Λίγοι άνθρωποι έχουν τέλεια σύγκλιση και συμμετρικά δόντια. Οι γνάθοι σας μπορεί να είναι ελαφρώς στραβές, ίσως στο σημείο που συναντιούνται τα πάνω και κάτω δόντια κατά τη μάσηση. Επίσης, τα δόντια σας μπορεί να είναι συνωστισμένα, μερικές φορές στο εμπρός μέρος που είναι πιο εύκολα ορατά. Ο ειδικός όρος για αυτά τα προβλήματα είναι πλημμελής σύγκλιση των δοντιών.
Ένα μικρό πρόβλημα σύγκλισης ή συνωστισμού μπορεί να απαιτεί λίγες διορθώσεις ή και τίποτα. Αλλά ένα σημαντικό μέρος παιδιών και ενηλίκων έχουν προβλήματα που μπορούν να διορθωθούν με θεραπεία. Το σκέλος της οδοντιατρικής που ειδικεύεται στη διάγνωση, στην πρόληψη και στη θεραπεία των οδοντικών ανωμαλιών και ανωμαλιών του προσώπου ονομάζεται ορθοδοντική.
Οι ορθοδοντικοί χρησιμοποιούν συσκευές, όπως τα σιδεράκια, για να ευθυγραμμίσουν τα δόντια και τις γνάθους και να πετύχουν σωστή σύγκλιση.
Σημεία και συμπτώματα
- Έλλειψη χώρου ανάμεσα στα δόντια.
- Πρόσθια πάνω δόντια που προεξέχουν (overbite).
- Πάνω και κάτω πρόσθια δόντια (κοπτήρες) που δεν ακουμπούν, όταν δαγκώνετε.
- Πάνω δόντια, είτε οπίσθια είτε πρόσθια, που εφαρμόζουν στο εσωτερικό μέρος των κάτω δοντιών (σταυροειδής σύγκλιση).
- Κάτω γνάθος που προεξέχει και κάνει τα επάνω πρόσθια δόντια να εφαρμόζουν πίσω από τα κάτω πρόσθια δόντια (προγναθισμός).
Στην ιδανική σύγκλιση τα δόντια της πάνω γνάθου υπερκαλύπτουν ελαφρώς αυτά της κάτω γνάθου. Οι κορυφές των γομφίων ταιριάζουν στα αυλάκια των απέναντι γομφίων. Στην ιδανική γνάθο υπάρχει χώρος, για να χωρέσουν τακτικά όλα τα δόντια, δίχως συνωστισμό και δίχως μεγάλα κενά. Δεν υπάρχει μετατόπιση δοντιών ή δόντια που στρίβουν ή γέρνουν προς τα εμπρός ή προς τα πίσω.
Σήμερα όλο και περισσότεροι ενήλικες αναζητούν ορθοδοντικές λύσεις σε προβλήματα που δεν αντιμετωπίστηκαν, όταν ήταν νεότεροι. Αν και η διάρκεια της θεραπείας είναι μεγαλύτερη στους ενήλικες, επειδή η κίνηση των δοντιών είναι πιο αργή, τα αποτελέσματα είναι συνήθως καλά. Οι περισσότερες εγχειρήσεις στη γνάθο γίνονται στους ενήλικες παρά στα παιδιά.
Διάγνωση
Οι οδοντίατροι ελέγχουν την ανάπτυξη των μόνιμων δοντιών των παιδιών και συστήνουν την επίσκεψη σε κάποιο ορθοδοντικό, αν εμφανιστούν προβλήματα. Τα περισσότερα προβλήματα ευθυγράμμισης εμφανίζονται συχνά ακόμα και από την ηλικία των 6 ετών, όταν ξεκινούν να βγαίνουν τα μόνιμα δόντια. Σε μερικές περιπτώσεις τα προβλήματα μπορούν να εντοπιστούν και να αντιμετωπιστούν ακόμα νωρίτερα.
Αν και τα δόντια μπορεί να μετακινηθούν σε οποιαδήποτε ηλικία, η Αμερικανική Ένωση Ορθοδοντικών συνιστά να εξετάζονται τα παιδιά στην ηλικία των 7 ετών. Μερικά ορθοδοντικά προβλήματα διορθώνονται πιο εύκολα σε μικρή ηλικία, πριν εμφανιστούν όλα τα μόνιμα δόντια και πριν ολοκληρωθεί η ανάπτυξη του προσώπου.
