Σχεδόν όλοι μας έχουμε νιώσει καούρες, αυτό το αίσθημα καψίματος στο θώρακα και μερικές φορές στο λαιμό, από το γαστρικό οξύ που παλινδρομεί πίσω στον οισοφάγο. Ένα περιστασιακό επεισόδιο καούρας δεν είναι συνήθως κάτι ανησυχητικό.
Πολλά άτομα όμως αντιμετωπίζουν συχνές καούρες, ακόμα και καθημερινά. Οι συχνές καούρες μπορεί να αποτελούν ένα σοβαρό πρόβλημα, που χρειάζεται ιατρική φροντίδα.
Συμπτώματα
Τις περισσότερες φορές οι συχνές καούρες είναι ένα σύμπτωμα γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης (ΓΟΠ).
Όταν τρώτε, η τροφή ταξιδεύει προς τα κάτω, στον οισοφάγο, μέσα από μία μυώδη βαλβίδα που διαχωρίζει το κάτω όριο του οισοφάγου από το στομάχι. Η βαλβίδα αυτή, που ονομάζεται κάτω οισοφαγικός σφιγκτήρας, ανοίγει, για να επιτρέψει την είσοδο του φαγητού στο στομάχι σας, και στη συνέχεια κλείνει ξανά.
Σημεία και συμπτώματα
- Μια αίσθηση καψίματος στο θώρακα, που ξεκινάει συχνά από το επάνω μέρος της κοιλιάς και φτάνει μέχρι το λαιμό.
- Παλινδρόμηση υλικού με ξινή ή πικρή γεύση στο λαιμό και στο στόμα, ιδιαίτερα όταν είστε ξαπλωμένοι.
- Πόνος στο θώρακα.
- Επίμονος βήχας.
- Αιμορραγία.
- Δυσκολία στην κατάποση.
Μερικές φορές όμως ο μυς του σφιγκτήρα χαλαρώνει (ανοίγει) σε λάθος στιγμή και επιτρέπει στο όξινο περιεχόμενο του στομάχου να επιστρέψει στον οισοφάγο προκαλώντας τα συμπτώματα στα οποία αναφερόμαστε σαν καούρα. Όταν το οξύ εισέρχεται στον ανώτερο οισοφάγο, αφήνει μία ξινή γεύση στο στόμα σας και μπορεί να προκαλέσει βήχα.
Κανονικά ο κάτω οισοφαγικός σφιγκτήρας παραμένει κλειστός εμποδίζοντας το όξινο περιεχόμενο του στομάχου να εισέλθει στον οισοφάγο. Αν ο σφιγκτήρας αδυνατίσει ή χαλαρώσει, το περιεχόμενο του στομάχου μπορεί να παλινδρομήσει στον οισοφάγο και να προκαλέσει καούρες και φλεγμονή των ιστών.
Οι συνεχόμενες παλινδρομήσεις οξέος μπορούν να ερεθίσουν το βλεννογόνο υμένα του οισοφάγου καινά προκαλέσουν φλεγμονή, μία πάθηση που ονομάζεται οισοφαγίτιδα.
Με τον καιρό η φλεγμονή μπορεί να προκαλέσει στένωση ή διαβρώσεις στον οισοφάγο με αποτέλεσμα την αιμορραγία, τη δυσκολία στην κατάποση ή πόνο στο θώρακα. Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση είναι το όνομα για τη χρόνια παλινδρόμηση οξέων που προκαλεί οισοφαγίτιδα.
Οποιοσδήποτε μπορεί να πάσχει από γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, ακόμα και τα παιδιά και τα βρέφη. Ωστόσο, η νόσος είναι πιο συχνή σε άτομα πάνω από τα Η πάθηση είναι επίσης συχνή στις έγκυες γυναίκες, εξαιτίας των ορμονικών αλλαγών και της αυξημένης πίεσης μέσα στην κοιλιακή χώρα.
