Κοκκιώματα σχηματίζονται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα προσπαθεί χωρίς επιτυχία να απομακρύνει ουσίες οι οποίες είναι ξένες προς τον οργανισμό. Τέτοιες ουσίες μπορεί να είναι χειρουργικά υλικά ή βακτήρια και άλλα. Το κοκκίωμα αποτελεί μια τοπική άθροιση μακροφάγων (κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος).
Οι συναθροίσεις των μακροφάγων ονομάζονται κοκκιώματα, επειδή μοιάζουν με κόκκους άμμου.
Τα κοκκιώματα είναι δυνατόν να αυξηθούν σε μέγεθος ή και να αθροιστούν σε ένα όργανο του σώματος και να προκαλέσουν διάφορα συμπτώματα. Μπορούν να εμφανιστούν σε όλα τα όργανα του σώματος, συχνότερα όμως στους πνεύμονες, τους λεμφαδένες εντός το θώρακα, το δέρμα, στα μάτια και στο συκώτι. Η σαρκοείδωση είναι μια πάθηση, στην οποία δημιουργούνται κοκκιώματα.
Κοκκίωμα από σιλικόνη
Οι υγρές σιλικόνες είναι βιολογικά αδρανείς. Έχουν χρησιμοποιηθεί για την επιδιόρθωση των ρυτίδων, για την ομαλοποίηση των ουλών και την αναδόμηση ατροφικών εμβυθισμένων περιοχών του δέρματος.
Κοκκιώματα από σιλικόνη
Σε πολλές αναφορές περιστατικών εκτίθεται λεπτομερώς η ανάπτυξη κοκκιωματωδών αντιδράσεων στη σιλικόνη και η εμφάνιση μερικές φορές μετατόπισης και αντιδραστικών οζιδίων σε σημεία απομακρυσμένα από τη θέση της έγχυσης.
Στην περίπτωση του βελονισμού επίσης μπορούν να παρατηρηθούν κοκκιώματα. Καθώς οι βελόνες που χρησιμοποιούνται στο βελονισμό είναι επιστρωμένες με σιλικόνη, μπορεί να εμφανιστούν κοκκιώματα στα σημεία εισόδου της βελόνας.
Η επίπτωση των οζωδών οιδημάτων, που μπορεί να είναι αρκετά καταστροφικά και ανθεκτικά στη θεραπεία, παραμένει άγνωστη. Είναι σαφές ότι θα πρέπει κατά κανόνα να εγχύονται μικρές ποσότητες σιλικόνη ιατρικής χρήσεως και ότι δεν θα πρέπει να ενίονται στον αδενικό ιστό του μαστού.
Για την αύξηση του στήθους, η σιλικόνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί με τη μορφή εμφυτευμάτων silastic. Αν κάποιος τραυματισμός προκαλέσει ρήξη του σάκου, αναπτύσσονται συχνά υποδόρια ινωτικά οζίδια. Έχει αναφερθεί η εκδήλωση ανθρώπινης νόσου από πρόσθετα και σκληροδερματικών αντιδράσεων μετά από τέτοια συμβάντα. Ωστόσο, εκτενείς ανασκοπήσεις έχουν αποτύχει να εδραιώσουν μια αιτιολογική συσχέτιση της σιλικόνης με νόσο του συνδετικού ιστού.
Αντιμετώπιση. Η θεραπεία των κοκκιωμάτων από σιλικόνη συχνά είναι ανεπιτυχής. Η χειρουργική αφαίρεση μπορεί να οδηγήσει σε συρίγγια, αποστήματα και έντονη δυσμορφία. Σε μη ανακοινώσιμες περιπτώσεις διαπιστώθηκε ότι ήταν χρήσιμη η χορήγηση τόσο της μινοκυκλίνης σε δόση 100 mg δύο φορές την ημέρα για αρκετούς μήνες, όσο και η κρέμα ιμικουιμόδης.
Το υλικό Bioplastique αποτελείται από πολυμερισμένα σωματίδια σιλικόνης διεσπαρμένα σε ένα μέσο γέλης. Όταν χρησιμοποιείται για αυξητική επέμβαση χειλέων, είναι δυνατόν να οδηγήσει στην ανάπτυξη οζιδίων. Ιστολογικά, πρόκειται για κοκκιώματα τύπου ξένου σώματος.
Κοκκίωμα από υδράργυρο
Ο υδράργυρος μπορεί να προκαλέσει γιγαντοκυτταρικό κοκκίωμα τύπου ξένου σώματος ή νέκρωση του μεμβρανώδους λιπώδους ιστού. Είναι δυνατόν να αναπτυχθεί συστηματική τοξικότητα από δερματικό τραυματισμό που μπορεί να επιφέρει το θάνατο.
