Η νόσος του Crohn, που μερικές φορές αναφέρεται ως τελική ειλεΐτιδα, τοπική εντερίτιδα ή κοκκιωματώδης κολίτιδα, είναι μία χρόνια φλεγμονή του εντέρου. Συχνά περιλαμβάνει το κατώτερο τμήμα του λεπτού εντέρου (ειλεός).
Ωστόσο, μπορεί να προσβάλει και το παχύ έντερο ή οποιοδήποτε άλλο σημείο της πεπτικής οδού. Η φλεγμονή προσβάλλει συνήθως ολόκληρο το πάχος του τοιχώματος του εντέρου.
Σημεία και συμπτώματα
- Μακροχρόνια (χρόνια) διάρροια.
- Κοιλιακές κράμπες και πόνος.
- Αίμα στα κόπρανα.
- Πυρετός.
- Κόπωση.
- Απώλεια βάρους.
- Πόνος στις αρθρώσεις.
- Δερματικές βλάβες.
Η νόσος του Crohn προσβάλλει περίπου 7 στα 100.000 άτομα κάθε χρόνο. Ο καθένας μπορεί να προσβληθεί, αλλά συνήθως στα άτομα με τη νόσο η πρώτη διάγνωση γίνεται ανάμεσα στις ηλικίες των 15 και 35 ετών.
Η κληρονομικότητα ή επιρροές από το περιβάλλον μπορεί να παίζουν ρόλο στην ανάπτυξη της νόσου του Crohn. Περίπου 1 στα 5 άτομα που έχουν τη νόσο έχουν κάποιο συγγενή με νόσο του Crohn ή με ελκώδη κολίτιδα. Οι Εβραίοι ευρωπαϊκής καταγωγής έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν φλεγμονώδη νόσο του εντέρου.
Διάγνωση
Τα σημεία και τα συμπτώματα της νόσου του Crohn μπορεί να είναι επίμονη διάρροια, κοιλιακοί πόνοι, πυρετός και γενική κόπωση. Κάποιες φορές μπορεί να εμφανιστεί αίμα στα κόπρανα. Είναι πιθανή η σημαντική απώλεια βάρους.
Μία ακτινογραφία του λεπτού εντέρου με βάριο μπορεί να αποκαλύψει περιοχές με βλάβες. Τμήματα του εντέρου μπορεί να μην εμφανίζονται φυσιολογικά και να φαίνονται πιο δύσκαμπτα. Μερικές φορές ο γιατρός εκτελεί μία εξέταση που ονομάζεται κολονοσκόπηση, για να εξετάσει το βλεννογόνο υμένα του παχέος εντέρου και το τελευταίο μέρος του ειλεού. Μία αξονική τομογραφία μπορεί να αποκαλύψει ινώδεις μάζες ή κάποιο απόστημα.
Πόσο σοβαρή είναι η νόσος του Crohn; Η πορεία της νόσου του Crohn διαφέρει έντονα από άτομο σε άτομο. Μερικά άτομα που πάσχουν από τη νόσο παραμένουν χωρίς συμπτώματα μετά από τα αρχικά ένα ή δύο επεισόδια. Άλλοι έχουν επαναλαμβανόμενα επεισόδια κοιλιακού πόνου, διάρροιας και πυρετού. Η νόσος του Crohn είναι συνήθως μακροχρόνια (χρόνια), αλλά μπορεί να έχετε μεγάλες περιόδους ύφεσης.
Η διάρροια μπορεί να είναι εξουθενωτική μέχρι το σημείο του σοβαρού υποσιτισμού. Κρίσεις κοιλιακού πόνου μετά το φαγητό εξαιτίας της σταδιακά αυξανόμενης εντερικής απόφραξης μπορεί να οδηγήσουν στην αποφυγή του φαγητού λόγω των ενοχλήσεων.
Οι επιπλοκές της νόσου του Crohn είναι πολλές και ποικίλες. Η προοδευτική απόφραξη, ιδιαίτερα του λεπτού εντέρου, είναι το πιο συνηθισμένο αίτιο για χειρουργική επέμβαση λόγω της νόσου. Τα συμπτώματα της απόφραξης αναπτύσσονται σταδιακά κατά ένα μεγάλο χρονικό διάστημα.
