Τριγμός είναι ο όρος για το τρίψιμο, το τρίξιμο ή το σφίξιμο των δοντιών κατά τη διάρκεια του ύπνου ή σε καταστάσεις που σας κάνουν να αισθάνεστε αγωνία και ένταση. Λέγεται επίσης και βρουξισμός, ένας όρος που προέρχεται από τη λέξη βρυγμός. Η πάθηση μπορεί να είναι ήπια και κάποιες φορές ή συχνά και βίαιη.
Ο τριγμός συμβαίνει συνήθως στην αρχή της νύχτας και μπορεί να ενοχλεί τους συντρόφους. Μερικοί άνθρωποι τρίζουν τα δόντια τους τόσο δυνατά, όσο δεν μπορούν να το κάνουν, όταν είναι ξύπνιοι ή χαλαροί. Άλλοι δεν κάνουν κανέναν ήχο και αρνούνται ότι πάσχουν από την πάθηση, ακόμα και όταν υπάρχουν ζημιές στα δόντια ή στη γνάθο.
Ο τριγμός είναι μία συνηθισμένη πάθηση του ύπνου. Οι έρευνες δείχνουν ότι τα άτομα που τρίζουν ή τρίβουν τα δόντια τους είναι πιο πιθανό να ροχαλίζουν, να έχουν διακοπές στην αναπνοή τους, όταν κοιμούνται, και να αναπτύξουν άπνοια του ύπνου. Ο τριγμός είναι πιο έντονος στις γυναίκες παρά στους άνδρες. Επιπλέον, οι γυναίκες είναι πιο ευαίσθητες στις βλάβες των ιστών στην άρθρωση της γνάθου που προκαλείται από το τρίψιμο και το τρίξιμο των δοντιών.
Σημεία και συμπτώματα
- Έντονο ή δυνατό τρίξιμο των δοντιών ή σφίξιμο που συμβαίνει κατά τη διάρκεια τουύπνου ή σε περιόδους μεγάλου άγχους.
- Άκρες των δοντιών που είναι φθαρμένες, επίπεδες ή χτυπημένες.
- Φθαρμένο σμάλτο των δοντιών σε σημείο που να φαίνεται το εσωτερικό του δοντιού.
- Αυξημένη ευαισθησία των δοντιών.
- Σφίξιμο του σαγονιού ή συσπάσεις μυών.
- Πόνος στη γνάθο ή σφίξιμο στους μυς της άρθρωσης.
- Ήχοι από την άρθρωση της γνάθου.
- Πόνοι στα αφτιά εξαιτίας των συσπάσεων των μυών.
- Βουβός πρωινός πονοκέφαλος.
- Χρόνιος πόνος στο πρόσωπο.
- Η εσωτερική επιφάνεια στα μάγουλα είναι δαγκωμένη.
Η σύγκλειση των δοντιών επηρεάζει την υγεία των δοντιών και της γνάθου σας. Από αυτούς που εμφανίζουν τριγμό, το 5 με 10% τρίζουν ή σφίγγουν τα δόντια τους τόσο δυνατά, που μπορούν να χαλάσουν σφραγίσματα ή στεφάνες ή να προκαλέσουν άλλου είδους βλάβες στα δόντια. Το έντονο τρίξιμο δοντιών μπορεί να προκαλέσει επίσης πονοκεφάλους τάσεως, πόνο στο πρόσωπο και παθήσεις της κροταφογναθικής άρθρωσης που βρίσκεται ακριβώς μπροστά από το αφτί σας.
Μερικοί άνθρωποι με τριγμό σφίγγουν τα δόντια τους αραιά και που. Μπορεί να περάσουν ημέρες ή και εβδομάδες, χωρίς να κάνουν κάτι τέτοιο. Τα άτομα με τριγμό μπορεί επίσης να τρώνε από συνήθεια τα νύχια τους, μολύβια ή το εσωτερικό μέρος από τα μάγουλα τους.
Αιτίες
Το τρίξιμο των δοντιών μπορεί να προκαλείται από μία σειρά ψυχολογικών και σωματικών αιτιών. Αυτές είναι:
- Ανώμαλη ευθυγράμμιση των πάνω και κάτω δοντιών (ατελής σύγκλειση σιαγόνων.
- Αγωνία, άγχος ή ένταση.
- Καταπιεσμένος θυμός ή αγανάκτηση.
- Επιθετικός, ανταγωνιστικός ή υπερκινητικός τύπος προσωπικότητας.
Ο τριγμός μπορεί να συμβεί μερικές φορές ως επιπλοκή κάποιου σοβαρού εγκεφαλικού τραυματισμού ή ως ένα σύμπτωμα κάποιας σπάνιας νευρομυϊκής πάθησης που περιλαμβάνει το πρόσωπο. Μπορεί επίσης να προέρχεται από μία ασυνήθιστη παρενέργεια κάποιου ψυχιατρικού φαρμάκου, όπως των αντικαταθλιπτικών.
Διεγερτικά, όπως είναι ο καπνός και η καφεΐνη μπορεί να κάνουν το σώμα σας να παράγει περισσότερη αδρεναλίνη (επινεφρίνη), που μπορεί να επιδεινώσει την κατάσταση. Υπάρχουν λίγες ενδείξεις, για να υποστηρίξει κανείς ότι ο τριγμός σχετίζεται με κληρονομικούς ή γενετικούς παράγοντες.
