Ο καρκίνος του παχέος εντέρου και του ορθού είναι μία από τις πιο συνηθισμένες μορφές καρκίνου στους ενήλικες, άνδρες και γυναίκες. Κάθε χρόνο σε περισσότερους από 130.000 Αμερικανούς γίνεται η διάγνωση της νόσου και περίπου 60.000 πεθαίνουν από αυτή.
Ένας περίπλοκος συνδυασμός παραγόντων, όπως του τρόπου ζωής, του περιβάλλοντος και της γενετικής, μπορεί να ευθύνεται για τον καρκίνο. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι οι περισσότεροι άνθρωποι μπορεί να έχουν αδρανή γονίδια που μπορούν να παράγουν καρκινικά κύτταρα. Αυτά τα γονίδια παραμένουν αδρανή, μέχρι να ενεργοποιηθούν από κάποιο εξωτερικό παράγοντα, όπως από μία λοίμωξη, από τον καπνό ή από τοξικές ουσίες στην τροφή, στον αέρα ή στο νερό.
Σημεία και συμπτώματα
- Μερικές φορές κανένα.
- Αιμορραγία από το ορθό.
- Αλλαγή στις συνήθειες της τουαλέτας.
- Κοιλιακός πόνος ή κράμπες.
- Ανεξήγητη αναιμία.
- Ανεξήγητη απώλεια βάρους.
Οι περισσότεροι γαστρεντερικοί καρκίνοι συμβαίνουν στο παχύ έντερο και στο ορθό, όπου η τροφή κινείται πιο αργά και οι τοξίνες παραμένουν. Ο καρκίνος του παχέος εντέρου και του ορθού φαίνεται να είναι πιο συνηθισμένος στα άτομα που καταναλώνουν μεγαλύτερη ποσότητα ζωικών λιπών και μικρές ποσότητες φρούτων και λαχανικών. Ο κίνδυνος καρκίνου του παχέος εντέρου και του ορθού είναι μεγαλύτερος στα άτομα που καπνίζουν, καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες αλκοόλ και δεν είναι σωματικά δραστήριοι.
Ένα μικρό ποσοστό καρκίνου του παχέος εντέρου και του ορθού – μεταξύ 5 και 10% -θεωρείται κληρονομικός. Ένα είδος κληρονομικού καρκίνου ονομάζεται κληρονομικός μη πολυποδιασικός καρκίνος του παχέος εντέρου και του ορθού. Τα άτομα με αυτή την πάθηση έχουν 50% πιθανότητες να κληροδοτήσουν το γονίδιο στα παιδιά τους.
Επίσης, έχουν 80% πιθανότητα να αναπτύξουν καρκίνο του παχέος εντέρου σε ηλικία μικρότερη του αναμενόμενου. Ακόμα μία κληρονομική πάθηση, που ονομάζεται οικογενής αδενωματώδης πολυποδίαση, παράγει εκατοντάδες, ακόμα και χιλιάδες, μικροσκοπικές προκαρκινικές προεξοχές (πολύποδες) στο παχύ έντερο και στο ορθό. Σχεδόν πάντα αναπτύσσεται καρκίνος σε έναν ή περισσότερους πολύποδες, συνήθως μεταξύ των 30 και 50 ετών.
Παράγοντες κινδύνου
Οι ακόλουθοι παράγοντες καθορίζουν συνήθως τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου και του ορθού:
Ηλικία. Περίπου το 90% των ατόμων με καρκίνο του παχέος εντέρου και του ορθού είναι άνω των 50 ετών. Πολλοί οργανισμοί υγείας συνιστούν στους ενήλικες μέσης επικινδυνότητας να ξεκινούν εξετάσεις για καρκίνο του παχέος εντέρου και του ορθού στην ηλικία των 50 ετών. Εξετάσεις νωρίτερα μπορεί να χρειάζονται, αν υπάρχουν άλλοι παράγοντες κινδύνου για καρκίνο του παχέος εντέρου και του ορθού που αυξάνουν την επικινδυνότητα.
Οικογενειακό ή προσωπικό ιστορικό. Αν εσείς ή κάποιο κοντινό μέλος της οικογένειας σας έχετε οικογενή αδενωματώδη πολυποδίαση, διατρέχετε υψηλότερο κίνδυνο σε σχέση με το μέσο όρο να αναπτύξετε καρκίνο του παχέος εντέρου και του ορθού. Οι εξετάσεις πρέπει να ξεκινήσουν πριν τα 50 έτη και να γίνονται πιο συχνά.
Εθνικές ομάδες. Οι μαύροι, άνδρες και γυναίκες, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για καρκίνο του παχέος εντέρου και του ορθού.
Ιστορικό φλεγμονώδους νόσου του εντέρου. Ένα μακροχρόνιο ιστορικό ελκώδους κολίτιδας ή νόσου του Crohn του παχέος εντέρου αυξάνει τις πιθανότητες για καρκίνο του παχέος εντέρου και του ορθού. Οι εξετάσεις για αυτό τον καρκίνο πρέπει να ξεκινήσουν νωρίτερα και να είναι πιο συχνές.
