Αναιμία ονομάζεται η μείωση του αριθμού των υγιών ερυθρών αιμοσφαιρίων με αποτέλεσμα την ανεπαρκή μεταφορά οξυγόνου στους ιστούς. Είναι η πιο συχνή διαταραχή αίματος. Οι γυναίκες και τα άτομα με χρόνιες παθήσεις έχουν αυξημένο κίνδυνο αναιμίας.
Τα ερυθρά αιμοσφαίρια μεταφέρουν οξυγόνο μέσω του αίματος από τους πνεύμονες στον εγκέφαλο και στα άλλα όργανα και ιστούς του σώματος σας. Το οξυγόνο βοηθάει να δοθεί ενέργεια στο σώμα σας και μια λάμψη υγείας στο δέρμα σας. Η αιμοσφαιρίνη, μια κόκκινη, πλούσια σε σίδηρο πρωτεΐνη που βρίσκεται στα ερυθρά αιμοσφαίρια, επιτρέπει στα αιμοσφαίρια να μεταφέρουν οξυγόνο από τους πνεύμονες σε όλα τα μέρη του σώματος σας.
Αναιμία είναι μια κατάσταση κατά την οποία ο αριθμός των ερυθρών αιμοσφαιρίων ή η ποσότητα της αιμοσφαιρίνης σε αυτά είναι κάτω από τα φυσιολογικά όρια. Όταν έχετε αναιμία, το σώμα σας είτε παράγει πολύ λίγα ερυθρά αιμοσφαίρια είτε χάνει πάρα πολλά από αυτά ή τα καταστρέφει γρηγορότερα από όσο μπορεί να τα αναπληρώσει. Τα κύτταρα του σώματος σας δεν τροφοδοτούνται επαρκώς με οξυγόνο και αυτό σας κάνει να νιώθετε κουρασμένοι.
Αρχικά τα συμπτώματα της αναιμίας είναι τόσο ήπια, ώστε συχνά περνούν απαρατήρητα, όμως η σοβαρότητα τους
αυξάνεται, καθώς εξελίσσεται η κατάσταση. Αρχικά μπορεί να κουράζεστε περισσότερο και το δέρμα σας να φαίνεται χλομό. Τα καλύτερα μέρη, για να ελέγξετε την ωχρότητα, είναι η βάση των νυχιών, οι παλάμες σας και το μέσα μέρος των βλεφάρων και των χειλιών σας. Οι γραμμές των παλαμών σας, μπορεί να είναι τόσο ωχρές όσο το γύρω δέρμα. Όταν ασκείστε, μπορεί να νιώθετε να σας κόβεται η αναπνοή περισσότερο από το συνηθισμένο και η καρδιά σας να χτυπάει γρηγορότερα από το κανονικό. Η αναιμία μπορεί επίσης να προκαλέσει ζαλάδες και κρύα χέρια και πόδια.
Υπάρχουν πολλοί τύποι αναιμίας, ο καθένας με τη δική του αιτία. Αναιμία μπορεί να προέρχεται από έλλειψη σιδήρου ή βιταμινών, από απώλεια αίματος, χρόνια νόσο ή κάποια συγγενή ή επίκτητη διαταραχή. Μπορεί επίσης να είναι παρενέργεια φαρμάκων. Επίσης, μπορεί να είναι προσωρινή ή χρόνια και τα συμπτώματα της να κυμαίνονται από ήπια έως βαριά.
Σιδηροπενική αναιμία
Η ανεπάρκεια σιδήρου είναι η πιο συνηθισμένη αιτία αναιμίας. Το αίμα σας χρειάζεται σίδηρο, για να φτιάξει αιμοσφαιρίνη. Η σιδηροπενική αναιμία είναι πιο συνηθισμένη στις γυναίκες, ιδιαίτερα στις έγκυες.
Συμπτώματα
- Στην αρχή κανένα φανερό.
- Ωχρότητα του δέρματος.
- Κόπωση.
- Σκασίματα στις άκρες του στόματος.
- Γλώσσα με φλεγμονή που πονάει.
- Εύθραυστα νύχια.
- Ασυνήθιστη λαχτάρα για είδη όπως πάγος, χώμα ή καθαρό άμυλο.
- Πονοκέφαλος.
- Σύνδρομο ανήσυχων κνημών.
Συμπτώματα συγκεκριμένα για βρέφη και παιδιά
- Κακή όρεξη.
- Ευπάθεια σε λοιμώξεις.
