Η επιτροπή των Νόμπελ στη Σουηδική Βασιλική Ακαδημία Επιστημών επέλεξε τους Τόμας Λίνταλ από τη Σουηδία, Πολ Μόντριχ από τις ΗΠΑ και Αζίζ Σανζάρ από την Τουρκία για το Νόμπελ Χημείας του 2015.
Οι επιστήμονες μοιράζονται το βραβείο για τις «μηχανιστικές μελέτες της επιδιόρθωσης του DNA». Το χρηματικό έπαθλο και για τους τρεις των 8 εκατ. σουηδικές κορόνες, περίπου 860.000 ευρώ.
Tomas Lindahl, Paul Modrich και Aziz Sancar
Το DNA κάθε κυττάρου συσσωρεύει μεταλλάξεις κατά τη διάρκεια της ζωής, είτε με την επίδραση περιβαλλοντικών παραγόντων όπως η υπεριώδης ακτινοβολία και τα καρκινογόνα χημικά είτε τυχαία. Οι μεταλλάξεις αυτές κατά κανόνα δεν είναι προς το καλό της υγείας μας.
Ωστόσο υπάρχουν μηχανισμοί επιδιόρθωσης του DNA – πρωτεΐνες που μαντάρουν την αλυσίδα του DNA και διορθώνουν τα λάθη που εμφανίζονται κατά την αντιγραφή της γενετικής πληροφορίας όταν δημιουργούνται νέα κύτταρα.
Καθένας από τους παραπάνω επιστήμονες ανακάλυψε έναν διαφορετικό μηχανισμό επιδιόρθωσης του DNA.
Ο Σουηδός Τόμας Λίνταλ, ο οποίος γεννήθηκε το 1938 ήταν ο πρώτος από τους τρεις νομπελίστες που ασχολήθηκε με το αντικείμενο. Οδηγήθηκε στην ανακάλυψη του μηχανισμού «εκτομής βάσης» -έναν μηχανισμό που αφαιρεί από το DNA βάσεις, ή μεμονωμένα «γράμματα» της γενετικής πληροφορίας, οι οποίες έχουν υποστεί χημική αλλοίωση.
Η προσπάθεια συνεχίστηκε από τον Τούρκο Αζίζ Σανζάρ, ο οποίος γεννήθηκε το 1946. Χαρτογράφησε σε μοριακό επίπεδο έναν δεύτερο μηχανισμό επιδιόρθωσης, την «εκτομή νουκλεοτιδίων». Είναι ο μηχανισμός που επιτρέπει στα κύτταρα να διορθώνουν βλάβες που προκαλούνται από μεταλλαξιγόνους παράγοντες όπως η υπεριώδης ηλιακή ακτινοβολία.
Ένας τρίτος μηχανισμός περιγράφηκε από τον Αμερικανό Πολ Μόντριχ, ο οποίος γεννήθηκε το 1946. Πρόκειται για το μηχανισμό «επιδιόρθωσης σύζευξης βάσεων». Ο μηχανισμός αυτός εξειδικεύεται στην επιδιόρθωση λαθών κατά τη διάρκεια αντιγραφής των μορίων DNA στο πλαίσιο της κυτταρικής διαίρεσης, όταν μια βάση στη μία αλυσίδα του DNA συνδέεται με λανθασμένη βάση στην απέναντι αλυσίδα.