Συρίγγια και σχισμές μέσα και γύρω από τον πρωκτό είναι συνήθη. Το συρίγγιο είναι μία ανώμαλη επικοινωνία μεταξύ δύο τμημάτων του εντέρου ή μεταξύ του εντέρου και του δέρματος. Τα συρίγγια μπορούν επίσης να αναπτυχθούν από το έντερο προς τον κόλπο ή προς την ουροδόχο κύστη. Μία πρωκτική ραγάδα είναι ρωγμή ή άνοιγμα στον πρωκτό ή στο δέρμα γύρω από αυτόν.
Όταν αναπτύσσονται εσωτερικά συρίγγια, η τροφή παρακάμπτει μέρη του εντέρου που είναι απαραίτητα για την απορρόφηση. Στα εξωτερικά συρίγγια μπορεί να υπάρχει συνεχής ροή εντερικού περιεχομένου στο δέρμα, κάτι που μπορεί να προκαλέσει λοίμωξη. Η νόσος του Crohn μπορεί επίσης να προκαλέσει αιμορραγία πεπτικού.
Αν πάσχετε από τη νόσο του Crohn, μπορεί να έχετε σημεία και συμπτώματα που δε σχετίζονται με την πεπτική οδό. Αυτά μπορεί να είναι αρθρίτιδα, ιδιαίτερα των μεγάλων αρθρώσεων, ή φλεγμονή στο μάτι ή στο δέρμα. Περιστασιακά μπορεί να έχετε φλεγμονή στη χοληδόχο κύστη (πρωτοπαθής σκληρυντική χολαγγειίτιδα). Επιπλέον, η ανάπτυξη λίθων στους νεφρούς και στη χολή είναι συνηθισμένη στη νόσο του Crohn.
Θεραπεία
Δεν υπάρχει ίαση για τη νόσο του Crohn. Ο στόχος της θεραπείας είναι η μείωση της φλεγμονής που προκαλεί τα σημεία και τα συμπτώματα. Μερικές φορές αυτό μπορεί να οδηγήσει όχι μόνο σε ανακούφιση από τα συμπτώματα αλλά και σε μακροχρόνια ύφεση. Η θεραπεία γίνεται συνήθως με φαρμακευτική αγωγή ή εγχείρηση. Αν δεν παρουσιάζετε συμπτώματα, η θεραπεία μπορεί να μην είναι απαραίτητη.
Να σημειωθεί ότι μια πρόσφατη μελέτη βρήκε ότι η νόσος έχει στην πραγματικότητα δύο διακριτούς υποτύπους, κάτι που εξηγεί γιατί δεν ανταποκρίνονται όλοι οι ασθενείς στην ίδια θεραπεία.
Φάρμακα. Τα φάρμακα που θα λάβετε εξαρτάται από το είδος και τη σοβαρότητα των σημείων και συμπτωμάτων. Αν παρουσιάζεται κυρίως αρκετές περιπτώσεις διάρροιας, ο γιατρός μπορεί να σας χορηγήσει ένα φάρμακο κατά της διάρροιας ή κάποιο συστατικό διόγκωσης που περιέχει φυτικές ίνες λαχανικών.
Αν η νόσος είναι σε έξαρση, ο γιατρός μπορεί να χορηγήσει αντιφλεγμονώδη φάρμακα, όπως είναι η σουλφασαλαζίνη. Η σουλφασαλαζίνη χορηγείται εδώ και 60 χρόνια για την αντιμετώπιση της νόσου του Crohn και της ελκώδους κολίτιδας. Είναι συχνά αποτελεσματική, αλλά μπορεί να έχει διάφορες παρενέργειες, όπως ανορεξία, ναυτία, έμετο, εξανθήματα στο δέρμα και πονοκέφαλο.
Αν η σουλφασαλαζίνη δεν έχει αποτέλεσμα ή αν δεν την ανέχεστε καλά, μπορεί να χρησιμοποιηθούν νεότερα φάρμακα, όπως η μεσαλαζίνη ή η ολσαλαζίνη. Και τα δύο έχουν λιγότερες παρενέργειες. Η μεσαλαμίνη είναι επίσης διαθέσιμη σε υπόθετα ή σε υποκλυσμούς, που μπορεί να αποδειχτούν χρήσιμα, αν η νόσος περιορίζεται στο κατώτερο τμήμα του παχέος έντερου ή του ορθού.