Αιτίες και παράγοντες
Οι παράγοντες που συμβάλλουν σημαντικά στη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση είναι:
- Η παχυσαρκία. Πολλοί αλλά όχι όλοι που πάσχουν από ΓΟΠ είναι υπέρβαροι. Το παραπανίσιο βάρος ασκεί επιπλέον πίεση στο στομάχι και στο διάφραγμα σας, τον μεγάλο μυ που διαχωρίζει το θώρακα από την κοιλιακή χώρα, αναγκάζοντας τον κάτω οισοφαγικό σφιγκτήρα να ανοίξει. Η κατανάλωση πολύ μεγάλων γευμάτων ή γευμάτων με πολλά λιπαρά μπορεί να έχει παρόμοια αποτελέσματα.
- Οικογενειακό ιστορικό. Οι ερευνητές της MayoClinic πιστεύουν ότι υπάρχει γονιδιακή συσχέτιση της προδιάθεσης που έχουν κάποιοι άνθρωποι για τη νόσο. Αν οι γονείς σας ή τα αδέρφια σας είχαν ΓΟΠ, οι πιθανότητες να την αποκτήσετε αυξάνονται.
- Διαφραγματοκήλη. Η διαφραγματοκήλη είναι μία πάθηση κατά την οποία μέρος του στομάχου σας προβάλλει στο κατώτερο τμήμα του θώρακα σας και το διάφραγμα δεν είναι σε θέση να υποστηρίξει τον κάτω οισοφαγικό σφιγκτήρα. Μία μεγάλη διαφραγματοκήλη μπορεί να επιδεινώσει την παλινδρόμηση οξέων.
- Κάπνισμα. Το κάπνισμα μπορεί να αυξήσει την παραγωγή οξέων και να επιδεινώσει την παλινδρόμηση.
- Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ. Το αλκοόλ μειώνει την πίεση στον κάτω οισοφαγικό σφιγκτήρα επιτρέποντας του να χαλαρώσει και να ανοίξει. Το αλκοόλ μπορεί επίσης να ερεθίσει το βλεννογόνο υμένα του οισοφάγου.
Διάγνωση
Συχνά η περιγραφή και μόνο των συμπτωμάτων είναι αρκετή, για να φτάσει ο γιατρός στη διάγνωση της ΓΟΠ. Ωστόσο, αν τα συμπτώματα είναι πολύ έντονα ή αν δεν ανταποκρίνονται στη θεραπεία, μπορεί να χρειαστεί να γίνουν εξετάσεις, όπως μία ακτινογραφία του οισοφάγου και του στομάχου με βάριο ή ενδοσκόπηση της ανώτερης πεπτικής οδού. Μπορεί να χρειαστεί να μετρηθούν τα επίπεδα οξέων στο άνω και στο κατώτερο τμήμα του οισοφάγου σας με ένα φορητό μετρητή οξέων (ρΗ-μέτρο).
Επιπλοκές
Οι περιστασιακές καούρες μπορεί να είναι ενοχλητικές, αλλά γενικά δεν αποτελούν σοβαρό πρόβλημα. Η γαστροοισοφαγικη παλινδρομηση ωστόσο είναι μία σοβαρή πάθηση που χρήζει θεραπείας. Αν δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να οδηγήσει σε μία ή περισσότερες από τις ακόλουθες επιπλοκές:
- Στένωση του οισοφάγου. Η στένωση του οισοφάγου συμβαίνει στο 10% περίπου των ατόμων που έχουν ΓΟΠ. Οι βλάβες στα κύτταρα του κάτω μέρους του οισοφάγου από την έκθεση στα οξέα οδηγούν στο σχηματισμό ουλών στους ιστούς. Οι ουλές στενεύουν τη δίοδο της τροφής και μπορεί να παρεμποδίζουν την κατάποση προκαλώντας έτσι το σφήνωμα της τροφής στη στένωση. Η θεραπεία για τη στένωση γίνεται συνήθως με μία διαδικασία που τεντώνει του ιστούς και φαρδαίνει τον οισοφάγο συνοδευόμενη από θεραπεία με φάρμακα που μειώνουν τα οξέα, για να εμποδίσουν τη δημιουργία νέας στένωσης.