Αιτία
Η σιδηροπενική αναιμία μπορεί να είναι αποτέλεσμα έλλειψης σιδήρου στη διατροφή, ανεπαρκούς απορρόφησης του σιδήρου ή απώλειας αίματος, όπως από βαριά περίοδο στις γυναίκες ή άλλη αιμορραγία.
Αυτός ο τύπος αναιμίας εμφανίζεται πιο συχνά σε γυναίκες στην αναπαραγωγική ηλικία. Στις γυναίκες που δεν είναι έγκυες αιτία συχνά είναι η μηνιαία απώλεια αίματος λόγω περιόδου. Επίσης, όλες οι έγκυες γυναίκες παρουσιάζουν σιδηροπενική αναιμία, αν δεν πάρουν συμπληρώματα σιδήρου. Ο λόγος είναι ότι τα αποθέματα σιδήρου τους πρέπει να εξυπηρετήσουν τον αυξημένο όγκο αίματος της μητέρας, αλλά και να είναι πηγή για την αιμοσφαιρίνη του αναπτυσσόμενου εμβρύου.
Μερικά φάρμακα μπορεί να εμποδίσουν την απορρόφηση του σιδήρου. Για παράδειγμα, η τακτική χρήση ισχυρών φαρμάκων που εμποδίζουν την παραγωγή οξέων του στομάχου, που ονομάζονται αναστολείς αντλίας πρωτονίων μπορεί να οδηγήσουν σε σιδηροπενική αναιμία. Το γαστρικό οξύ είναι απαραίτητο, για να μετατρέψει το σίδηρο της διατροφής σε μορφή που μπορεί να απορροφηθεί εύκολα. Στα βρέφη, στα παιδιά και στους εφήβους η δηλητηρίαση από μόλυβδο μπορεί να προκαλέσει σιδηροπενική αναιμία.
Διάγνωση
Γενικά για τη διάγνωση της σιδηροπενικής αναιμίας γίνονται αναλύσεις αίματος. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν δείγμα αίματος για εξέταση του μεγέθους και του χρώματος των ερυθρών αιμοσφαιρίων σας (δείτε την έγχρωμη εικόνα στον Οδηγό Εικόνων: Ανατομία και Κοινές Διαταραχές), έλεγχο της αναλογίας του όγκου του αίματος σας που αποτελείται από ερυθρά αιμοσφαίρια (αιματοκρίτης) και μέτρηση της αιμοσφαιρίνης και της φερριτίνης. Τα χαμηλά επίπεδα φερριτίνης – μιας πρωτεΐνης που αποτελεί την αποθήκη σιδήρου στο σώμα – συνήθως είναι ένδειξη έλλειψης σιδήρου.
Αν οι αναλύσεις αίματος σας δείξουν σιδηροπενική αναιμία, ο γιατρός σας μπορεί να συστήσει επιπλέον εξετάσεις αναζητώντας την υποκείμενη αιτία. Αν υποψιάζεται αιμορραγία από τον εντερικό σωλήνα, οι εξετάσεις μπορεί να περιλαμβάνουν γαστροσκόπηση ή κολονοσκόπηση.
Η γαστροσκόπηση είναι μια ενδοσκοπική εξέταση κατά την οποία ένας λεπτός εύκαμπτος σωλήνας με φως και οπτική συσκευή εισάγεται μέσω του οισοφάγου στο στομάχι σας. Στην κολονοσκόπηση το ενδοσκόπιο εισάγεται στο ορθό σας και περνάει στο παχύ έντερο. Ο γιατρός σας μπορεί επίσης να εξετάσει τα κόπρανα σας για ίχνη αίματος.
Πόσο σοβαρή είναι η σιδηροπενική αναιμία;
Τα μέτρια έως σοβαρά συμπτώματα της σιδηροπενικής αναιμίας μπορεί να παρεμποδίσουν την απόδοση σας στη δουλειά ή στο σχολείο. Αν δεν αντιμετωπιστεί η κατάσταση, μπορεί να οδηγήσει σε γρήγορο ή ακανόνιστο χτύπο της καρδιάς (αρρυθμία). Σε άτομα που έχουν στένωση των αρτηριών που τροφοδοτούν την καρδιά (στεφανιαία νόσο), η αναιμία που μένει χωρίς θεραπεία μπορεί να οδηγήσει σε πόνο στο στήθος (στηθάγχη). Σε βαριές περιπτώσεις η αναιμία μπορεί να επιταχύνει την καρδιακή προσβολή (έμφραγμα).
