Δυσκολία στην κατάποση

Τα αίτια της επίμονης δυσκολίας στην κατάποση ποικίλλουν. Ο τραυματισμός ή η δυσλειτουργία των μυών στα τοιχώματα του λαιμού ή του οισοφάγου μπορούν να προκαλέσουν δυσκολία στην κατάποση.

Τα έλκη ή οι ουλές στον οισοφάγο ως αποτέλεσμα παλινδρόμησης των οξέων του στομάχου μπορεί να είναι ακόμα μία αιτία.

Μπορεί να σχηματιστούν εκκολπώματα στον οισοφαγικό υμένα και να εμποδίζουν την προώθηση της τροφής στον οισοφάγο. Μερικές  φορές οι δυσκολίες κατάποσης σχετίζονται με βαριά μυασθένεια και καρκίνο. Επιπλέον, οι μύες που καλύπτουν τον οισοφάγο σας και προωθούν την τροφή προς το στομάχι μπορεί να εξασθενήσουν με τα χρόνια δυσκολεύοντας σας έτσι να καταπιείτε.

Σημεία και συμπτώματα

• Υγρά και στερεά φαγητά κολλάνε στο λαιμό ή στο στήθος.
• Αναγωγή τροφής.
• Ήχος γουργουρίσματος στο λαιμό.
• Ενόχληση στο θώρακα κατά την κατάποση. Επείγοντα σημεία και συμπτώματα
• Αδυναμία κατάποσης υγρών ή στερεών.
• Σιελόρροια.

Η δυσκολία στην κατάποση μπορεί να είναι παροδική και ασήμαντη, αλλά είναι πάντα πιθανό το πρόβλημα να αποτελεί ένδειξη σοβαρής πάθησης. Έτσι επισκεφθείτε το γιατρό σας, αν συνεχίζετε να έχετε πόνο ή δυσκολία κατά την κατάποση.

Αχαλασία

Η αχαλασία είναι μία σπάνια πάθηση του οισοφάγου που προκαλείται από την έλλειψη συντονισμού των μυών του οισοφάγου και του μυός του σφιγκτήρα στο κατώτερο τμήμα του οισοφάγου. Αυτή η νόσος δυσκολεύει πολύ την είσοδο της τροφής και των υγρών στο στομάχι.

Στα άτομα που έχουν αχαλασία το φαγητό συχνά παλινδρομεί. Μερικές φορές, ιδιαίτερα στα αρχικά στάδια, η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας υγρών βοηθάει να προωθηθεί τροφή μέσα στο στομάχι. Με τον καιρό ωστόσο αυτή η τακτική δε βοηθάει πια. Μπορεί επίσης να παρουσιαστούν μερικές ενοχλήσεις ή πόνος στο θώρακα, ενώ η καούρα είναι πιο σπάνια. Η αιτία που προκαλεί την πάθηση δεν είναι απόλυτα γνωστή.

Αν έχετε σημεία ή συμπτώματα αχαλασίας, ο γιατρός μπορεί να συστήσει μία σειρά εξετάσεων, πιθανώς και ακτινογραφία με βάριο ή μία εξέταση των οισοφαγικών μυών, για να διαπιστώσει αν οι οισοφαγικοί μύες λειτουργούν σωστά. Μπορεί να χρειαστεί μία εξέταση που ονομάζεται οισοφαγογαστροσκοπηση, για να αποκλειστεί ο καρκίνος.

Αν η αχαλασία δεν αντιμετωπιστεί για αρκετές δεκαετίες, μπορεί να αναπτυχθεί καρκίνος του οισοφάγου. Μερικά ακόμα προβλήματα που σχετίζονται με την αχαλασία είναι η κακή διατροφή, η απώλεια βάρους και η εισρόφηση τροφής στους πνεύμονες. Τα φάρμακα μπορεί να βοηθήσουν σε μερικές περιπτώσεις, αλλά συχνά έχουν μικρή επίδραση. Μερικές φορές ένα μυοχαλαρωτικό που προέρχεται από την τοξίνη της αλλαντίασης (Botox) μπορεί να χορηγηθεί με ενδοσκόπηση στο κατώτερο τμήμα του οισοφάγου, για να επιτρέψει την ευκολότερη δίοδο της τροφής.

