Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ο δεύτερος συχνότερος καρκίνος των γυναικείων γενετικών οργάνων μετά από τον καρκίνο των ωοθηκών για ηλικίες κάτω των 45 ετών. Το 80% των περιπτώσεων παγκοσμίως εντοπίζεται στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Διάφορα στελέχη του ανθρώπινου ιού των θηλωμάτων (HPV), που είναι σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα, ευθύνονται για το 95% τουλάχιστον των περιστατικών καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Πάντως, δε θα αναπτύξουν καρκίνο του τραχήλου όλες οι γυναίκες που έχουν μολυνθεί από τον HPV. Ορισμένοι παράγοντες κινδύνου είναι:
- Τo κάπνισμα διπλασιάζει τον κίνδυνο.
- Μια διατροφή φτωχή σε βιταμίνες Α και C.
- Η χρήση αντισυλληπτικών χαπιών.
- Η ανοσοκαταστολή. Το ανοσοποιητικό σύστημα των περισσότερων γυναικών, όταν εκτεθεί στον HPV, τον εμποδίζει να προκαλέσει βλάβες. Όμως σε ένα μικρό αριθμό γυναικών ο ιός επιζεί επί χρόνια στα κύτταρα στην επιφάνεια του τραχήλου πριν τα μετατρέψει τελικά σε καρκινικά.
Ο τράχηλος βρίσκεται στο κάτω στενότερο μέρος της μήτρας και ενώνει την μήτρα με τον κόλπο. Οδηγεί από την έξοδο της μήτρας στην είσοδο του κόλπου (γεννητική οδός).
Στο κατώτερο τμήμα της μήτρας υπάρχει ένα στενό πέρασμα μήκους 2-3 εκατοστών που αποτελεί τον τράχηλο της μήτρας και βρίσκεται ακριβώς εκεί που τελειώνει ο κόλπος.
Ο καρκίνος χαρακτηρίζεται από την ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων στους ιστούς του τραχήλου της μήτρας. Αναπτύσσεται συνήθως μετά από μακρό χρονικό διάστημα εξέλιξης ιστολογικών μεταβολών στα κύτταρα του τραχήλου οι οποίες είναι γνωστές ως δυσπλασία. Σταδιακά, τα καρκινικά κύτταρα αυξάνονται και εξαπλώνονται σε μεγαλύτερο βάθος διήθησης μέσα στον τράχηλο.
Συμπτώματα
Οι καταστάσεις που οδηγούν στον καρκίνο τραχήλου μήτρας συνήθως δεν προκαλούν πόνο, έτσι η νόσος μπορεί να εξελιχθεί αθόρυβα και χωρίς συμπτώματα. Όταν υπάρχουν συμπτώματα, αυτά μπορεί να είναι:
- Αιμορραγία από τον κόλπο μετά τη συνουσία, μεταξύ των περιόδων και μετά την εμμηνόπαυση.
- Αιματηρή έκκριση από τον κόλπο σας.
- Σε προχωρημένες περιπτώσεις ένας βουβός πόνος στην οσφύ.
Ο καρκίνος του τραχήλου είναι πιθανότερο να εκδηλωθεί στις ηλικίες μεταξύ 30 και 65. Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο διαγιγνώσκονται 600 περίπου νέα περιστατικά καρκίνου τραχήλου μήτρας και 250 γυναίκες πεθαίνουν.
Αυτός ο καρκίνος όμως μπορεί όμως να προληφθεί και να θεραπευτεί αν ανιχνευθεί έγκαιρα. Το ποσοστό θανάτων από καρκίνο του τραχήλου έχει μειωθεί σημαντικά τα τελευταία 40 χρόνια κυρίως χάρη στο Παπ τεστ. Με αυτό το τεστ ο καρκίνος του τραχήλου έπαψε να είναι η πρώτη αιτία θανάτου στις γυναίκες.
Διάγνωση και στάδια
- Τεστ Παπανικολάου. Αν τα αποτελέσματα του τεστ δεν είναι φυσιολογικά, ο γιατρός σας μπορεί επίσης να κάνει κολποσκοπική εξέταση και βιοψία. Το κολποσκόπιο είναι ένα όργανο με μεγεθυντικό φακό που επιτρέπει την προσεκτική εξέταση του κόλπου.
- Βιοψία. Ο γιατρός σας κατά τη βιοψία αφαιρεί ένα δείγμα ιστού από τον τράχηλο σας το οποίο εξετάζεται μικροσκοπικά για πιθανά καρκινικά κύτταρα (κακοήθη).