Στις έγκυες γυναίκες η βαριά σιδηροπενική αναιμία έχει συνδεθεί με πρόωρους τοκετούς και μωρά με μικρό βάρος μετά τη γέννηση. Στα βρέφη και στα παιδιά η βαριά αναιμία μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την καθυστέρηση της ανάπτυξης.
Αντιμετώπιση
Αν έχετε έλλειψη σιδήρου σε σημείο που να εμφανίσετε αναιμία, η κατανάλωση τροφών με πολύ σίδηρο είναι ευεργετική, αλλά δεν είναι αρκετή, για να αντιμετωπιστεί η νόσος σας.
Η ανεπάρκεια σιδήρου δεν μπορεί να θεραπευτεί σε μία νύχτα. Μπορεί να χρειαστεί να παίρνετε συμπληρώματα σιδήρου για πολλούς μήνες ή και περισσότερο, για να αναπληρώσετε τα αποθέματα του σώματος. Στις έγκυες γυναίκες χορηγείται συνήθως σίδηρος για όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους για πρόληψη ή και θεραπεία της σιδηροπενικής αναιμίας.
Στους ενήλικες, αν τα συμπληρώματα σιδήρου δεν αυξήσουν τα επίπεδα του σιδήρου του αίματος, η νόσος μπορεί να οφείλεται σε μια πηγή αιμορραγίας ή διαταραχή της απορρόφησης του σιδήρου. Και στις δυο περιπτώσεις πρέπει να γίνει γνωστό το αίτιο και να αντιμετωπιστεί.
Τα αντισυλληπτικά χάπια μπορεί να βοηθήσουν στη θεραπεία της σιδηροπενικής αναιμίας μειώνοντας τις βαριές περιόδους. Στα άτομα με απώλεια αίματος λόγω έλκους χορηγούνται συνήθως αντιβιοτικά για τη θεραπεία του έλκους. Τα προβλήματα της κακής απορρόφησης σιδήρου μπορούν επίσης να αντιμετωπιστούν με φάρμακα.
Αν η αιτία της σιδηροπενικής αναιμίας είναι η απώλεια αίματος λόγω όγκου ή πολύποδα που αιμορραγεί, μπορεί να είναι απαραίτητη η εγχείρηση.
Αν έχετε βαριά αναιμία και χρειάζεται άμεση διόρθωση, ο γιατρός σας μπορεί να συστήσει μετάγγιση συμπυκνωμένων ερυθρών αιμοσφαιρίων.
Πρόληψη
Το κλειδί για την πρόληψη της σιδηροπενικής αναιμίας που δεν είναι αποτέλεσμα υποκείμενης νόσου είναι η σωστή διατροφή με τροφές πλούσιες σε σίδηρο, όπως κρέας, ψάρια, πουλερικά, αυγά, όσπρια (μπιζέλια και φασόλια), πατάτες και ρύζι. Σε πολλά προϊόντα σίτου προστίθεται σίδηρος, όταν παρασκευάζονται, αλλά ο σίδηρος δεν είναι σε μορφή που μπορεί να χρησιμοποιήσει εύκολα το σώμα σας. Ο σίδηρος που περιέχεται σε πολλά λαχανικά δεν απορροφάται καλά.
Η κατανάλωση πολλών τροφών που περιέχουν σίδηρο είναι ιδιαίτερα σημαντική για τα άτομα που έχουν μεγάλες ανάγκες σιδήρου, όπως τα παιδιά και οι γυναίκες που είναι έγκυες ή έχουν περίοδο. Είναι επίσης ζωτική για άτομα των οποίων οι δίαιτες δεν περιέχουν άφθονο σίδηρο, όπως οι αυστηρά χορτοφάγοι, οι άνθρωποι που κάνουν δίαιτα απώλειας βάρους και τα βρέφη. Δείτε ποιες τροφές περιέχουν πολύ σίδηρο.
Το μητρικό γάλα περιέχει σίδηρο σε μορφή που η χρήση του είναι ιδιαίτερα εύκολη από το σώμα του μωρού. Όμως μπορεί να μην περιέχει αρκετό σίδηρο, ώστε να επιτρέπει τη μέγιστη ανάπτυξη ενός βρέφους μεγαλύτερου των 4 μηνών. Ο γιατρός μπορεί να συστήσει για μωρά μεγαλύτερα των 4 μηνών συμπλήρωμα σιδήρου σε σταγόνες ή την έναρξη σίτισης με δημητριακά ενισχυμένα με σίδηρο. Για τα βρέφη που τρώνε με μπιμπερό διατίθεται γάλα εμπορίου ενισχυμένο με σίδηρο.