- Έλκος. Τα οξέα του στομάχου μπορεί να διαβρώσουν σοβαρά τους ιστούς του οισοφάγου και να οδηγήσουν στη δημιουργία μίας ανοιχτής πληγής. Το έλκος μπορεί να αιμορραγεί, να προκαλεί πόνο και δυσκολία στην κατάποση. Το έλκος μπορεί να θεραπευτεί με φαρμακευτική αγωγή και αλλαγές στον τρόπο ζωής, για να ελεγχθεί η παλινδρόμηση του γαστρικού οξέος και να δοθεί στους τραυματισμένους ιστούς ο χρόνος για να θεραπευτούν.
- Οισοφάγος Barrett. Οι συχνές παλινδρομήσεις του γαστρικού οξέος μπορούν να τραυματίσουν το φυσιολογικό κάλυμμα του οισοφάγου που μοιάζει με το δέρμα, το οποίο αντικαθίσταται με ένα βλεννογόνο υμένα που μοιάζει με αυτόν του στομάχου ή του λεπτού εντέρου. Αυτή η μη φυσιολογική ανάπτυξη ιστού ονομάζεται μεταπλασία.Η μεταπλασία συμβαίνει από την επαναλαμβανόμενη και μακροχρόνια έκθεση στο γαστρικό οξύ και σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του οισοφάγου. Περίπου το 5% των ατόμων με ΓΟΠ έχουν οισοφάγο Barrett. Αν έχετε τη νόσο, οι πιθανότητες να εμφανίσετε καρκίνο του οισοφάγου είναι σημαντικά υψηλότερες από το γενικό πληθυσμό. Η θεραπεία για τον οισοφάγο Barrett γίνεται γενικά με αλλαγές στον τρόπο ζωής και φαρμακευτική αγωγή για τον έλεγχο της παλινδρόμησης οξέων. Ο γιατρός σας μπορεί επίσης να θέλει να εξετάζει το βλεννογόνο υμένα του οισοφάγου σας, για να αυξήσει τις πιθανότητες να εντοπίσει και να θεραπεύσει παθολογικά (προκαρκινικά) κύτταρα σε πρώιμο στάδιο. Αν οι εξετάσεις δείξουν ότι έχετε μια προκαρκινική νόσο, που είναι γνωστή ως υψηλού βαθμού δυσπλασία, ο γιατρός μπορεί να σας συστήσει θεραπεία, για να προλάβει την ανάπτυξη του καρκίνου. Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει τον καυτηριασμό του μη φυσιολογικού ιστού ή χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση μέρους του οισοφάγου.Αλλες επιπλοκές της γαστροοισοφαγική παλινδρόμησηείναι λαρυγγίτιδα, βρογχίτιδα και πνευμονία εξ εισροφήσεως.
Θεραπεία
Ανεξάρτητα από τη σοβαρότητα της πάθησης το πρώτο βήμα στη αντιμετώπιση της ΓΟΠ είναι η αλλαγή ορισμένων συνηθειών της καθημερινότητας. Αν έχετε ήπια συμπτώματα, μπορεί να χρειάζεται μόνο αλλαγή στις συνήθειες, για να ελεγχθεί η νόσος. Σε πιο σοβαρά συμπτώματα εκτός από τις αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορεί να κάνει πιο εύκολη την αντιμετώπιση της πάθησης η φαρμακευτική αγωγή.
Προσωπική φροντίδα. Μπορείτε να λάβετε διάφορα μέτρα, για να βοηθήσετε την ανακούφιση από τα συμπτώματα της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης:
- Μην καπνίζετε. Το κάπνισμα αυξάνει την παλινδρόμηση οξέων και στεγνώνει το σάλιο σας. Το σάλιο βοηθάει στην προστασία του οισοφάγου από το γαστρικό οξύ.
- Φάτε μικρότερα γεύματα. Αυτό μειώνει την πίεση στον κάτω οισοφαγικό σφιγκτήρα, ώστε να μην ανοίγει η βαλβίδα και έτσι να μην παλινδρομεί οξύ πίσω στον οισοφάγο.
- Μείνετε σε όρθια στάση μετά το φαγητό. Μετά το φαγητό περιμένετε τουλάχιστον για τρεις ώρες, πριν πάτε στο κρεβάτι ή πριν κοιμηθείτε. Μέχρι τότε το περισσότερο φαγητό από το στομάχι σας θα έχει πάει στο λεπτό έντερο και έτσι δε θα μπορεί να κυλήσει προς τον οισοφάγο.
