Ο κνησμός (φαγούρα) συχνά επικεντρώνεται στην πρωκτική ή γεννητική χώρα (στους άνδρες φαγούρα στο όσχεο και στις γυναίκες φαγούρα στο αιδαίο) ενώ είναι ελάχιστος ή δεν εκδηλώνεται σε άλλες περιοχές του σώματος.
Αιτίες
Η νευροδερματίτιδα του πρωκτού χαρακτηρίζεται από παροξυσμούς βίαιου ξυσίματος κατά τη διάρκεια του οποίου ο πάσχων μπορεί να προκαλέσει πληγή στην περιοχή.
Οι εκδηλώσεις είναι πανομοιότυπες με εκείνες του χρόνιου απλού λειχήνα που εντοπίζεται σε άλλα σημεία του σώματος, θα πρέπει πάντα να διενεργείται εξονυχιστικός έλεγχος για την ανεύρεση ειδικών αιτιολογικών παραγόντων.
Αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής είναι δυνατόν να αναπτυχθεί από ποικίλα φάρμακα, αρώματα που περιέχονται στο χαρτί της τουαλέτας ή συντηρητικά που υπάρχουν σε χαρτιά τουαλέτας.
Μια μελέτη ανέφερε ότι 18 από τους 40 διαδοχικούς ασθενείς ήταν θετικοί στις επιδερμιδικές δοκιμασίες, στις οποίες υποβλήθηκαν.
Επίσης, μπορεί να ευθύνονται η ερεθιστική δερματίτιδα εξ επαφής που προκαλείται από το περιεχόμενο του γαστρεντερικού συστήματος, όπως καυτερά μπαχαρικά ή καθαρτικά ή η αποτυχία επαρκούς καθαρισμού της περιοχής μετά από αφόδευση.
Ανατομικοί παράγοντες μπορεί να οδηγήσουν σε πρόπτωση του ορθικού βλεννογόνου και επαφή του με το περιπρωκτικό δέρμα προκαλώντας έτσι ερεθισμό.
Οι σωματικές βλάβες όπως είναι οι αιμορροΐδες,τα πρωκτικά δερματικά θηλώματα, οι ραγάδες και τα συρίγγια μπορεί να επιδεινώσουν ή να επιφέρουν φαγούρα.
Τόσο τα οξυτενή όσο και τα πλατέα κονδυλώματα (σύφιλη) της πρωκτικής χώρας μπορεί να αποτελέσουν αιτίες, αν και σπάνια οδηγούν στην εκδήλωση φαγούρας.
Όταν ο κνησμός αποτελεί το μοναδικό σύμπτωμα συχνά παραβλέπεται η πρωκτική γονόρροια, ειδικά στους άνδρες.
Η φαγούρα στον πρωκτό που οφείλεται σε μύκητες χαρακτηρίζεται από ραγάδες και μια λευκή διαβρεγμένη επιδερμίδα. Από την πρωκτική περιοχή λαμβάνονται ξέσματα και εξετάζονται άμεσα μετά απά κατεργασία με υδροξείδιο του καλίου για την ανεύρεση μυκήτων. Επίσης λαμβάνονται καλλιέργειες για μύκητες. Η Candida albicans, το Epidormophy-ton flQGGosum, και το Trichophyton rubrum είναι συχνά οι υπεύθυνοι μύκητες στην περιοχή αυτή.
Θα πρέπει να ελέγχονται και άλλες θέσεις μυκητιασικής λοίμωξης όπως είναι η βουβωνική χώρα, οι μεσοδακτύλιες πτυχές και οι όνυχες. Το ερύθρασμα που αναπτύσσεται στις βουβωνικές χώρες και την περιπρωκτική περιοχή μπορεί περιστασιακά να προκαλέσει κνησμό. Η διάγνωση τίθεται με το ερυθρό φως χρώματος κοραλλιού που παρατηρείται με τη λυχνία του Wood.
Έχουν ενοχοποιηθεί επίσης οι λοιμώξεις που οφείλονται σε β-αιμολυτικό στρεπτόκοκκο. Η χρήση τετρακυκλινών μπορεί να προκαλέσει κνησμό στον πρωκτό, συχνότερα στις γυναίκες, μέσω της πρόκλησης καντιντίασης. Οι διαβητικοί ασθενείς είναι επιρρεπείς στην ανάπτυξη περιπρωκτικής καντιντίασης.
