Ένα επιτυχημένο πρόγραμμα πρόληψης της τερηδόνας περιλαμβάνει γενικά τρία βήματα: καλή φροντίδα των δοντιών, κατάλληλο προγραμματισμό της διατροφής και, στην περίπτωση των παιδιών, χρήση φθορίου (φλουοράιντ) και στεγανωτικού στα δόντια.
Φροντίδα των δοντιών
Η φροντίδα των δοντιών περιλαμβάνει το προσεκτικό βούρτσισμα, τη σχολαστική χρήση νήματος σε καθημερινή βάση και τη συχνή επίσκεψη στον οδοντίατρο σας για έλεγχο. Σε έναν ιδανικό κόσμο όλοι θα έπλεναν τα δόντια τους μετά από κάθε γεύμα ή επιδόρπιο. Ο πιο ρεαλιστικός στόχος είναι να τα βουρτσίζετε τουλάχιστον δύο φορές την ημέρα, το πρωί και πριν πάτε για ύπνο το βράδυ, και να χρησιμοποιείτε νήμα τουλάχιστον μία φορά την ημέρα.
Το κλειδί, για να αναπτύξετε ισόβιες καλές οδοντικές συνήθειες, είναι να ξεκινήσετε νωρίς. Μάθετε στα παιδιά σας την ιεροτελεστία του βουρτσίσματος, πριν ακόμα αποκτήσουν την ολοκληρωμένη οδοντοστοιχία τους. Παρομοίως, ο οδοντίατρος του παιδιού σας μπορεί να του επιδείξει τις σωστές μεθόδους χρήσης του νήματος.
Διατροφή
Η αντίληψη ότι η ζάχαρη συμβάλλει στη σήψη των δοντιών δεν είναι καινούρια’ υπάρχουν όμως ενδείξεις ότι όλοι οι ζυμώσιμοι υδατάνθρακες και όχι μόνο η ζάχαρη αποτελούν τροφές που προκαλούν σήψη των δοντιών. Οι ζυμώσιμοι υδατάνθρακες είναι όλα τα ζάχαρα και τα περισσότερα μαγειρεμένα άμυλα, όπως το ψωμί, τα κράκερ και τα τσιπς.
Επειδή οι υδατάνθρακες αποτελούν σημαντικό μέρος μίας υγιεινής διατροφής, μην τους μειώσετε. Η φροντίδα των δοντιών σας δε σημαίνει ότι δεν μπορείτε να τρώτε παγωτό, κέικ, πίτες ή καραμέλες. Η ποσότητα της ζάχαρης που τρώτε είναι λιγότερο σημαντική από το πώς και πότε την τρώτε. Τα γλυκά που καταναλώνονται μεταξύ των γευμάτων είναι πιο βλαβερά από αυτά που τρώγονται αμέσως μετά από ένα γεύμα.
Προσπαθήστε να ενσωματώσετε τις ακόλουθες στρατηγικές στις διατροφικές σας συνήθειες και αυτές των παιδιών σας:
Αποφύγετε να μασάτε ελαστικές, κολλώδεις, ζαχαρούχες τροφές, ιδιαίτερα στα πρόχειρα γεύματα. Τροφές όπως καραμέλες, καραμελωμένα αμύγδαλα, ξηρά δημητριακά, ψωμί, σταφίδες και ξηρά φρούτα κολλάνε στα δόντια σας. Όταν τα τρώτε, προσπαθήστε να πλένετε τα δόντια σας το πολύ μέχρι 20 λεπτά αργότερα. Η παραγωγή οξέος από τα βακτήρια που διευκολύνουν τη σήψη των δοντιών είναι πιο ενεργή μετά από αυτόν το χρόνο. Αν δεν μπορείτε να πλύνετε τα δόντια σας, ξεπλύνετε το στόμα σας με νερό.
Επιλέξτε τα πρόχειρα γεύματα σας προσεκτικά. Η κατανάλωση μικρών γευμάτων που ευνοούν τη σήψη των δοντιών είναι χειρότερη από την κατανάλωση επιδορπίων κατά τη διάρκεια των γευμάτων. Η κατανάλωση μικρών γευμάτων καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας επιτρέπει στα βακτήρια να παράγουν μία συνεχόμενη ποσότητα οξέος πάνω στα δόντια σας. Μην πίνετε συνεχώς ζαχαρούχα ποτά, μη μασάτε τσίχλα με ζάχαρη και μην πιπιλάτε σκληρές καραμέλες, μέντες για την αναπνοή με ζάχαρη ή σταγόνες για το βήχα.
Αν μασάτε τσίχλα ή τρώτε καραμέλες, επιλέξτε αυτές που δεν έχουν ζάχαρη. Τα προϊόντα που δεν περιέχουν ζάχαρη περιέχουν συνήθως ξυλιτόλη ή ασπαρτάμη, που μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση των βακτηρίων που χαλούν τα δόντια. Μερικές περιέχουν μία ουσία που προσθέτει ασβέστιο και φωσφορικά άλατα στα δόντια.
Μη δίνετε στα μωρά, πριν κοιμηθούν, το μπουκάλι με γάλα ή χυμό. Ακόμα και τα μωρά κινδυνεύουν από τη σήψη των δοντιών και το γάλα και ο χυμός περιέχουν και τα δύο ζάχαρη. Αν το μωρό σας χρειάζεται ένα μπουκάλι, για να ηρεμήσει, γεμίστε το με νερό. Μην επιτρέπετε στο μωρό σας να πίνει από το μπουκάλι, όσο είναι ξαπλωμένο, γιατί αυτό μπορεί να οδηγήσει σε απόφραξη των ευσταχιανών σαλπίγγων και να αυξήσει τον κίνδυνο του παιδιού σας για λοιμώξεις των αφτιών.
