Μια ολόκληρη περίοδος της αρχαιότητας «βαφτίστηκε» ως Εποχή του Χαλκού και σήμερα μπορεί να υπάρξει μια δεύτερη εποχή του χαλκού, η οποία έχει σχέση με την υγεία.
Πολλές επιστημονικές μελέτες που έγιναν τις τελευταίες δεκαετίες έδειξαν με σαφήνεια ότι ο χαλκός έχει μια ταχύτατη, ευρέως φάσματος αντιμικροβιακή αποτελεσματικότητα κατά μερικών από τα πιο τοξικά είδη βακτηρίων, μυκήτων και ιών.
Ο χαλκός και τα κράματά του (που περιέχουν χαλκό σε ποσοστό άνω του 60%) μπορούν να εξοντώσουν ακόμα και το 99% των μικροβίων που βρίσκονται στην επιφάνειά του.
Ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις
Τα μικρόβια δεν πετούν. Συσσωρεύονται σε σημεία και περιβαλλοντικές επιφάνειες, πολλαπλασιάζονται και αποτελούν μια δεξαμενή από την οποία μεταδίδονται με την επαφή (κυρίως με τα χέρια ή άλλα αντικείμενα εκ των οποίων τα πιο ύποπτα είναι τα πόμολα).
Ποιοι χώροι έχουν τα περισσότερα μικρόβια; Δυστυχώς τα νοσοκομεία. Υπάρχουν στα σεντόνια, στα μαξιλάρια, στα τραπεζάκια, στις ιατρικές συσκευές, στο πάτωμα, και φυσικά στους ανθρώπους. “Το 15% των ασθενών που εισάγονται σε νοσοκομεία είναι φορείς του διαβόήτου MRSA (Χρυσίζων Σταφυλόκοκκος Ανθεκτικός στη Μεθικιλλίνη), αλλά δεν δείχνουν κανένα σύμπτωμα.” [Hidron, A.I., Kourbatova, E.V., Halvosa, J.S., et al. CID. 2005; 41:159-166]. Όταν λοιπόν το νοσηλευτικό προσωπικό έρθει σε επαφή με αυτές τις επιφάνειες, υπάρχει ενδεχόμενο μόλυνσης με χέρια και με γάντια.
Σε ποιους νοσοκομειακούς χώρους συγκεντρώνονται τα περισσότερα μικρόβια; Στις Μονάδες Εντατικης Θεραπεία (ΜΕΘ).“Το 70% των ασθενών που έχουν νοσηλευθεί για τουλάχιστον μια βδομάδα σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας έχουν προσβληθεί από λοιμώξεις.” [JAMA, 2009:302(21)].
Τα τελευταία 20 χρόνια, έχει σημειωθεί τεράστια αύξηση των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων, κυρίως από βακτήρια που έχουν γίνει ανθεκτικά στα αντιβιοτικά. Στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου Πρόληψης Νοσημάτων (CDC), κάθε χρόνο, περισσότερα από 2 εκατομμύρια άτομα που εισάγονται στα νοσοκομεία καταλήγουν με λοιμώξεις που δεν έχουν καμία σχέση με τον αρχικό λόγο για τον οποίο εισήχθησαν. Πάνω από 100,000 ασθενείς πεθαίνουν από αυτές τις λοιμώξεις ετησίως.
Παρά το γεγονός ότι τα νοσοκομεία έχουν αυστηρά πρωτόκολλα για το προσωπικό και τους επισκέπτες τους, στο πλύσιμο των χεριών, στη χρήση αντιμικροβιακών σαπουνιών, ζελέ και απολυμαντικών, οι λοιμώξεις αυξάνονται συνεχώς στα νοσοκομεία. Μάλιστα οι ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις θεωρούνται το δεύτερο σε σοβαρότητα δημόσιο πρόβλημα υγείας σήμερα (μετά το κάπνισμα).
Όμως υπάρχει ένα νέο όπλο διαθέσιμο στη μάχη κατά των μικροβίων: ο αντιμικροβιακός χαλκός.
Τα ιόντα χαλκού
Πώς το κάνει αυτό το θαύμα ο χαλκός; Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι αυτό γίνεται με τρεις τρόπους και αιτία είναι τα ιόντα Cu+.
Πρώτον, τα ιόντα χαλκού προκαλούν βλάβη στην αντλία νατρίου – καλίου της κυτταρικής μεμβράνης των βακτηρίων. Δεύτερον, διαταράσσουν την ωσμωτική ισορροπία των μικροβίων. Και τρίτον, διαταράσσουν την φάση αναδίπλωσης του DNA στους ιούς.
