Η απιστία, ακόμα και ως λέξη, είναι κάτι περίεργο. Στις περισσότερες αναπτυγμένες κοινωνίες ισχύει ο θεσμός της μονογαμίας και αν κάποιος από τους δύο συντρόφους έχει κρυφή σχέση τότε είναι άπιστος, εκτός βέβαια από την περίπτωση της “ελεύθερης σχέσης”.
Το πως και γιατί επικράτησε η μονογαμία στις εξελιγμένες κοινωνίες είναι ένα μεγάλο θέμα, ωστόσο φαίνεται πως έχει βιολογική βάση: οι άνθρωποι, αλλά και ορισμένα ζώα, φαίνεται πως εξελίχθηκαν έτσι ώστε να ζηλεύουν στην περίπτωση που ο/η σύντροφός τους δεν τους παρέχει αποκλειστικότητα.
Δεν είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς γιατί υπάρχει η ζήλια. Ο ζηλιάρης ή η ζηλιάρα σύζυγος έχει συγκριτικό αναπαραγωγικό πλεονέκτημα, υπό την έννοια ότι καταφέρνει να κάνει περισσότερα παιδιά από τον αδιάφορο/η σύζυγο και έτσι εξαπλώθηκε το “γονίδιο της ζήλιας”.
Όμως η ζήλια και ο φόβος της απιστίας, αυτό το ισχυρό αρνητικό συναίσθημα με το οποίο κατά κάποιο τρόπο γεννιόμαστε, παρουσιάζει ορισμένς διαφορές ανάμεσα στους άνδρες και τις γυναίκες. Για παράδειγμα οι άνδρες εξοργίζονται πολύ με την απιστία της γυναίκας τους στα πρώτα χρόνια του έγγαμου βίου αλλά δεν φαίνεται να πολυνοιάζονται αργότερα. Οι γυναίκες πάλι ίσως να έχουν μια πιο σταθερή σχέση με το φόβο της απιστίας.
Μια μεγάλη μελέτη από το Πανεπιστήμιο Τσάπμαν στην Καλιφόρνια που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Archives οf Sexual Behaviour βρήκε ότι ενώ οι άνδρες θυμώνουν με τη σκέψη ότι η σύντροφός τους διατηρεί ερωτική σχέση με άλλον άνδρα, οι γυναίκες φαίνεται πως πληγώνονται κυρίως αν ανακαλύψουν ότι η απιστία του άνδρα δεν ήταν επιφανειακή αλλά υπήρχε συναισθηματικό δέσιμο.
Οι ερευνητές ζήτησαν από περίπου 64.000 άτομα να δηλώσουν τι είναι αυτό που θα τους ενοχλούσε περισσότερο: αν μάθαιναν ότι ο/η σύντροφός τους διατηρούσε κρυφή σχέση με τρίτο άτομο χωρίς είναι ερωτευμένος/η, ή αν μάθαιναν ότι είναι ερωτευμένος/η χωρίς να υπάρχει πραγματική επαφή.
Το 54% των ετεροφυλόφιλων ανδρών δήλωσε ότι θα πληγωνόταν περισσότερο από τη πρακτική απιστία παρά από το συναισθηματικό δέσιμο ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τις γυναίκες ήταν 34%.
Ζήλια με εξελικτικό υπόβαθρο
Όπως αναφέρουν οι ερευνητές, η στάση των ανδρών απέναντι στην απιστία ενδεχομένως να κρύβει μια εξελικτική διάσταση που σχετίζεται με την πατρική αβεβαιότητα. Είναι γνωστό ότι μόνο η μητρότητα είναι γεγονός, η πατρότητα είναι θεωρία. Ο άνδρας που βρίσκεται σε σχέση με μια γυναίκα και διαπιστώσει ότι η σύντροφός του είναι έγκυος, δεν μπορεί να γνωρίζει με βεβαιότητα ότι το παιδί είναι δικό του αν δεν προχωρήσει σε τεστ πατρότητας. Κάποτε όμως δεν υπήρχαν τεστ πατρότητας και αυτός είναι ο βασικός λόγος που οι γυναίκες υποφέρουν αιώνες τώρα από την καταπίεση των ανδρών.
«Από την άλλη πλευρά, οι γυναίκες δεν αντιμετωπίζουν τον φόβο της μητρικής αβεβαιότητας, αντιμετωπίζουν ωστόσο τον κίνδυνο της απώλειας της αφοσίωσης και της στήριξης του συντρόφου τους σε περίπτωση που αυτός στρέψει το ενδιαφέρον του προς άλλη γυναίκα», γράφουν οι ερευνητές. Κι αυτό διότι οι γυναίκες χρειάζονται τη στήριξη του άνδρα στο μεγάλωμα του παιδιού.
Αν ένας άνδρας ανακαλύψει ότι η γυναίκα του διατηρεί σχέση με κάποιον άλλον, θίγεται ο ανδρισμός του διότι λειτουργεί ο αρχέγονος φόβος του ποιος είναι πραγματικά ο πατέρας. Ο άνδρας είναι το μόνο αρσενικό του ζωικού βασιλείου που επενδύει τόσα πολλά στο παιδί του και θέλει αυτό να είναι δικό του και όχι ξένο. Δεν τον ενδιαφέρει, λοιπόν, τόσο πολύ, αν η απιστία είναι αποτέλεσμα συναισθήματος ή όχι. Η γυναίκα, από την άλλη μεριά δεν έχει να χάσει πολλά από μια απιστία του άνδρα στην οποία δεν υπάρχει συναίσθημα. Θα πληγωθεί όμως αφάνταστα αν ο άνδρας ερωτευθεί κάποια άλλη γιατί τότε κινδυνεύει να χάσει την υποστήριξή του.
Ο λόγος λοιπόν που η ζήλια και ο φόβος της απιστίας υποχωρεί στον άνδρα με τα χρόνια είναι ενδεχομένως το γεγονός ότι η γυναίκα δύσκολα μπορεί να κάνει παιδί μετά τα 50. Από την άλλη μεριά, ο φόβος της γυναίκας για απιστία ενδεχομένως να μεγαλώνει στη μεσήλικη ζωή, όταν ο άνδρας είναι ευκατάστατος, καθώς ένας έρωτας με άλλη γυναίκα μπορεί να σημαίνει σημαντική απώλεια οικονομικών πόρων.
Το ενδιαφέρον είναι ότι η μελέτη βρήκε πως οι ομοφυλόφιλοι άνδρες εξέφρασαν απόψεις πιο κοντινές σε εκείνες των γυναικών. Αυτό θεωρείται ανεξήγητο από εξελικτικής πλευράς δεδομένου ότι από μια σχέση δύο ανδρών δεν μπορεί να προκύψει κάποιο παιδί και άρα θα έπρεπε η μελέτη να καταγράψει τη μικρότερη ζήλια σ’ αυτή την περίπτωση.
