Πήρε το όνομα του από τον Maurice Raynaud, ένα Γάλλο γιατρό που το περιέγραψε πάνω από έναν αιώνα πριν. Αυτό το φαινόμενο – νόσος προκαλείται από διαταραχές στην κυκλοφορία των χεριών ή των ποδιών.
Είναι φυσιολογικό να συστέλλονται τα αιμοφόρα αγγεία στα άκρα, όταν εκτίθενται στο κρύο. Ωστόσο, για άγνωστους λόγους στα άτομα με φαινόμενο Raynaud η αντίδραση αυτή είναι υπερβολική.
Συμπτώματα
Στο φαινόμενο Raynaud οι αρτηρίες προς τα δάκτυλα των χεριών και των ποδιών εμφανίζουν αγγειοσπασμό. Αυτό προκαλεί προσωρινά σύσπαση στα αγγεία μειώνοντας έτσι δραματικά την παροχή αίματος.
Με τον καιρό οι ίδιες μικρές αρτηρίες μπορεί να διογκωθούν ελαφρώς περιορίζοντας περισσότερο τη ροή του αίματος. Το αποτέλεσμα είναι το προσβεβλημένο δέρμα να γίνει ωχρό και σκούρο μπλε εξαιτίας της έλλειψης ροής αίματος στην περιοχή. Όταν υποχωρήσει ο σπασμός και επιστρέψει το αίμα στην περιοχή, ο ιστός μπορεί να γίνει ερυθρός ή μπλε (μία πάθηση που ονομάζεται ακροκυάνωση), πριν επιστρέψει στο φυσιολογικό χρώμα.
Σημεία και συμπτώματα
- Άσπρα δάκτυλα χεριών ή ποδιών κατά την έκθεση στο κρύο με συνοδό διαπεραστικό πόνο.
- Κυάνωση ή ερυθρότητα του δέρματος.
Οι γυναίκες εμφανίζουν συχνότερα το πρόβλημα από τους άνδρες. Συνήθως το πρώτο επεισόδιο εκδηλώνεται πριν την ηλικία των 40 ετών.
Αιτίες
Μπορεί να έχετε φαινόμενο Raynaud χωρίς κάποια άλλη υποκείμενη πάθηση που να σχετίζεται με αυτό, οπότε ονομάζεται νόσος Raynaud ή πρωτοπαθής Raynaud. Ή μπορεί να έχετε το φαινόμενο Raynaud ως μέρος κάποιας άλλης ασθένειας, οπότε σε αυτή την περίπτωση οι γιατροί θα αναφέρονται ως φαινόμενο Raynaud ή δευτεροπαθές φαινόμενο Raynaud.
Το φαινόμενο Raynaud μπορεί να είναι αποτέλεσμα:
- Νόσων του συνδετικού ιστού, όπως το σκληρόδερμα ή ο λύκος.
- Χρήσης συγκεκριμένων φαρμάκων, όπως βήτα αναστολέων, που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της υπέρτασης, σκευασμάτων εργοταμίνης, που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση ημικρανιών, και φαρμάκων χωρίς συνταγή για το κρυολόγημα, ναρκωτικών και άλλων που προκαλούν στένωση των αιμοφόρων αγγείων.
- Έκθεσης σε συγκεκριμένες ουσίες κατά τη χημειοθεραπεία για καρκίνο.
- Έκθεσης σε συγκεκριμένα χημικά, ιδιαίτερα στο χλωρίδιο του βινιλίου που χρησιμοποιείται στη βιομηχανία ελαστικών.
- Μακροχρόνιας χρήσης εργαλείων που δονούνται, όπως τρυπανιών, κομπρεσέρ ή αλυσοπρίονων.
Μία άλλη σχετική πάθηση, η ακροκυάνωση, εκδηλώνεται με επίμονη ψυχρότητα των δακτύλων ή άλλων προσβεβλημένων ιστών. Όπως και η νόσος του Raynaud, η ακροκυάνωση δεν είναι αποτέλεσμα άλλης πάθησης, αλλά οι προσβεβλημένες περιοχές είναι μόνιμα ψυχρές. Συχνά το αίσθημα της ψυχρότητας συνοδεύεται από επίμονη εφίδρωση.
Διάγνωση
Ο γιατρός θα πρέπει να μπορεί να διαγνώσει τη νόσο του Raynaud εξετάζοντας τα προσβεβλημένα μέρη, όπως είναι τα δάκτυλα των χεριών και των ποδιών, για χαρακτηριστικές αλλαγές. Με τον καιρό η νόσος του Raynaud μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη ροή του αίματος στην προσβεβλημένη περιοχή κάνοντας τα άκρα να είναι λεία και γυαλιστερά και τα νύχια να μεγαλώνουν αργά.