- Μη γυμνάζεστε αμέσως μετά από κάποιο γεύμα. Μετά από ένα γεύμα περιμένετε 2 με 3 ώρες πριν από οποιαδήποτε έντονη εργασία.
- Περιορίστε τα λιπαρά φαγητά. Οι έρευνες δείχνουν πιθανή έντονη συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης λίπους και της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης. Τα λιπαρά φαγητά χαλαρώνουν τον κάτω οισοφαγικό σφιγκτήρα επιτρέποντας έτσι να παλινδρομήσει γαστρικό οξύ στον οισοφάγο.
- Αποφύγετε τα ερεθιστικά φαγητά και ποτά. Αυτά μπορεί να είναι τα καφεϊνούχα ροφήματα, σοκολάτα, κρεμμύδια, καυτερό φαγητό και μέντα. Τείνουν να αυξάνουν την παραγωγή γαστρικού οξέος και να χαλαρώνουν τον κάτω οισοφαγικό σφιγκτήρα. Επίσης περιορίστε τα εσπεριδοειδή φρούτα και τις ντομάτες καθώς και τα φαγητά που τις περιέχουν. Είναι όξινα και μπορεί να ερεθίζουν έναν οισοφάγο με φλεγμονή επιδεινώνοντας τα συμπτώματα της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης.
- Περιορίστε ή αποφύγετε το αλκοόλ. Το αλκοόλ χαλαρώνει τον κάτω οισοφαγικό σφιγκτήρα και μπορεί να ερεθίσει τον οισοφάγο επιδεινώνοντας τα συμπτώματα.
- Χάστε τα παραπανίσια κιλά. Οι καούρες και η παλινδρόμηση οξέων είναι πολύ πιο πιθανό να συμβούν, όταν υπάρχει επιπλέον πίεση στο στομάχι σας από τα παραπανίσια κιλά.
- Ανυψώστε το κεφαλάρι του κρεβατιού σας. Ανυψώστε το κεφαλάρι του κρεβατιού σας 15-20 εκ. Αυτό δίνει μία μικρή κλίση από τα πόδια σας προς το κεφάλι σας και εμποδίζει το οξύ να κυλήσει προς τα πίσω, στον οισοφάγο σας, όταν κοιμάστε. Τοποθετήστε ένα κομμάτι αφρολέξ κάτω από το στρώμα, για να το ανυψώσετε. Ή τοποθετήστε τούβλα ή κομμάτια ξύλου κάτω από τα πόδια στο κεφαλάρι του κρεβατιού.
- Αποφύγετε τα στενά ρούχα. Ασκούν πίεση στο στομάχι σας.
- Χαλαρώστε. Όταν έχετε άγχος, η πέψη καθυστερεί επιδεινώνοντας τα συμπτώματα της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης. Αν και δεν έχει αποδειχτεί επιστημονικά, οι τεχνικές χαλάρωσης, όπως οι βαθιές αναπνοές, ο διαλογισμός και η γιόγκα μπορεί να βελτιώσουν τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση μειώνοντας το άγχος.
Φάρμακα. Για τα άτομα με πιο σοβαρά συμπτώματα τα φάρμακα είναι ο βασικός άξονας της θεραπείας. Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της ΓΟΠ είναι:
- Αντιόξινα. Τα αντιόξινα που πωλούνται χωρίς ιατρική συνταγή εξουδετερώνουν τα γαστρικά υγρά και παρέχουν γρήγορη προσωρινή ανακούφιση. Τα αντιόξινα μπορεί να σας ανακουφίζουν από τα συμπτώματα, αλλά δε σταματούν την παλινδρόμηση. Αυτά τα προϊόντα είναι σε γενικές γραμμές ασφαλή, αλλά, αν χρησιμοποιούνται συχνά, μπορεί να έχουν παρενέργειες, όπως διάρροια ή δυσκοιλιότητα. Μερικά από αυτά μπορεί να έχουν αλληλεπιδράσεις με φάρμακα για παθήσεις των νεφρών ή της καρδιάς.