Κάπνισμα. Οι έρευνες δείχνουν υψηλότερα ποσοστά καρκίνου του παχέος εντέρου στους καπνιστές. Όσο περισσότερα χρόνια και όσο περισσότερο καπνίζετε, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος.
Διατροφή. Τα άτομα των οποίων η διατροφή περιέχει πολλά λίπη, ιδιαίτερα αυτά που καταναλώνουν πολύ κόκκινο κρέας, όπως μοσχάρι, χοιρινό και αρνί, κινδυνεύουν περισσότερο. Μία διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες θεωρείται εδώ και πολύ καιρό ένας τρόπος μείωσης του κινδύνου του καρκίνου του παχέος εντέρου και του ορθού. Ο ρόλος των φυτικών ινών ωστόσο παραμένει αντιφατικός. Μερικές έρευνες δείχνουν ότι οι ίνες δεν προστατεύουν έναντι του καρκίνου του παχέος εντέρου και του ορθού.
Άσκηση. Τα άτομα που δε γυμνάζονται συνήθως διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο για καρκίνο του παχέος εντέρου και του ορθού.
Διάγνωση
Η διάγνωση του καρκίνου του παχέος εντέρου και του ορθού γίνεται ολοένα και περισσότερο από περιοδικές εξετάσεις. Η αιμορραγία από το ορθό, η αλλαγή στις συνήθειες της τουαλέτας, η ανεξήγητη απώλεια βάρους και ο κοιλιακός πόνος μπορεί επίσης να αποτελούν προειδοποιήσεις της νόσου. Αν έχετε αυτά τα σημεία και τα συμπτώματα, ο γιατρός μπορεί να σας συστήσει διαγνωστικές εξετάσεις, όπως κολονοσκόπηση, σιγμοειδοσκόπηση ή ένα βαριούχο υποκλυσμό.
Αν βρεθεί καρκίνος, γίνονται και άλλες εξετάσεις, όπως εξετάσεις αίματος και αξονική τομογραφία, για να εξακριβωθεί εάν έχει εξαπλωθεί σε γειτονικούς ιστούς ή άλλα όργανα.
Πόσο σοβαρός είναι ο καρκίνος του παχέος εντέρου και του ορθού; Ο καρκίνος του παχέος εντέρου και του ορθού είναι ο τρίτος πιο συχνός καρκίνος στους άνδρες και στις γυναίκες στις Ηνωμένες Πολιτείες και είναι υπεύθυνος για το 10% των θανάτων από καρκίνο. Όταν διαγνωσθεί και αντιμετωπιστεί σε πρώιμο στάδιο, οι πιθανότητες ίασης είναι πολλές. Τα ποσοστά θνησιμότητας από καρκίνο του παχέος εντέρου και του ορθού έχουν μειωθεί τα τελευταία 20 χρόνια πιθανώς λόγω των αυξημένων εξετάσεων και των αφαιρέσεων των πολύποδων. Δυστυχώς, πολλά άτομα δεν αναζητούν ιατρική βοήθεια, ακόμα και όταν παρατηρούν προειδοποιητικά σημεία, όπως αιμορραγία από το ορθό ή αλλαγές στις συνήθειες της τουαλέτας.
Θεραπεία
Η εγχείρηση είναι η πιο κοινή θεραπεία για τον καρκίνο του παχέος εντέρου και του ορθού. Στις μισές περίπου περιπτώσεις η εγχείρηση μπορεί να θεραπεύσει αυτή τη μορφή καρκίνου. Αν ο καρκίνος είναι προχωρημένος και έχει κάνει μεταστάσεις, η εγχείρηση μπορεί να μην ενδείκνυται παρά μόνο για την ανακούφιση από την απόφραξη ή την αιμορραγία.
Στους ανθρώπους με αυξημένο κίνδυνο επανεμφάνισης του καρκίνου του παχέος εντέρου και του ορθού ή σε αυτούς που ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί στους γύρω ιστούς και στους λεμφαδένες συνιστάται συνήθως χημειοθεραπεία μετά την εγχείρηση. Η ακτινοθεραπεία και η χημειοθεραπεία συνιστώνται πολλές φορές στον καρκίνο του ορθού, είτε πριν είτε μετά από την εγχείρηση. Φάρμακα όπως 5-φλουροουρακίλη, η λεβαμιζόλη, η λευκοβορίνη, μπορούν να μειώσουν τις πιθανότητες επανεμφάνισης του όγκου. Μπορεί επίσης να βελτιώσουν την επιβίωση στα άτομα των οποίων ο καρκίνος έχει κάνει μεταστάσεις στους κοντινούς λεμφαδένες.
Η χημειοθεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί, για να μειώσει τα σημεία και τα συμπτώματα και να παρατείνει τη ζωή στα άτομα των οποίων ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί πάρα πολύ και η εγχείρηση είναι αναποτελεσματική.
Στην περίπτωση απόφραξης ή αιμορραγίας η θεραπεία με λέιζερ μπορεί να μειώσει τα σημεία και τα συμπτώματα. Μερικές φορές η απόφραξη μπορεί να υποχωρήσει αν τοποθετηθεί ένας μικρός, διογκούμενος σωλήνας (stent) στο μέρος της στένωσης.
