Η σχιζοφρένεια είναι η πιο συχνή και σημαντική διαταραχή της ομάδας των ψυχώσεων.
O όρος σχιζοφρένεια schrizophrenia δόθηκε από τον Eugen Bluer το 1911 με έμφαση στις διαταραχές του ειρμού των ιδεών και του θυμικού, στην απώλεια της επαφής με την πραγματικότητα και την καταφυγή στον κόσμο των φαντασιώσεων. Επεσήμανε τέσσερα χαρακτηριστικά συμπτώματα. Την αποσύνθεση ή χάλαση των ειρμών, το ανάρμοστο ή ακαταλόγιστο συναίσθημα, την αμφιιθυμία και τον αυτισμό. Τα χαρακτηριστικά αυτά τα θεώρησε πρωτογενή και οφειλόμενα σε οργανική αιτία. Δεν υπάρχει θεραπεία με την μορφή της ίασης αλλά τα φάρμακα μπορούν να βελτιώσουν σε μεγάλο βαθμό τη συμπεριφορά.
Στα χρόνια που ακολούθησαν ως και σήμερα γίνεται προσπάθεια ανάπτυξης περιγραφικών συστημάτων που σχετίζονται σε στατιστικά επεξεργασμένα κριτήρια και στοχεύουν σε μια πιο αξιόπιστη διάγνωση της σχιζοφρένειας. Ωστόσο, πρέπει να επισημάνουμε πως δεν υπάρχει μια ενιαία οντότητα “σχιζοφρένεια”, αλλά σχιζοφρενείς ασθενείς με συμπτώματα διαφορετικά μεταξύ τους.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά συμπτώματα της σχιζοφρένειας;
Η σχιζοφρένεια είναι μια διαταραχή που προσβάλλει πολλές ψυχικές λειτουργίες.Έτσι, χαρακτηριστικά συμπτώματα προέρχονται από διαταραχή της σκέψης, της αντίληψης ,του συναισθήματος, της αίσθησης του εαυτού, της βούλησης, της διπροσωπικής λειτουργικότητας και σχέσης με τον εξωτερικό κόσμο.
ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΤΗ ΣΚΕΨΗ
Διαταραχές του περιεχομένου της σκέψης με τη μορφή παραληρητικών ιδεών είναι κοινές στη σχιζοφρένεια. Όσο πιο ιιράξενες ή αλλόκοτες οι παραληρητικές ιδέες, τόσο πιθανότερο να είναι σχιζοφρενικής προέλευσης. Κοινές είναι οι παραληρητικές ιδέες δίωξης, ιδέες τοποθέτησης σκέψης από άλλους, ενώ ιδέες μεγαλείου εμφανίζονται λιγότερο συχνά. Φαινόμενο που συναντάμε συχνά στην συγκεκριμένη διαταραχή είναι η διαταραχή του ειρμού της σκέψης. Αυτή εκδηλώνεται συνήθως ως χάλαση των συνειρμών και μπορεί να φθάσει σε ορισμένες περιπτώσεις ως την ασυναρτησία ή τη “γλωσσική σαλάτα”. Άλλες διαταραχές που συναντώνται είναι η φτώχεια του λόγου, οι νεολεξίες, η εμμονή, η συγκεκριμένη ή άκαμπτη σκέψη, οι ηχητικοί συνειρμοί.
ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΑΗΨΗ
Οι πιο χαρακτηριστικές διαταραχές της αντίληψης είναι οι ψευδαισθήσεις και ιδιαίτερα οι ακουστικές. Οι ακουστικές ψευδαισθήσεις μπορεί να είναι διάφοροι ήχοι, χαρακτηριστικές όμως θεωρούνται οι φωνές που ακούει ο ασθενής να προέρχονται μέσα από το κεφάλι του ή από έξω και που είτε τον σχολιάζουν, είτε εφόσον είναι περισσότερες από μια να συζητούν μεταξύ τους (διάλογος) και δίνουν εντολές στον ασθενή.
ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΤΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ
Συχνά, στη σχιζοφρένεια παρατηρούμε αμβλύ ή απρόσφορο συναίσθημα. Η διαταραχή του συναισθήματος, εκτός από τις περιπτώσεις που είναι παρούσα σε υπερβολικό βαθμό (πρόσωπο ακίνητο σαν μάσκα, ανόητο γέλιο) δεν είναι από τα πιο χρήσιμα διαγνωστικά συμπτώματα, καθώς είναι δύσκολο να το προσδιορίσουμε επακριβώς.
ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΣΤΗΝ ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΟΥ ΕΑΥΤΟΥ
Η αίσθηση του εαυτού που δίνει στο φυσιολογικό άτομο ένα αίσθημα ατομικότητας, μοναδικότητας και αυτοκατεύθυνσης συχνά διαταράσσεται. Έτσι, μιλάμε για απώλεια των ορίων του εγώ που εκδηλώνεται με σύγχυση ταυτότητας, παραληρητικές ιδέες εξωτερικού ελέγχου.
ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΒΟΥΛΗΣΗΣ
Σχεδόν πάντα υπάρχει κάποιου βαθμού διαταραχή στην αυτόνομη, πρωτοβουλιακή δραστηριότητα, γεγονός που βλάπτει σε έντονο βαθμό την ικανότητα για εργασιακή και γενικότερα για παραγωγική λειτουργία. Η διαταραχή της βούλησης εκδηλώνεται ως ανεπαρκές ενδιαφέρον ή ανικανότητα να ακολουθήσει ο ασθενής μια πορεία ενεργειών μέχρι την λογική τους κατάληξη. Διαταραχή της βούλησης αποτελεί και η αμφιβολία που παρατηρείται συχνά στην συγκεκριμένη ψυχική νόσο και που φανερώνεται ως δυσκολία ή αδυναμία επιλογής ανάμεσα σε εναλλακτικές πορείες δράσης.
ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΔΙΑΠΡΟΣΩΠΙΚΗ! ΑΕΙΤΟΥΡΠΚΟ ΤΗΤΑΣ & ΣΧΕΣΗΣ ΜΕ ΤΟΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΚΟΣΜΟ
Σχεδόν πάντα υπάρχει δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις. Εμφανίζεται απόσυρση του ασθενή από τον εξωτερικό κόσμο με ταυτόχρονη υπέρμετρη προσήλωση και ενασχόληση με εγωκεντρικές και παράλογες φαντασίες, όπου η αντικειμενικότητα έχει χαθεί. Αυτή η κατάσταση, ιδιαίτερα όταν είναι έντονη έχει αναφερθεί ως “αυτισμός”. Έτσι, ο ασθενής συχνά περιγράφεται από τους οικείους του ή τους φίλους του σαν χαμένος στον κόσμο του και συναισθηματικά αποκομμένος από τους άλλους.
ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Μια ποικιλία διαταραχών χαρακτηρίζει την ψυχοκινητικότητα ιδιαίτερα του βαριά χρόνιου ή σε έντονα οξεία φάση ασθενή. Μπορεί να εμφανίζονται παράξενοι μαννερισμοί, κηρώδης ευκαμψία (κατά τις παθητικές κινήσεις των μελών δίνεται η εντύπωση σαν να είναι από κερί, καθώς παραμένουν στις θέσεις που τα μετακινήσαμε).
ΣΥΝΟΔΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Σχεδόν οποιοδήποτε σύμπτωμα μπορεί να εμφανισθεί σαν σύνοδο σύμπτωμα. Συχνές είναι ανωμαλίες της ψυχοκινητικότητας βάδισμα πάνω κάτω, μπρος πίσω και ακινησία. Σε πολλές περιπτώσεις, παρατηρούνται αποπροσωποίηση, αποπραγματοποίηση, ιδέες συσχέτισης, παραισθήσεις, υποχονδριακές ιδέες που μπορεί να είναι παραληρητικού επιπέδου. Τυπικά, δεν υπάρχει διαταραχή της συνείδησης. Σε περιόδους, όμως, οξείας αναζωπύρωσης μπορεί να εμφανισθεί σύγχυση, διαταραχή του προσανατολισμού ή ακόμη και διαταραχή της μνήμης. Επίσης, υπάρχει πιθανότητα να εμφανισθούν ανηδονία (απώλεια της ευχαρίστησης ή του ενδιαφέροντος), που είναι ένα άλλο αρνητικό σύμπτωμα, απώλεια του ενδιαφέροντος για φαγητό, απώλεια της libido, διαταραχές του σχήματος του ύπνου (να μην κοιμάται την ημέρα ο ασθενής και ν’ ασχολείται με διάφορες δραστηριότητες τη νύχτα), διαταραχές της συγκέντρωσης. Συχνά, συνυπάρχουν διαταραχές σχετιζόμενες με ουσίες (πολύ κοινή είναι η εξάρτηση από νικοτίνη στους σχιζοφρενικούς).
Ποια είναι η αιτάι της Σχιζοφρένειας;
Ακόμα και σήμερα δεν γνωρίζουμε επακριβώς τα αίτια της νόσου. Η ψυχική αυτή ασθένεια έχει αποτελέσει το αντικείμενο μακροχρόνιων ερευνών για την εξακρίβωση της αιτίας ή των αιτιών της δημιουργίας της. Έχουν ενοχοποιηθεί περιγεννητικές επιπλοκές, ιώσεις κατά την κύηση, νευροπαθολογικές διαταραχές, νευροχημικές αλλοιώσεις, γενετικοί και ψυχοκοινωνικοί παράγοντες.
Πόσο συχνή είναι η Σχιζοφρένεια;
Η σχιζοφρένεια εμφανίζεται παντού, σε κάθε μέρος του κόσμου και σε κάθε πολιτισμό. Πρόσφατα δεδομένα καταδεικνύουν ότι η πάθηση προσβάλλει από 0,6% έως 1 % του γενικού πληθυσμού σε παγκόσμια κλίμακα.
Η σχιζοφρένεια προσβάλει εξίσου τους άντρες και τις γυναίκες, μολονότι η εμφάνιση της νόσου στους άντρες γίνεται σε νεότερη ηλικία απ’ ό,τι στις γυναίκες. Οι τελευταίες φαίνεται ότι έχουν καλύτερα αποτελέσματα στη θεραπεία με αντιψυχωτικά φάρμακα.
Η διαταραχή εμφανίζεται στους άντρες συχνότερα στην ηλικία 18-25 χρονών και στις γυναίκες μεταξύ 26-35 χρονών. Το χαμηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο σε συνδυασμό με την ζωή σε μεγάλη αστική περιοχή, όπου υπάρχει έντονο στρες καθώς και η μετανάστευση συμβάλλουν στην εμφάνιση της νόσου.
Τι θεραπείες υπάρχουν για τη σχιζοφρένεια;
Η σύγχρονη θεραπευτική αντιμετώπιση της σχιζοφρένειας περιλαμβάνει δύο κυρίως προσεγγίσεις: τη βιολογική και την ψυχοκοινωνική. Οι προσεγγίσεις αυτές αλληλοδιαπλέκονται καθόλη τη διάρκεια της θεραπείας με ορισμένες μεταβολές ως προς την προτεραιότητα εφαρμογής καθεμιάς από αυτές κατά τις διάφορες φάσεις εξέλιξης της νόσου, με τη βιολογική κατά κανόνα να έχει τον πρώτο ρόλο.
Αν και τα αντιψυχωτικά φάρμακα αποτελούν το κύριο όπλο για την αντιμετώπιση της σχιζοφρένειας λόγω του ότι αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τα συμπτώματα της νόσου, ωστόσο δε τη θεραπεύουν. Χρειάζεται ο συνδυασμός τους με τις ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις.