Μπορεί επίσης να γίνουν εξετάσεις αίματος για ορισμένα αντισώματα που βρίσκονται σε άτομα με αυτοάνοσες παθήσεις, όπως είναι το σκληρόδερμα και ο λύκος, και για φλεγμονή. Μπορεί να γίνει μία εξέταση έκθεσης στο κρύο, για να παρατηρηθεί ο τρόπος αντίδρασης των δακτύλων χεριών και ποδιών στις χαμηλές θερμοκρασίες.
Πόσο σοβαρή είναι η νόσος του Raynaud; Για τους περισσότερους ανθρώπους η νόσος του Raynaud είναι περισσότερο μία ενόχληση παρά ένα πρόβλημα. Όμως τα άτομα με δευτεροπαθές φαινόμενο Raynaud μπορεί να εκδηλώσουν επιπλοκές, όπως δερματικά έλκη, ακόμα και νέκρωση ιστών (γάγγραινα).
Θεραπεία
Η πρόληψη είναι το κλειδί στη μείωση και στη σοβαρότητα των κρίσεων της νόσου του Raynaud. Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να χορηγηθεί φαρμακευτική αγωγή. Σπάνια μπορεί να γίνει και εγχείρηση.
Πρόληψη. Για την πρόληψη των κρίσεων της νόσου του Raynaud είναι σημαντική η επαρκής προστασία από το κρύο. Να ντύνεστε ζεστά, όταν εκτίθεστε στο κρύο, προστατεύοντας ολόκληρο το σώμα σας.
Άλλα μέτρα πρόληψης που μπορούν να παρθούν είναι τα ακόλουθα:
- Μην καπνίζετε. Η νικοτίνη του καπνού μειώνει τη ροή του αίματος στο δέρμα.
- Χρησιμοποιείτε μονωμένο γυαλί για τα κρύα ποτά.
- Φυλάξτε ένα ζευγάρι γάντια κοντά στην κατάψυξη, για να φοράτε, όταν χειρίζεστε παγωμένα αντικείμενα.
- Το άγχος μπορεί να πυροδοτεί κρίσεις, οπότε προσπαθήστε να αποφεύγετε τις αγχώδεις καταστάσεις.
- Γυμναστείτε. Η άσκηση μπορεί να αυξήσει την αίσθηση καλής υγείας, το ενεργειακό επίπεδο και να βελτιώσει τη ροή του αίματος.
- Αποφύγετε τα φάρμακα χωρίς συνταγή για το κρυολόγημα, που μπορούν να επιδεινώσουν τα συμπτώματα. Αν χρησιμοποιείτε αντισυλληπτικά χάπια, αλλάξτε μέθοδο αντισύλληψης, επειδή αυτά τα φάρμακα επηρεάζουν την κυκλοφορία και μπορεί να σας κάνουν ευάλωτες σε κρίσεις.
Στην περίπτωση της ακροκυάνωσης τα παραπάνω μέτρα συνήθως επαρκούν για την πρόληψη των συμπτωμάτων.
Φάρμακα. Αν τα μέτρα προσωπικής φροντίδας δεν επαρκούν, ο γιατρός μπορεί να χορηγήσει ένα φάρμακο, όπως έναν αναστολέα διαύλων ασβεστίου ή ένα αγγειοδιασταλτικό, για τη χαλάρωση των λείων μυών, τη διαστολή των μικρών αιμοφόρων αγγείων και την πρόληψη του σπασμού των αιμοφόρων αγγείων που
χαρακτηρίζουν τη νόσο του Raynaud. Οι έγκυες γυναίκες ή όσες προσπαθούν να μείνουν έγκυες θα πρέπει να αποφεύγουν τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της νόσου Raynaud, διότι μπορεί να επηρεάσουν το έμβρυο.
Εγχείρηση. Σε ακραίες περιπτώσεις μπορεί να γίνει μία χειρουργική επέμβαση για τη διατομή των συμπαθητικών νεύρων που ελέγχουν τον τόνο των αιμοφόρων αγγείων (συμπαθεκτομή), αλλά η επέμβαση δεν είναι πάντα επιτυχής.
Μπορεί να γίνει μία παρόμοια επέμβαση, που ονομάζεται συμπαθητικός αποκλεισμός, με την ένεση συγκεκριμένων χημικών στα κατάλληλα νεύρα.