- Κωνοειδής εκτομή. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να γίνει μια ευρύτερη εκτομή ιστού κωνοειδούς σχήματος, η οποία σε περιπτώσεις προκαρκινικών βλαβών αποτελεί και την τελική θεραπευτική παρέμβαση.
Πόσο σοβαρός είναι ο καρκίνος του τραχήλου; Είναι πολύ σοβαρός, ειδικά αν έχει εξαπλωθεί. Περιλαμβάνει πέντε στάδια.
- Στάδιο 0 (καρκίνωμα in situ ή ενδοεπιθηλιακό): Στο στάδιο 0, ο καρκίνος βρίσκεται μόνο στο επιφανειακό στρώμα των κυττάρων που επενδύουν τον τράχηλο. Λέγεται και μη διηθητικός.
- Στάδιο Ι: Ο καρκίνος εντοπίζεται μόνο στον τράχηλο.
- Στάδιο ΙΙ: Ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί πέραν του τραχήλου αλλά όχι στο τοίχωμα της πυέλου.
- Στάδιο ΙΙΙ: Ο καρκίνος έχει διηθήσει το κατώτερο τριτημόριο του κόλπου με πιθανή επέκταση στο πυελικό τοίχωμα και στους γειτονικούς λεμφαδένες.
- Στάδιο IV: Ο καρκίνος έχει επεκταθεί στην ουροδόχο κύστη, το ορθό έντερο, ή άλλα μέρη του σώματος.
Θεραπεία
Το στάδιο του καρκίνου σας είναι το κλειδί, για να καθοριστεί πόσο εκτεταμένη πρέπει να είναι η θεραπεία σας.
Όποια θεραπεία και αν κάνετε, θα χρειαστείτε τακτικές εξετάσεις και αναλύσεις για τουλάχιστον 5 χρόνια μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας.
Εγχείρηση. Σε περίπτωση καρκίνου που είναι εντοπισμένος στη μήτρα και το επάνω μέρος του κόλπου ο γιατρός σας είναι πιθανό να συστήσει ριζική υστερεκτομή. Κατά τη διαδικασία αυτή αφαιρείται η μήτρα (μαζί με τον τράχηλο), το επάνω τμήμα του κόλπου, λίγοι γειτονικοί ιστοί και λεμφαδένες και οι σάλπιγγες, αλλά μπορεί να αφήσουν τη μία ή και τις δύο ωοθήκες, αν πρόκειται για νέα γυναίκα. Μετά μπορεί να γίνει ακτινοθεραπεία.
Ακτινοθεραπεία. Οι πιο πολλοί καρκίνοι του τραχήλου μήτρας που έχουν επεκταθεί στους γειτονικούς ιστούς αντιμετωπίζονται με ακτινοθεραπεία.
Η ακτινοθεραπεία περιλαμβάνει την εξωτερική ακτινοβολία που εκπέμπεται από μηχανή και την εσωτερική ακτινοθεραπεία. Στην εσωτερική ακτινοθεραπεία ο χειρουργός εμφυτεύει ραδιενεργό υλικό στη μήτρα ή στο επάνω τμήμα του κόλπου σας και το αφήνει εκεί για πολλές ημέρες, ενώ μένετε στο νοσοκομείο. Η εμφύτευση γίνεται υπό γενική αναισθησία.
Η ακτινοθεραπεία μπορεί να προκαλέσει δυσάρεστες παρενέργειες που περιλαμβάνουν διάρροια, αίμα από το ορθό και κόπωση. Για λίγους μήνες μετά μπορεί να έχετε πρόβλημα να κρατήσετε τα ούρα σας. Η ακτινοθεραπεία θα διακόψει το μηνιαίο κύκλο σας και μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα εμμηνόπαυσης, όπως εξάψεις. Η ακτινοθεραπεία μπορεί επίσης να προκαλέσει στένωση και σμίκρυνση του κόλπου.
Χημειοθεραπεία. Η χρήση φαρμάκων που σκοτώνουν τα καρκινικά κύτταρα μπορεί να ενισχύσει τα αποτελέσματα της ακτινοθεραπείας.
Οι όγκοι τείνουν να συρρικνώνονται γρήγορα με την επιθετική χημειοθεραπεία, αλλά τα φάρμακα μπορεί να είναι τοξικά στις γυναίκες με καρκίνο του τραχήλου.
Η χημειοθεραπεία έχει αποδειχτεί ότι αυξάνει τα ποσοστά επιβίωσης στις γυναίκες με πιο προχωρημένες μορφές καρκίνου του τραχήλου και συχνά χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με ακτινοθεραπεία.