Οι παρασιτώσεις από οξύουρους μπορεί να οδηγήσουν στην εμφάνιση πρωκτικής φαγούρας, ειδικά σε παιδιά όπως και στους γονείς τους μερικές φορές. Ο νυκτερινός κνημός είναι πιο έντονος.
Άλλα εντερικά παράσιτα όπως είναι η Taenia solium, Τ. Saginata, οι αμοιβάδες και το Strongyloides stercoralis μπορεί να προκαλέσουν κνησμό.
Η φθειρίαση του εφηβαίου μπορεί να επιφέρει πρωκτικό κνησμό, ωστόσο η προσοχή του ασθενούς επικεντρώνεται στην περιοχή του εφηβαίου, όπου η φαγούρα είναι εντονότερη. Η ψώρα μπορεί να είναι υπεύθυνη για την κατάσταση αυτή αλλά συνήθως προσβάλλει και τα μεσοδακτύλια διαστήματα, τους καρπούς, τις μασχάλες, τις θηλές των μαστών και τα γεννητικά όργανα.
Η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα της περιοχής του πρωκτού είναι δυνατόν να προκαλέσει επίσης κνησμό. Εντοπίζεται και σε άλλες περιοχές όπως είναι οι βουβωνικές χώρες, το τριχωτό της κεφαλής,το πρόσθιο θωρακικό τοίχωμα και το πρόσωπο.
Παρομοίως, ο ομαλός λειχήνας μπορεί να προσβάλλει την περιπρωκτική χώρα.
Η ψωρίαση του πρωκτού μπορεί να συνοδεύεται από κνησμό. Οι περιπρωκτικές βλάβες είναι συνήθως σαφώς αφοριζόμενες και μπορεί να παρατηρούνται ψωριασικές βλάβες σε άλλα σημεία του σώματος. Θα πρέπει να εξετάζονται άλλες, συχνές θέσεις εντόπισης της ψωρίασης, όπως είναι οι όνυχες των δακτύλων των άκρων χειρών. Συνιστάται λεπτομερής διερεύνηση για τον αποκλεισμό κακοηθειών.
Θεραπεία
Θα πρέπει να γίνεται επιμελής καθαρισμός της πρωκτικής περιοχής ανεξαρτήτως της αιτίας της φαγούρας. Μετά από την αφόδευση, η πρωκτική περιοχή θα πρέπει να καθαρίζεται με μαλακό χαρτί από ιστό κυτταρίνης και όταν είναι εφικτό να πλένεται με ήπιο σαπούνι και νερό. Συνιστάται ο καθαρισμός με βρεγμένο χαρτί τουαλέτας σε όλες τις περιπτώσεις.
Θα πρέπει να χρησιμοποιούνται τακτικά για τον καθαρισμό της περιοχής τα φαρμακευτικά κομμάτια χαρτιού, όπως είναι για παράδειγμα τα Tucks. Διατίθεται σήμερα μια ποικιλία από υγρά μαντηλάκια για την υγιεινή της περιοχής.
Η αλλεργία εξ επαφής που αναπτύσσεται από τα συντηρητικά που υπάρχουν στα προϊόντα αυτά αποτελεί σε ορισμένες περιπτώσεις πρόβλημα.
Αν εξαιρέσουμε την περίπτωση του ψυχογενούς πρωκτικού κνησμού, από τη στιγμή που θα ανευρεθεί η αιτία, θα πρέπει να ξεκινά ένα λογικό και αποτελεσματικό σχήμα θεραπείας.
Τα τοπικά κορτικοοτεροειδή είναι αποτελεσματικά για τους περισσότερους μη λοιμώδεις τύπους φαγούρας στον πρωκτό. Ωστόσο, η χρήση της τοπικής αλοιφής τακρολίμης συχνά επαρκεί και είναι ασφαλέστερη. Η υδροχλωρική πραμοξίνη, ένα μη στεροειδές τοπικό αναισθητικό, επίσης είναι συνήθως αποτελεσματικό, ειδικά η μορφή του πλύματος που συνδυάζεται με υδροκορτιζόνη. Η καψαϊκίνη 0.006% είναι επίσης δραστική σε μερικές περιπτώσεις.