- Αναστολείς της έκκρισης οξέος. Αυτά τα φάρμακα, που είναι επίσης γνωστά και ως Η2 ανταγωνιστές ισταμίνης, είναι διαθέσιμα με ή χωρίς ιατρική συνταγή. Αντί να εξουδετερώνουν το οξύ, περιορίζουν την έκκριση του. Οι Η2 ανταγωνιστές είναι η σιμετιδίνη, η ρανιτιδίνη, η φαμοτιδίνη και η νιζατιδίνη. Το πλεονέκτημα των Η2 ανταγωνιστών είναι ότι προλαμβάνουν την έκκριση οξέος, αντί να εξουδετερώνουν απλά το οξύ. Οι Η2 ανταγωνιστές είναι σε γενικές γραμμές ασφαλή φάρμακα, αλλά κάποια από αυτά μπορεί να έχουν αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα. Συζητήστε με το γιατρό ή το φαρμακοποιό σας τις πιθανές φαρμακευτικές αλληλεπιδράσεις. Αναστολείς της αντλίας πρωτονίων. Αυτά τα φάρμακα χορηγούνται συνήθως σε σοβαρά συμπτώματα. Είναι τα πιο αποτελεσματικά στην πρόληψη της έκκρισης οξέων και στη θεραπεία της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης. Σε κλινικές δοκιμές οι αναστολείς της αντλίας πρωτονίων αποδείχθηκαν ασφαλείς στη χρήση για τουλάχιστον 10 χρόνια. Η χρήση της μικρότερης δυνατής αποτελεσματικής δοσολογίας μπορεί να βοηθήσει την αποφυγή παρενεργειών του φαρμάκου, όπως είναι οι κοιλιακοί πόνοι, η διάρροια και ο πονοκέφαλος.
Εγχείρηση
Μόνο το 5% των ενηλίκων με συνεχίζουν να έχουν σοβαρά συμπτώματα ή επιπλοκές παρά τη χρήση φαρμάκων και αλλαγές στον τρόπο ζωής. Πολλοί λίγοι χρειάζονται πλέον στις μέρες μας εγχείρηση.
Το πιο συνηθισμένο είδος εγχείρησης για τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση είναι μία επέμβαση που ονομάζεται θολοπλαστική κατά Nissen. Με αυτή γίνεται το σφίξιμο του κάτω οισοφαγικού σφιγκτήρα, για να εμποδίσει την παλινδρόμηση, τυλίγοντας το πάνω μέρος του στομάχου γύρω από το εξωτερικό μέρος του οισοφάγου. Συχνά αυτή η επέμβαση μπορεί να πραγματοποιηθεί λαπαροσκοπικά, μία λιγότερο επεμβατική μορφή θεραπείας κατά την οποία γίνονται μερικές μικρές τομές στην κοιλιά, αντί για μία μεγάλη.
Δύο άλλες επεμβάσεις που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης μπορεί να γίνουν εναλλακτικά με τη θεραπεία με φαρμακευτική αγωγή και την πιο επεμβατική εγχείρηση. Μία από τις επεμβάσεις γίνεται με τη χρήση μίας συσκευής που λειτουργεί σαν μία μινιατούρα ραπτομηχανής, για να τοποθετήσει ράμματα (ραφή) κοντά στο εξασθενημένο σφιγκτήρα. Το υλικό των ραμμάτων δένεται στη συνέχεια μαζί δημιουργώντας εμπόδια που σταματούν την παλινδρόμηση των περιεχομένων του στομάχου στον οισοφάγο. Η άλλη επέμβαση χρησιμοποιεί ελεγχόμενη ενέργεια ακτινοβολίας, για να ζεστάνει και να συμπήξει τους ιστούς μέσα στο τμήμα του οισοφάγου που περιέχει την προβληματική βαλβίδα. Αυτή η επέμβαση προκαλεί ουλές που βοηθούν στη σύσφιξη της βαλβίδας.
Αυτές οι επεμβάσεις διαρκούν μία ώρα ή λιγότερο, δε χρειάζονται τομές και σας επιτρέπουν να επιστρέψετε σπίτι σας την ίδια ημέρα. Καμία από τις δύο δεν ενδείκνυται, αν έχετε διαφραγματοκήλη ή οισοφάγο Barrett.