Φθόριο
Οι άνθρωποι που ζουν σε περιοχές όπου το πόσιμο νερό περιέχει την ιδανική ποσότητα φθορίου δεν έχουν σχεδόν χαλασμένα δόντια. Η μεγάλη ποσότητα φθορίου, ωστόσο, μπορεί να προκαλέσει καφέ στίγματα στα δόντια.
Το φθόριο είναι ιδιαίτερα ωφέλιμο, όταν λαμβάνεται από τα παιδιά, των οποίων τα δόντια αναπτύσσονται. Το φθόριο ενσωματώνεται στη δομή του σμάλτου και προσφέρει συνεχόμενη προστασία.
Πολλές κοινότητες στις Ηνωμένες Πολιτείες προσθέτουν μικρές ποσότητες φθορίου στην παροχή του νερού τους, όταν αυτό δεν περιέχει αρκετό φθόριο. Αυτή η προσέγγιση θεωρείται επισήμως οικονομική και ασφαλής, ωστόσο υπάρχουν ερευνητές που τη βλέπουν με σκεπτικισμό.
Αν το νερό της περιοχής σας δεν περιέχει φθόριο ή αν πίνετε εμφιαλωμένο ή φιλτραρισμένο νερό, ρωτήστε τον οδοντίατρο σας για συμπληρώματα σε γαργάρες, παστίλιες ή χάπια που είναι διαθέσιμα με συνταγή.
Τα παιδιά, οι έφηβοι και οι μεγαλύτεροι ενήλικες είναι πιο ευάλωτοι στη σήψη των δοντιών (τερηδόνα). Για τις ομάδες αυτές η τοπική εφαρμογή φθορίου, όπως με την οδοντόκρεμα, είναι ωφέλιμη. Πολλοί οδοντίατροι εφαρμόζουν φθόριο και στα δόντια των παιδιών σαν μέρος των τακτικών ελέγχων τους.
Το φθόριο μπορεί να προλάβει τη δημιουργία της τερηδόνας στις λείες επιφάνειες των δοντιών που δε χρησιμοποιούνται στη μάσηση. Η αιτία: Αυτές οι επιφάνειες των οπίσθιων δοντιών σας (προγόμφιοι και γομφίοι) έχουν κοιλότητες και αυλάκια που είναι σχεδόν αδύνατο να καθαριστούν τελείως με μία οδοντόβουρτσα.
Στεγανωτική ουσία
Εκτός από την καλή στοματική υγιεινή η πιο αποτελεσματική απλή μέθοδος για την αποφυγή της τερηδόνας στις επιφάνειες των πίσω δοντιών που χρησιμοποιούνται στη μάσηση είναι μία οδοντική στεγανωτική ουσία. Αυτή καλύπτει την επιφάνεια του δοντιού με ένα λεπτό στρώμα που μοιάζει με πλαστικό και είναι συνήθως διάφανο ή άσπρο.
Η εφαρμογή της στεγανωτικής ουσίας δεν πονάει και είναι εύκολη. Αρχικά ο οδοντίατρος καθαρίζει τις επιφάνειες των γομφίων και προγομφίων που χρησιμοποιούνται στη μάσηση. Στη συνέχεια χαράσσονται με ένα ήπιο οξύ, για να βελτιωθεί η πρόσφυση.
Στη συνέχεια τα δόντια πλένονται και στεγνώνονται σχολαστικά. Μετά ο οδοντίατρος βάφει με τη στεγανωτική ουσία κάθε δόντι με τον ίδιο τρόπο που απλώνεται το βερνίκι των νυχιών. Η στεγανωτική ουσία σκληραίνει και σχηματίζει μία ασπίδα που εμποδίζει τη συσσώρευση πλάκας στις κοιλότητες και στα αυλάκια.
Η οδοντική στεγανωτική ουσία μπορεί να αντέξει έως και 10 χρόνια, αν και διάφορες καταστάσεις μπορεί να μειώσουν την αποτελεσματικότητα της. Οι τακτικές επισκέψεις στο γιατρό επιτρέπουν τις απαραίτητες διορθώσεις για την παράταση της ζωής της στεγανωτικής ουσίας.
Αν το στρώμα της στεγανωτικής ουσίας χαθεί, μπορεί να αντικατασταθεί. Αν η στεγανωτική ουσία πάθει ζημιές, η επιφάνεια του δοντιού που εκτίθεται δε διατρέχει μεγαλύτερο κίνδυνο σε σχέση με το αν δεν είχε ποτέ εφαρμοστεί η στεγανωτική ουσία.
Η προστασία με τη στεγανωτική ουσία είναι πιο κατάλληλη για παιδιά. Πρέπει να εφαρμοστεί, όταν εμφανιστούν οι πρώτοι μόνιμοι γομφίοι, περίπου στην ηλικία των 6 ετών, και ξανά, όταν εμφανιστούν οι δεύτεροι μόνιμοι γομφίοι και προγόμφιοι, συνήθως μεταξύ 11 και 13 ετών. Οι μεγαλύτεροι ενήλικες μπορεί επίσης να ωφεληθούν από την οδοντική στεγανωτική ουσία.