Ο ορθοδοντικός σας θα εξετάσει το στόμα σας ή το στόμα του παιδιού σας σχολαστικά, για να μπορέσει να αποφασίσει την καλύτερη θεραπεία. Μπορεί να πάρει μία σειρά ακτινογραφιών, μερικές από τις οποίες χρησιμοποιούνται, για να διαπιστώσει τη θέση των δοντιών – αυτών που έχουν και αυτών που δεν έχουν βγει. Ειδικές ακτινογραφίες του κεφαλιού μπορεί να βοηθήσουν στον καθορισμό του μεγέθους, της θέσης και του συσχετισμού της γνάθου και των δοντιών.
Ένα ακόμα διαγνωστικό εργαλείο είναι ένα γύψινο μοντέλο των δοντιών. Ο οδοντίατρος μπορεί να σας ζητήσει να δαγκώσετε ένα λεπτό υλικό που μοιάζει με κερί, για να αφήσετε ένα αποτύπωμα. Αυτό το αποτύπωμα χρησιμοποιείται στη συνέχεια για την ακριβή τοποθέτηση γύψινων μοντέλων που αντιπροσωπεύουν την πραγματική σύγκλιση των πάνω και κάτω δοντιών.
Μπορεί να χρειαστούν φωτογραφίες των δοντιών και του προσώπου και άλλες μετρήσεις και καταγραφές, για να γίνει η ακριβής διάγνωση.
Αν η κάτω γνάθος είναι σημαντικά μικρότερη από την πάνω γνάθο, τα πάνω δόντια μπορεί να προεξέχουν υπερβολικά σε σχέση με τα κάτω (overbite). Παρομοίως, αν η κάτω γνάθος είναι μεγαλύτερη από την πάνω, τα πάνω πρόσθια δόντια μπορεί να κλείνουν πίσω από τα κάτω δόντια.
Όταν υπάρχουν σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ της πάνω και κάτω γνάθου, μία επέμβαση που ονομάζεται ορθογναθική μπορεί να αποτελεί την καλύτερη επιλογή. Ωστόσο, αυτά τα προβλήματα μπορεί συχνά να διορθωθούν με διάφορες συσκευές.
Θεραπεία
Μετά από σχολαστική εξέταση ο ορθοδοντικός φτιάχνει ένα σχέδιο θεραπείας και σχεδιάζει τις διορθωτικές συσκευές. Μερικές συσκευές μπορεί να αφαιρεθούν και άλλες συγκολλούνται ή στερεώνονται στα δόντια.
Σιδεράκια. Αν το βασικό πρόβλημα είναι ο έντονος συνωστισμός των δοντιών, ορισμένα μόνιμα δόντια, συνήθως προγόμφιοι, μπορεί να βγουν, για να δημιουργήσουν χώρο, ώστε τα εναπομείναντα δόντια να μπορούν να ευθυγραμμιστούν τοποθετώντας σε αυτά σιδεράκια.
Τα μόνιμα σιδεράκια, που μπορεί να φτιαχτούν από μέταλλο, κεραμικό ή πλαστικό, είναι συνήθως σαν αλυσίδες, που περικυκλώνουν τους γομφίους, ή υποστηρίγματα, που τοποθετούνται στην εξωτερική επιφάνεια των προγομφίων και πρόσθιων δοντιών. Μερικές φορές είναι δυνατόν τα σιδεράκια να είναι διάφανα ή στο χρώμα των δοντιών.
Σύρματα, ελατήρια και άλλες συσκευές που παράγουν δύναμη ασκούν πίεση στα δόντια και τα μετακινούν σταδιακά στις νέες τους θέσεις. Η γνάθος ανταποκρίνεται στην πίεση διαλύοντας το οστό μπροστά από το δόντι που κινείται και δημιουργώντας νέο οστό πίσω από αυτό.
Κάποιες φορές θα ασκηθεί πίεση από την απέναντι γνάθο. Αυτό γίνεται συνήθως με ελαστικές λωρίδες που τοποθετούνται στα πάνω και κάτω δόντια και συνδέονται με το απέναντι δόντι.
Άλλες συσκευές. Στα παιδιά και στους έφηβους που βρίσκονται στην ανάπτυξη μπορεί να χρησιμοποιηθούν διάφορες άλλες συσκευές, για να κατευθύνουν τις πιέσεις που επηρεάζουν το μέγεθος και την ανάπτυξη της γνάθου. Για παράδειγμα, εξωστοματικές συσκευές που κατευθύνουν την πίεση στα επάνω δόντια και γνάθο μπορεί να χρησιμοποιηθούν, για να επηρεάσουν την ταχύτητα και την κατεύθυνση της ανάπτυξης της πάνω γνάθου. Η εξωστοματική συσκευή συνδέεται με τα σιδεράκια στο στόμα και η πίεση ασκείται με μία λωρίδα που τυλίγεται γύρω από το κεφάλι. Φοριέται συνήθως 10 με 12 ώρες κάθε ημέρα, κυρίως τη νύχτα.