Μία μορφή θεραπείας για την αχαλασία είναι το μηχανικό τέντωμα των οισοφαγικών μυών. Ένας ευλύγιστος σωλήνας στον οποίο είναι συνδεδεμένο ένα μπαλόνι περνάει στον οισοφάγο, στην περιοχή της στένωσης. Το μπαλόνι γεμίζεται με νερό ή με αέρα υπό πίεση και τεντώνει (διαστέλλει) τη δίοδο.

Η διαστολή του μπαλονιού εξασθενεί τον κάτω οισοφαγικό σφιγκτήρα, έτσι ώστε να μπορεί να περάσει η τροφή από τον οισοφάγο λόγω της βαρύτητας. Μετά από αυτή τη θεραπεία καταργείται ο φυσιολογικός συντονισμός των συσπάσεων του οισοφάγου, αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να καταπιούν καλύτερα.

Μία άλλη επιλογή είναι μία χειρουργική επέμβαση που ονομάζεται οισοφαγομυοτομή. Κατά την επέμβαση αυτή ο χειρουργός ανοίγει το θώρακα και τέμνει μερικώς το κατώτερο τμήμα του οισοφάγου, για να επιτρέψει το ευκολότερο πέρασμα του φαγητού. Οι κίνδυνοι αυτής της επέμβασης είναι μικροί και τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα είναι γενικά καλά. Μερικές νέες τεχνικές είναι λιγότερο βαριές επεμβάσεις (λαπαροσκοπικές) και επιτρέπουν ταχύτερη ανάρρωση και γρηγορότερη επιστροφή στις καθημερινές δραστηριότητες.

Διάχυτος σπασμός

Ο διάχυτος σπασμός είναι ο όρος που χρησιμοποιείται για πολλαπλές, μεγάλης έντασης και χωρίς συντονισμό συσπάσεις του οισοφάγου που συμβαίνουν συνήθως μετά την κατάποση. Αυτή είναι άλλη μία σπάνια νόσος που προσβάλλει τους λείους (ακούσιους) μυς στα τοιχώματα του κάτω οισοφάγου.

Τα σημεία και τα συμπτώματα μπορεί να είναι ήπια και μπορεί ακόμα και να εξαφανιστούν χωρίς θεραπεία. Μπορεί να μπερδέψετε τα συμπτώματα με απλή καούρα. Μερικές φορές η παλινδρόμηση οξέος μπορεί να προκαλέσει σπασμό. Σε αυτή την πάθηση τα σημεία και τα συμπτώματα μπορεί να συμβαίνουν διακεκομμένα σε μία περίοδο ετών και στη συνέχεια να γίνουν πιο σοβαρά. Μία επέμβαση που ονομάζεται διαστολή με μπαλονάκι μπορεί να φαρδύνει (διαστείλει) τον οισοφάγο και αρχικά να ανακουφίσει.

Κάποιες φορές η εγχείρηση είναι απαραίτητη.

Φαρυγγικό εκκόλπωμα

Όταν εξασθενούν οι μύες στα τοιχώματα του λαιμού (φάρυγγα), ιδιαίτερα λόγω γήρανσης, μπορεί να σχηματιστούν σακούλια που ονομάζονται εκκολπώματα και μερικές φορές γίνονται αρκετά μεγάλα, ώστε να παγιδεύουν τροφή. Αυτό είναι ιδιαίτερα έντονο, όταν ο πάνω οισοφαγικός σφιγκτήρας δε λειτουργεί φυσιολογικά.

Στο φαρυγγικό εκκόλπωμα, που είναι επίσης γνωστό και ως εκκόλπωμα του Zenker, ο λαιμός σας μπορεί να ερεθιστεί, να παρατηρήσετε ένα γουργουρητό και μπορεί να αναμασήσετε κομμάτια τροφής αμέσως μετά το φαγητό. Καθώς το σακούλι μεγαλώνει, η τροφή που παραμένει για μέρες μπορεί να σας προκαλεί δυσάρεστη αναπνοή. Υπάρχει επίσης ο κίνδυνος να εισπνεύσετε υγρό και αναμασημένη τροφή στους πνεύμονες (εισρόφηση) αυξάνοντας τον κίνδυνο λοίμωξης τους, όπως η πνευμονία.