Τα κορτικοστεροειδή, ένα άλλο είδος αντιφλεγμονώδους φαρμάκου, χορηγούνται συνήθως για μέτριες ή σοβαρές περιπτώσεις που δεν ανταποκρίνονται σε άλλη θεραπεία. Τα κορτικοστεροειδή είναι συχνά αποτελεσματικά, αλλά μπορεί να προκαλέσουν πολλές παρενέργειες, όπως οίδημα στο πρόσωπο, ακμή, υπερβολική τριχοφυΐα στο πρόσωπο, ιδρώτα τη νύχτα, αϋπνία, εκνευρισμό και υπερκινητικότητα. Οι πιο σοβαρές παρενέργειες είναι η αρτηριακή υπέρταση, ο διαβήτης, η οστεοπόρωση, ο καταρράκτης και η μειωμένη αντίσταση στις λοιμώξεις.
Μερικοί γιατροί συνιστούν μια ανοσοκατασταλτική αγωγή. Τα ανοσοκατασταλτικά φάρμακα στοχεύουν το ανοσοποιητικό σύστημα που μπορεί να προκαλεί ή να συμβάλλει στη φλεγμονή.
Εγχείρηση. Περίπου στο 70% των ατόμων που πάσχουν από τη νόσο του Crohn απαιτείται κάποια στιγμή τουλάχιστον μία χειρουργική επέμβαση. Αυτές οι επεμβάσεις γίνονται συνήθως, για να αντιμετωπιστούν οι επιπλοκές της νόσου, όπως επίμονη αιμορραγία, απόφραξη, αποστήματα ή διάτρηση εντέρου.
Με την εγχείρηση γίνεται συνήθως αφαίρεση του πάσχοντος τμήματος του εντέρου και επανένωση των δύο ακρών του υγιούς εντέρου.
Διατροφή και νόσος του Crohn
Η ικανότητα απορρόφησης θρεπτικών συστατικών είναι συχνά περιορισμένη στα άτομα που πάσχουν από τη νόσο του Crohn, ιδιαίτερα αν η νόσος προσβάλλει σημαντικά μέρη του λεπτού εντέρου ή αν κάποια τμήματα του λεπτού εντέρου έχουν αφαιρεθεί χειρουργικά.
Ο γιατρός μπορεί να συστήσει συγκεκριμένα συμπληρώματα ορισμένων βιταμινών ή μετάλλων, αν υπάρχουν ενδείξεις έλλειψης τους. Δεν είναι ασυνήθιστο για τους ασθενείς που πάσχουν από τη νόσο του Crohn να έχουν έλλειψη βιταμίνης Β12, της οποίας η απορρόφηση γίνεται στο τελικό σημείο του λεπτού εντέρου (ειλεός). Η βιταμίνη Β12 μπορεί εύκολα να αναπληρωθεί από μηνιαίες ενέσεις.
Σε αυτό το σημείο του λεπτού εντέρου απορροφώνται επίσης τα χολικά οξέα. Αν τα χολικά οξέα δεν απορροφηθούν από το λεπτό έντερο, μπορεί να προκαλέσουν διάρροια, να ερεθίσουν το βλεννογόνο υμένα του παχέος εντέρου και να εμποδίσουν την απορρόφηση νερού. Μία ουσία που ενώνεται με το χολικό οξύ, όπως η χολεστυραμίνη (Questran), μπορεί να μειώσει την ποσότητα του ελεύθερου χολικού οξέος στα κόπρανα.
Η αποφυγή των φαγητών και ποτών που επιδεινώνουν τα σημεία και τα συμπτώματα βοηθάει, ιδιαίτερα κατά τις εξάρσεις της νόσου. Άλλες διατροφικές συμβουλές είναι ο περιορισμός των γαλακτοκομικών προϊόντων, η προτίμηση τροφών με χαμηλά λιπαρά, η κατανάλωση μικρών γευμάτων και πολλών υγρών χωρίς καφείνη, αλκοόλ και ανθρακικό.
Μερικοί γιατροί τάσσονται υπέρ της πολύ απλής διατροφής που αποτελείται από υγρά σκευάσματα που περιέχουν απλά ζάχαρα, αμινοξέα και μέταλλα, ιδιαίτερα για τα άτομα με ενεργό νόσο του Crohn που υποσιτίζονται. Κάποιοι ασθενείς πρέπει να λαμβάνουν όλα τα θρεπτικά συστατικά ενδοφλεβίως για εβδομάδες ή ακόμα και μήνες κατά την περίοδο σοβαρών κρίσεων της νόσου του Crohn.
