyl phthalate) υπάρχουν σε μια μεγάλη γκάμα καταναλωτικών προϊόντων χωρίς να αναφέρονται πάντα στις συσκευασίες των προϊόντων. Χρησιμοποιούνται επίσης σε υλικά πατωμάτων, χρώματα, υφάσματα κ.α. Συχνά υπάρχουν στα φυτοφάρμακα.
Οι ερευνητές έγραψαν στη μελέτη τους: «Μια υστέρηση της τάξης των 6-7 μονάδων στο δείκτη νοημοσύνης μπορεί να έχει σημαντική επίπτωση στις σχολικές επιδόσεις και στην επαγγελματική καριέρα ενός παιδιού».
Περιορίστε την έκθεση σε φθαλάτες
Η πλήρης αποφυγή των φθαλικών ενώσεων θεωρείται σήμερα αδύνατη, διότι αυτά τα χημικά βρίσκονται παντού. Οι επιστήμονες συμβουλεύουν τις εγκύους, αλλά και τον καθένα, να αποφεύγουν να χρησιμοποιούν πλαστικά δοχεία και να αποθηκεύουν το φαγητό στο ψυγείο σε γυάλινα δοχεία. Να αποφεύγουν να ζεσταίνουν τα φαγητά σε φούρνους μικροκυμάτων μέσα σε πλαστικές συσκευασίες, και να αποφεύγουν τα προϊόντα καθαρισμού. Συμβουλεύουν προς όλους να μειώσουν όσο μπορούν τα προϊόντα με δυνατή μυρωδιά, όπως καλλυντικά, αρώματα, αποσμητικά χώρου και καθαριστικά.
Οι επιστήμονες δεν είναι βέβαιοι με ποιο βιολογικό μηχανισμό οι φθαλικές ενώσεις μπορεί να επιδρούν αρνητικά στον εγκέφαλο και στη νοημοσύνη. Εκτιμούν ότι μπορεί να παίζει ρόλο η πρόκληση ορμονικής διαταραχής. Ένας από τους περιορισμούς της μελέτης ήταν ότι ελήφθη μόνο ένα δείγμα ούρων από τις εγκυμονούσες.