Για μεγάλα εκκολπώματα, που προκαλούν ενοχλητικά συμπτώματα, η πιο συνηθισμένη θεραπεία είναι η χειρουργική τους αφαίρεση που συνδυάζεται συχνά με εγχείρηση στον άνω οισοφαγικό σφιγκτήρα. Εκκολπώματα μπορούν επίσης να αναπτυχθούν και στον οισοφάγο, αλλά σπάνια προκαλούν προβλήματα.

Φαρυγγική παράλυση

Τα βασικά χαρακτηριστικά της φαρυγγικής παράλυσης είναι αδυναμία και έλλειψη συντονισμού των μυών του λαιμού (φάρυγγα), που μπορεί να προκαλέσουν δυσκολία στην κατάποση. Τα άτομα με το πρόβλημα αυτό δυσκολεύονται στη μεταφορά της τροφής από το στόμα τους στο λαιμό τους και στον οισοφάγο. Εκτός από τη δυσκολία στην κατάποση και τις ενοχλήσεις στο λαιμό αυτή η πάθηση μπορεί να προκαλέσει την είσοδο τροφής ή υγρών (εισρόφηση) στο αναπνευστικό κανάλι (τραχεία) ή παλινδρόμηση της τροφής ή των υγρών στη μύτη.

Τα συμπτώματα πιστεύεται ότι είναι αποτέλεσμα λανθασμένων μεταδόσεων νευρικών σημάτων στους μυς του φάρυγγα και οφείλονται συχνά σε κάποια νευρολογική πάθηση.

Οι εξετάσεις, για να γίνει η διάγνωση της φαρυγγικής παράλυσης, μπορεί να είναι ακτινογραφία με βάριο ή μία μελέτη της κινητικότητας του οισοφάγου.

Μπορεί να γίνει μία εξέταση που λέγεται οισοφαγογαστροσκοπηση, για να αποκλειστούν άλλα πιθανά αίτια. Δείτε το Κεφάλαιο 40 «Διαγνωστικές Εξετάσεις», για περισσότερες πληροφορίες.

Αν η παράλυση οφείλεται σε κάποια νευρολογική πάθηση, μπορεί να βελτιωθεί με τη θεραπεία για την πάθηση. Τα άτομα που αναρρώνουν από εγκεφαλικό συχνά βελτιώνονται με τον καιρό. Η εγχείρηση είναι σπάνια αποτελεσματική.

Πολλά άτομα με φαρυγγική παράλυση χρειάζονται ένα προσωρινό σωλήνα σίτισης (ρινογαστρικός σωλήνας), που εκτείνεται από τη μύτη μέχρι το στομάχι. Μερικές φορές τοποθετείται σωλήνας σίτισης απευθείας μέσα από το κοιλιακό τοίχωμα στο στομάχι με μία επέμβαση που ονομάζεται γαστροστομία. Αυτή παρακάμπτει την περιοχή του προβλήματος στο φάρυγγα ή στον οισοφάγο και επιτρέπει τη χρήση της υπόλοιπης γαστρεντερικής οδού για τη σωστή πέψη.

Κόμπος

Μερικοί άνθρωποι έχουν την αίσθηση ενός κόμπου στο λαιμό τους χωρίς να έχουν κάποιο πρόβλημα κατάποσης του φαγητού τους. Μερικές φορές μπορεί να είναι το αποτέλεσμα άγχους.

Στην περίπτωση αυτή ο γιατρός σας υποπτεύεται κόμπο μπορεί να σας ζητήσει να τον ενημερώσετε για πιθανές πηγές άγχους στη ζωή σας. Πολύ συχνά η ανακούφιση από το άγχος εξαλείφει το πρόβλημα.