Στα παιδιά ο τριγμός μπορεί να σχετίζεται με την ανάπτυξη και την εξέλιξη. Μερικά παιδιά τρίβουν ή τρίζουν τα δόντια τους, γιατί τα πάνω και κάτω δόντια τους δεν έχουν σωστή σύγκλειση. Κάποια άλλα το κάνουν σαν μία αντίδραση στον πόνο, όπως σ’ αυτόν που προέρχεται από το αφτί ή τα νέα δόντια.
Αν και τα περισσότερα παιδιά ξεπερνούν τον τριγμό, ακόμα και το βραχυπρόθεσμο τρίξιμο των δοντιών μπορεί να τραυματίσει τα μόνιμα δόντια. Από όλα τα παιδιά που τρίζουν τα δόντια τους μεταξύ των 3 και 10 ετών τα περισσότερα από τα μισά σταματούν ξαφνικά μέχρι την ηλικία των 13 ετών.
Διάγνωση
Κατά τη διάρκεια μίας οδοντιατρικής επίσκεψης ρουτίνας ο οδοντίατρος ελέγχει συνήθως για ενδείξεις τριγμού. Αν ο οδοντίατρος παρατηρήσει σημεία τριγμού, η κατάσταση μπορεί να παρατηρηθεί για αρκετές επισκέψεις, για να βεβαιωθεί, για το πρόβλημα ο γιατρός πριν ξεκινήσει θεραπεία.
Ο οδοντίατρος μπορεί να σας ρωτήσει αν υπάρχει άγχος στη ζωή σας, για τη γενική κατάσταση της οδοντιατρικής σας υγείας και για τυχόν φάρμακα που λαμβάνετε. Θα θέλει επίσης να γνωρίζει αν πίνετε τακτικά ποτά που περιέχουν αλκοόλ ή καφεΐνη, ιδιαίτερα το βράδυ. Θα ρωτήσει πιθανότατα το συγκάτοικο ή το σύντροφο σας για τις συνήθειες του ύπνου σας, ιδιαίτερα για τυχόν θορύβους τριγμών που ακούγονται μέσα στη νύχτα.
Για να εκτιμήσει την έκταση του προβλήματος, ο οδοντίατρος ή ο ειδικός μπορεί να εξετάσει το στόμα και το σαγόνι σας. Κατά τη διάρκεια αυτής της εξέτασης θα ελέγξει για ευαισθησία στους μυς της γνάθου και για τυχόν εμφανείς οδοντικές διαταραχές, όπως ένα σπασμένο ή χαμένο δόντι και κακή σύγκλειση των δοντιών.
Εκτός από τον έλεγχο του δαγκώματος και την εξέταση των δοντιών σας ο οδοντίατρος θα ελέγξει το υποκείμενο οστό και το εσωτερικό από τα μάγουλα για βλάβες που έχουν προκληθεί από τον τριγμό. Μπορεί να πάρει ακτινογραφίες του στόματος και της γνάθου.
Θεραπεία
Ο στόχος της θεραπείας είναι να προληφθεί μόνιμη βλάβη στα δόντια και να μειωθεί ο πόνος που προκαλείται από το τρίξιμο. Η εκμάθηση να ξεκουράζετε τα δόντια, τη γλώσσα και τα χείλη σας σωστά μπορεί να σας βοηθήσουν να αλλάξετε συμπεριφορά και να ανακουφιστείτε από τον τριγμό. Η ανάπαυση της γλώσσας προς τα πάνω, τα δόντια χωριστά και τα χείλη κλειστά μπορεί να σας ανακουφίσουν από τις ενοχλήσεις εμποδίζοντας τα δόντια από το τρίψιμο ή τη γνάθο από το σφίξιμο.
Άλλες μορφές θεραπείας ποικίλλουν ανάλογα με το αίτιο:
Άγχος. Αν η κατάσταση σας σχετίζεται με το άγχος, οι στρατηγικές χαλάρωσης μπορεί να σας βοηθήσουν να μειώσετε τον τριγμό. Μπορεί επίσης να σας χορηγηθεί ένα μυοχαλαρωτικό, για να μειώσετε προσωρινά το σπασμό στη σφιγμένη γνάθο.
Οδοντικά προβλήματα. Αν ο τριγμός σας σχετίζεται με οδοντικά προβλήματα, ο οδοντίατρος μπορεί να τα αντιμετωπίσει με ορθοδοντικές συσκευές, για να διορθώσει τα μη ευθυγραμμισμένα δόντια. Σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί να χρησιμοποιήσει επικαλύψεις ή στεφάνες, για να σχηματίσει ξανά τις επιφάνειες μάσησης των δοντιών σας. Ένα μασελάκι ή κάποια οδοντική προστατευτική συσκευή μπορεί να βοηθήσει, αν ο τριγμός είναι τόσο σοβαρός, που μπορεί να προκαλέσει εκτεταμένες οδοντικές φθορές.
Τραυματισμός του εγκεφάλου ή νευρομυϊκές παθήσεις. Το τρίξιμο δοντιών που προέρχεται από τραυματισμό του εγκεφάλου ή από μία νευρομυϊκή πάθηση μπορεί να είναι δύσκολο να ελεγχθεί. Μπορεί να σας δοθεί ένα μασελάκι στην προσπάθεια ελέγχου του τριγμού.
Φάρμακα. Αν ο τρίξιμο εμφανιστεί ως παρενέργεια κάποιου φαρμάκου, ο γιατρός μπορεί να το αλλάξει ή να σας χορηγήσει κάποιο επιπλέον φάρμακο, για να αντισταθμίσει τον τριγμό. Οι έρευνες δείχνουν ότι η γκαμπαπεντίνη (Neurontin) μπορεί να αντιμετωπίσει με επιτυχία τον τριγμό που προκαλείται από την αντικαταθλιπτική θεραπεία.