Κοκκίωμα από βηρύλλιο
Παρατηρείται με τη μορφή χρόνιας, επίμονης, κοκκιωματώδους φλεγμονής του δέρματος με εξέλκωση που εμφανίζεται μετά από λύση της συνέχειας του δέρματος, η οποία επέρχεται τυχαία κατά τη διάρκεια εργασίας συνήθως.
Υπάρχει μια γνωστή γενετική προδιάθεση μεταξύ εκείνων των ατόμων που έχουν το γλουταμικό οξύ στη θέση 69 της αλυσίδας τάξεως II b του ανθρώπινου λευκοκυτταρικού αντιγόνου.
Κοκκίωμα από ζιρκόνιο
Το βλατιδώδες αυτό εξάνθημα που αφορά τη μασχαλιαία χώρα παρατηρείται μερικές φορές ως αλλεργική αντίδραση σε εκείνους που ξυρίζουν τις μασχάλες τους και στη συνέχεια χρησιμοποιούν αποσμητικό, το οποίο περιέχει γαλακτικό ζιρκόνιο.
Αν και το ζιρκόνιο αφαιρέθηκε από τα αποσμητικά τύπου αερολύματος το 1978, το σύμπλεγμα αλουμινίου-ζιρκονίου υπάρχει στα αντιεφιδρωτικά σκευάσματα και μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη κοκκιωματωδών βλατίδων στις μασχάλες.. Επιπλέον, διάφορα πλύματα δηλητηριώδους κισσού περιέχουν ενώσεις ζιρκονίου.
Οι βλάβες είναι καστανέρυθρες, θολωτού σχήματος, στίλβουσες βλατίδες που υποδηλώνουν σαρκοείδωση. Πρόκειται για επίκτητη αλλεργική αντίδραση επιβραδυνόμενου τύπου, η οποία έχει ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη κοκκιώματος που μοιάζει με εκείνο της σαρκοεί-δωσης. Οι βλάβες υποστρέφουν αυτομάτως μετά από πολλούς μήνες.
Κοκκίωμα από διοξείδιο του πυριτίου
Τα αυτοκινητιστικά και άλλου τύπου ατυχήματα είναι δυνατόν να προκαλέσουν δερματοστιξίες από ρύπους (διοξείδιο του πυριτίου) μέσα στο δέρμα, οι οποίες προκαλούν κοκκιώματα από διοξείδιο του πυριτίου. Συνήθως πρόκειται για μελανές ή κυανές βλατίδες ή κηλίδες με γραμμοειδή διάταξη που είναι εξαιρετικά αντιαισθητικές, ειδικά όταν εντοπίζονται στο πρόσωπο.
Ενίοτε, η κοκκιωματώδης αντίδραση στο διοξείδιο του πυριτίου μπορεί να καθυστερήσει για πολλά χρόνια, μέχρι να αναπτυχθεί ευαισθητοποίηση και η δερματίτιδα που θα προκύψει μπορεί να είναι και χρόνια και αντιαισθητική. Μπορεί να προκληθεί από άμορφο ή κρυσταλλικό διοξείδιο του πυριτίου (χαλαζίας), από πυριτικό άλας του μαγνησίου (τάλκη) ή σύμπλεγμα πολυπυρητικών αλάτων (άσβεστος).
Τα κοκκιώματα του δέρματος και του περιτοναίου από τάλκη είναι δυνατόν να αναπτυχθούν μετά από χειρουργικές επεμβάσεις από την κόνη της τάλκης που υπάρχει στα χειρουργικά γάντια. Τα κοκκιώματα από διοξείδιο του πυριτίου έχουν στατιστικά σημαντική σχέση με τη συστηματική σαρκοείδωση και το διοξείδιο του πυριτίου μπορεί να δρα ως ερέθισμα για το σχηματισμό κοκκιώματος σε ασθενείς με λανθάνουσα σαρκοείδωση.
Αντιμετώπιση. Η αφαίρεση των κοκκιωμάτων αυτών συνοδεύεται από προβλήματα. Η καλύτερη μέθοδος αντιμετώπισης είναι η άμεση και πλήρης αφαίρεση για την αποφυγή των αντιδράσεων αυτών.
Έχει εφαρμοστεί η εκτομή και η χορήγηση συστηματικών στεροειδών, όμως οι υποτροπές είναι συχνές. Μερικές αντιδράσεις μπορεί να υποχωρήσουν αυτομάτως μετά από 1 έως 12 μήνες.
Η δερμοαπόξεση είναι μια ικανοποιητική μέθοδος για την αφαίρεση των ρύπων που εισχώρησαν μετά από ατύχημα μέσα στο δέρμα του προσώπου ή του τριχωτού της κεφαλής.
