O εθισμός σε συγκεκριμένα τρόφιμα χαρακτηρίζεται από συμπτώματα όπως είναι η απώλεια του ελέγχου επί της κατανάλωσής του, δηλαδή η δυσκολία να σταματήσει κανείς να τρώει παρότι έχει αυτή την επιθυμία.
Η απώλεια ελέγχου είναι ο λόγος που αρκετοί ερευνητές πιστεύουν ότι ορισμένες τροφές μπορεί να λειτουργούν στον εγκέφαλο όπως τα ναρκωτικά.
Φαίνεται μάλιστα ότι αυτό που προκαλεί τον εθισμό είναι ο συνδυασμός ζάχαρης, λίπους και αλατιού σε ένα τρόφιμο. Συνήθως στη φύση οι τροφές περιέχουν είτε πολύ ζάχαρη είτε πολύ λίπος. Σπάνια υπάρχουν τροφές που συνδυάζουν και τα δύο. Όμως τα επεξεργασμένα τρόφιμα περιέχουν αρκετή ζάχαρη και λίπος μαζί (πίτσες, σοκολάτες, πατατάκι, κούκις, μπισκότα κλπ).
Η ζάχαρη, το λίπος και το αλάτι (μαζί με τεχνητές ουσίες που προσθέτει η βιομηχανία τροφίμων) κάνουν ορισμένες τροφές υπεργευστικές και αυτό είναι ίσως η κύρια αιτία της παχυσαρκίας.
Το ενδιαφέρον είναι πως τα ποντίκια, όταν τους δίνεται ζάχαρη για ένα χρονικό διάστημα και μετά τους στερείται, εμφανίζουν στερητικό σύνδρομο αλλά δεν παχαίνουν. Καταφεύγουν στην υπερφαγία μόνο όταν η τροφή που τους δίνεται συνδυάζει ζάχαρη και λίπος μαζί (κούκις, μπισκότα, τσιπς σαλάμι κλπ).
Τα πιο εθιστικά τρόφιμα
Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «PLoS One» κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το πιο εθιστικό φαγητό είναι η πίτσα.
Αμερικανοί ερευνητές του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, κατέγραψαν με ένα ερωτηματολόγιο που έδωσαν σε 504 άτομα ποια είναι τα πιο εθιστικά τρόφιμα. Οι εθελοντές κλήθηκαν να βαθμολογήσουν 35 τρόφιμα, ανάλογα με το πόσο τα θεωρούσαν εθιστικά, δηλαδή δεν μπορούσαν να σταματήσουν στο ένα κομμάτι, αλλά συνέχιζαν μέχρι να νιώσουν ότι θα σκάσουν από το πολύ φαγητό.
Οι ερευνητές συγκέντρωσαν τις απαντήσεις και έβγαλαν ένα μέσο όρο για κάθε τρόφιμο. Τα κατέταξαν σε μία κλίμακα από 1 έως 7, όπου 1 είναι το λιγότερο εθιστικό τρόφιμο και 7 το περισσότερο εθιστικό.
Το πιο εθιστικό τρόφιμο απ’ όλα αναδείχθηκε η πίτσα (μέση βαθμολογία 4,01), η σοκολάτα και τα πατατάκια (με 3,73), τα μπισκότα (με 3,71) και τα παγωτά (με 3,68).
Η λιγότερο εθιστική τροφή από τις 35 αναδείχθηκε το αγγούρι με 1,53 βαθμούς, τα καρότα (με 1,60), τα φασόλια (με 1,63), τα μήλα (με 1,66) και το καφέ ρύζι (με 1,74).
Από την κατάταξη καθίσταται σαφές πως όσο πιο επεξεργασμένο και γεμάτο λίπος μαζί με ζάχαρη είναι ένα τρόφιμο, τόσο πιθανότερο είναι να προκαλεί εθισμό. Τα τρόφιμα αυτά έχουν επίσης υψηλό γλυκαιμικό φορτίο (το γλυκαιμικό φορτίο λαμβάνει υπόψη το γλυκαιμικό δείκτη ενός τροφίμου και την ποσότητα των υδατανθράκων που περιέχεται σε μια μερίδα).
Οι 20 πιο εθιστικές τροφές σύμφωνα με τις απαντήσεις
Ο εθισμός στο φαγητό είναι κάτι αμφιλεγόμενο, ωστόσο η Άσλεϋ Γκέρχαρντ, επίκουρη καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Μίσιγκαν και επικεφαλής της μελέτης λέει πως πρόκειται για πραγματικότητα και όχι για μύθο.
Ο εθισμός στις τροφές ίσως είναι η κύρια αιτία του φαινομένου της παχυσαρκίας η οποία ουσιαστικά δεν υπήρχε στον άνθρωπο (σε επιδημικές διαστάσεις) πριν από έναν αιώνα. Μια άλλη βασική αιτία είναι η αντίσταση στη λεπτίνη που λειτουργεί κι αυτή στον εγκέφαλο αλλά με ένα τελείως διαφορετικό βιολογικό μηχανισμό.