Η συσκευή Herbst είναι μία συσκευή που δεν αφαιρείται καθ’ όλη τη διάρκεια της θεραπείας. Εφαρμόζεται συνήθως στους πάνω και κάτω γομφίους. Κρατάει την κάτω γνάθο προς τα εμπρός, για να διορθώσει σοβαρές περιπτώσεις overbite. Μία συσκευή διαστολής του ουρανίσκου χρησιμοποιείται, όταν τα επάνω δόντια δεν ταιριάζουν σωστά με τα κάτω δόντια. Η συσκευή τοποθετείται στα επάνω πίσω δόντια, για να πλατύνει την πάνω γνάθο.
Η διάρκεια της θεραπείας με τα σιδεράκια κυμαίνεται περίπου από 6 μήνες μέχρι 3 χρόνια. Ο χρόνος ποικίλλει ανάλογα με την ανάπτυξη του προσώπου και του στόματος, τη συνεργασία του γιατρού με το άτομο που φοράει τα σιδεράκια και τη σοβαρότητα του προβλήματος.
Αναστολείς (Retainers). Αφού βγουν τα σιδεράκια, η θεραπεία συνήθως δεν τελειώνει. Τα δόντια πρέπει να σταθεροποιηθούν για μήνες, χρόνια ή και κάποιες φορές για πάντα για να τα αποτρέψουμε να μετακινηθούν. Για να γίνει αυτό, εφαρμόζεται στα δόντια ένας αναστολέας (νάρθηκας). Παραδείγματα αναστολέων είναι:
- Positioner. Αυτά είναι ελαστικά μασελάκια που φοριούνται το βράδυ και τα οποία δαγκώνονται για μερικές ώρες κάθε ημέρα.
- Αφαιρούμενοι νάρθηκες. Αυτοί αποτελούνται από πλαστικό υλικό στο εσωτερικό των δοντιών και σύρματα στο εξωτερικό.
- Αφαιρούμενοι, διάφανοι, πλαστικοί νάρθηκες. Αυτές οι συσκευές καλύπτουν τελείως τις πλευρές και την επιφάνεια δαγκώματος των δοντιών.
- Ημιάκαμπτα σύρματα. Αυτές οι συσκευές εφαρμόζονται συνήθως και κολλιούνται στο εσωτερικό μέρος των μπροστινών δοντιών.
Διορθωτική εγχείρηση
Σε ακραίες περιπτώσεις, όταν οι συμβατικές ορθοδοντικές μέθοδοι δεν επαρκούν, για να διορθώσουν ένα πρόβλημα, ο γιατρός μπορεί να συστήσει διορθωτική εγχείρηση. Αυτό είναι πιο συνηθισμένο για τους ενήλικες παρά για τα παιδιά.
Η προβολή της άνω ή της κάτω γνάθου μπορεί να διορθωθεί αφαιρώντας ένα μέρος του οστού και τοποθετώντας το υπόλοιπο στη σωστή θέση. Αντίθετα, οι μικρές γνάθοι μπορεί να επιμηκυνθούν ή το ύψος του κάτω μέρους του προσώπου μπορεί να μειωθεί ή να αυξηθεί, για να παρέχει καλύτερη αισθητική και λειτουργικότητα του προσώπου. Μπορεί να γίνει εγχείρηση, για να ευθυγραμμιστεί η σύγκλιση που δεν μπορεί να διορθωθεί πλήρως μόνο με ορθοδοντική θεραπεία. Η εγχείρηση μπορεί επίσης να μειώσει τη συνολική διάρκεια της ορθοδοντικής θεραπείας.
Η διορθωτική εγχείρηση γίνεται συνήθως με ολική αναισθησία και απαιτεί παραμονή στο νοσοκομείο. Έχει συνήθως μικρή περίοδο ανάρρωσης. Οι γνάθοι μπορεί να ενώνονται μεταξύ τους με σύρμα για μερικές ημέρες μέχρι μερικές εβδομάδες κατά την αρχική ανάρρωση, για να περιοριστεί η κίνηση τους.
Αφαιρούμενοι, διάφανοι, πλαστικοί αναστολείς. Αυτές οι συσκευές καλύπτουν τελείως τις πλευρές και την επιφάνεια δαγκώματος των δοντιών.