Ο χαλκός μπορεί μέσα σε δύο ώρες να εξοντώσει το 99,9% των μικροβίων, των βακτηρίων και των ιών συμπεριλαμβανομέων των: Staphylococcus aureus, Enterobacter aerogenes, Escherichia coli O157:H7, Pseudomonas aeruginosa Vancomycin Resistant, Enterococcus faecalis (VRE) και τον MRSA.
Ας πούμε ότι έχετε μια επιφάνεια από ανοξείδωτο ατσάλι και μια επιφάνεια χαλκού όπου υπάρχουν στην κάθε μια 30 εκατομμύρια E. Coli O157:H7. Μετά από δύο ώρες, στο ανοξείδωτο ατσάλι θα υπάρχουν 20 εκατομμύρια E. Coli ενώ στην επιφάνεια του χαλκού δεν θα υπάρχει κανένα. Ο χαλκός τα εξουδετερώνει όλα. Άλλο παράδειγμα: έχετε 2 εκατομμύρια ιούς της γρίπης τύπου Α. Στην ανοξείδωτη επιφάνεια ατσαλιού θα μείνουν μετά από 6 ώρες 500.000 ιοί ενώ στην επιφάνεια του χαλκού θα μείνουν μόνο 500 ιοί.
Στην επιστημονική βιβλιογραφία αναφέρεται η αποτελεσματικότητα του χαλκού στην εξόντωση των παρακάτω μικροβίων:
- Acinetobacter baumannii
- Αδενοιός
- Aspergillus niger
- Candida albicans
- Campylobacter jejuni
- Carbapenem-resistant Enterobacteriaceae (CRE)
- Clostridium difficile
- Enterobacter aerogenes
- Escherichia coli O157:H7
- Helicobacter pylori
- Ιός Influenza A (H1N1)
- Klebsiella pneumoniae
- Legionella pneumophilia
- Listeria monocytogenes
- MRSA (Χρυσίζων Σταφυλόκοκκος Ανθεκτικός στη Μεθικιλλίνη) (περιλαμβανόμενου του E-MRSA)
- Mycobacterium tuberculosis
- Norovirus or Norwalk-like virus
- Ιός της πολιομυελίτιδας
- Pseudomonas aeruginosa
- Salmonella enteriditis
- Staphylococcus aureus (MRSA, E-MRSA and MSSA)
- VRE (Εντερόκοκκος Ανθεκτικός στη Βανκομυσίνη)
Σήμερα θεωρείται ότι 350 κράματα χαλκού έχουν αντιμικροβιακές ιδιότητες. Έχουν γίνει δοκιμές σε καθαρό χαλκό, σε μέταλλα με υψηλή περιεκτικότητα χαλκού, ορείχαλκο, μπρούντζο, κράμα χαλκού – νικελίου, και χαλκού-νικελίου-ψευδαργύρου. Κράματα με υψηλότερη περιεκτικότητα χαλκού εξοντώνουν τα μικρόβια ταχύτερα αλλά ο γενικός κανόνας είναι ότι κράματα με περισσότερο από 60% χαλκό έχουν καλή αποτελεσματικότητα. Ο όρος αντιμικροβιακός χαλκός αναφέρεται σ’ αυτά τα αποτελεσματικά κράματα.
Εφαρμογές σε όλους τους δημόσιους χώρους
Εκτός του ότι ο χαλκός είναι δυνατόν να περιορίσει σημαντικά τις ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις μπορεί να έχει εφαρμογές και σε πολλούς άλλους χώρους, όπως χώροι παροχής φροντίδας, ασθενοφόρα, γυμναστήρια, σχολεία, δημόσια κτίρια, μέσα μαζικής μεταφοράς, κρουαζιερόπλοια και γραφεία.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, ο αντιμικροβιακός χαλκός έχει τα εξής σημαντικά χαρακτηριστικά που τον καθιστούν το αποτελεσματικότερο υλικό επιφανειών επαφής:
- Εξαλείφει αδιαλείπτως μικρόβια που προκαλούν μολύνσεις.
- Οι αντιμικροβιακές του ιδιότητες είναι εγγενείς δηλαδή έχει σταθερή δράση και δεν φθείρεται η δύναμή του (εκτός αν υπάρχει απλώς ως επίστρωση).
- Η φυσική οξείδωση του δεν εμποδίζει την αποτελεσματικότητα του.
- Δεν είναι επιβλαβής για τον άνθρωπο ή το περιβάλλον.
- Είναι πλήρως ανακυκλώσιμος.
- Έχει αποδειχθεί σε κλινικές μελέτες ότι οι επιφάνειες που είναι κατασκευασμένες από χαλκό, ορείχαλκο και μπρούντζο έχουν 83-100% λιγότερη μόλυνση από τις συμβατικές επιφάνειες επαφής.
