Η τριχοτιλλομανία (trichotillomania) ή τριχοτίλλωση είναι μια νεύρωση που χαρακτηρίζεται από μια παθολογική παρόρμηση για τράβηγμα των τριχών.
Η τριχοτιλλομανία ονομάστηκε έτσι το 1889 από τον Γάλλο δερματολόγο Francois Hallopeau, από τις ελληνικές λέξεις τρίχα και τιλώ που σημαίνει τραβώ.
Ανάλογα με τον ασθενή, το τράβηγμα των τριχών ποικίλλει σημαντικά ως προς την σοβαρότητα και την τοποθεσία στο σώμα και στην ανταπόκριση στη θεραπεία. Οι θέσεις που προσβάλλονται είναι κατά κανόνα η μετωπιαία χώρα του τριχωτού της κεφαλής, τα φρύδια, οι βλεφαρίδες και τα γένια.
Οι ασθενείς τραβούν τις τρίχες με τα δάχτυλα ή τσιμπιδάκι όταν παρακολουθούν τηλεόραση, διαβάζουν, σκέφτονται ή μιλούν στο τηλέφωνο. Μερικοί τραβούν πολλές τρίχες από τα μαλλιά τους με αποτέλεσμα να δημιουργούν σημεία φαλάκρας στα κεφάλια τους, τα οποία προσπαθούν στη συνέχεια να καλύψουν με χτενίσματα, μαντήλια και περούκες.
Η τριχοτιλλομανία μπορεί να ξεκινήσει σε κάθε ηλικία και πιο συχνά όταν κάποιος είναι παιδί, σε ηλικία 11-14 χρόνια. Χωρίς θεραπεία τείνει να είναι μια χρονική κατάσταση.
Συμπτώματα
Παρατηρούνται ακανόνιστες αποψιλωμένες περιοχές, οι οποίες μπορεί να είναι γραμμοειδείς ή να έχουν παράξενο σχήμα. Σπανίως, οι ενήλικες μπορεί να τραβούν τις τρίχες του εφηβαίου.
Η κλασική κλινική εικόνα είναι η αλωπεκία δίκην “πτυχής του καλόγερου” που εμφανίζει η βρεγματική χώρα και η κορυφή της κεφαλής. Οι τρίχες είναι σπασμένες και έχουν διαφορετικό μήκος. Τα νύχια μπορεί να εμφανίζουν ενδείξεις ονυχοφαγίας (δάγκωμα νυχιών).
Η διαταραχή είναι 7 φορές συχνότερη στα παιδιά από ότι στους ενήλικες και τα κορίτσια προσβάλλονται 2,5 φορές συχνότερα σε σχέση με τα αγόρια.
Αναπτύσσεται συνήθως σε όταν υπάρχει ψυχολογικό στρες το οποίο δημιουργείται μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον και στρέφεται γύρω από τα σχολικά προβλήματα, τον ανταγωνισμό ανάμεσα στα αδέρφια, τη μετακόμιση σε κάποιο καινούργιο σπίτι, τη νοσηλεία της μητέρας στο νοσοκομείο ή τη διαταραγμένη σχέση μητέρας-κόρης. Η πάθηση ωστόσο εμφανίζεται και σε άτομα που είναι ευτυχισμένα και ευκατάστατα.
Αν και το τράβηγμα της τρίχας προκαλεί πόνο, τα άτομα με τριχοτιλλομανία αναφέρουν ότι το τράβηγμα των μαλλιών έχει ωραία αίσθηση. Άλλοι λένε ότι μοιάζει με το ξύσιμο μιας πληγής, παρέχοντας μια αίσθηση ανακούφισης. Τέλος μερικοί ασθενείς αναφέρουν ότι όντως πονάει αλλά νιώθουν αναγκασμένοι να τραβήξουν τις τρίχες.
Συνήθως, το άτομο προσπαθεί να κρύψει τη συμπεριφορά του από το περιβάλλον, καθώς νιώθει αμηχανία ή ντροπή για αυτή.
Τα άτομα που πάσχουν από τριχοτιλλομανία θεωρείται ότι έχουν αυξημένο κίνδυνο για εμφάνιση διαταραχών διάθεσης ή διαπροσωπικών προβλημάτων. Επίσης, παρουσιάζουν δυσκολίες ή αποφυγή εμπλοκής σε δημόσιες ή κοινωνικές δραστηριότητες, ενώ νιώθουν νιώθουν ντροπή και έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Διάγνωση
Η διαφορική διάγνωση από τη γυροειδή αλωπεκία δεν παρουσιάζει κάποια δυσκολία εξ αιτίας της παρουσίας σπασμένων τριχών διαφορετικού μήκους, και τη μικροσκοπική όψη των περιελιγμένων ή σπασμένων τριχών εν αντιθέσει με τις οξύ αιχμές τρίχες της γυροειδούς αλωπεκίας.
Άλλες οργανικές διαταραχές που θα πρέπει να θεωρηθούν πιθανές είναι η ανδρογενετική αλωπεκία, η δερματοφυτία του τριχωτού της κεφαλής, ο μονιλέθριξ, οι περιελιγμένες τρίχες, η ψευδογυροειδής αλωπεκία του Brocq, η αλωπεκία από έλξη των τριχών, η σύφιλη, η ανεπάρκεια θρεπτικών ουσιών και οι συστηματικές διαταραχές όπως είναι ο λύκος και το λέμφωμα.
Αν κριθεί αναγκαίο διενεργείται βιοψία, η οποία βοηθά συνήθως αρκετά. Αποκαλύπτονται τραυματισμένοι τριχικοί θύλακες με περιθυλακική αιμορραγία, θραυματισμένες τρίχες στο χόριο, κενοί θύλακες και παραμορφωμένα τριχικά στελέχη (τριχομαλακία). Παρατηρούνται τυπικά πολλαπλές καταγενείς τρίχες.
Μια εναλλακτική τεχνική αντί της βιοψίας, που χρησιμοποιείται ιδιαίτερα στα παιδιά, είναι το ξύρισμα ενός τμήματος της πάσχουσας περιοχής και η παρακολούθηση της για επανέκφυση υγιών τριχών. Η διαφορική διάγνωση της υποκείμενης ψυχοπαθολογίας περιλαμβάνει την ιδεοληπτική ψυχαναγκαστική διαταραχή (η συχνότερη), την κατάθλιψη και το άγχος.
Στην περίπτωση των παιδιών η διάγνωση θα πρέπει να συζητείται ανοιχτά και να ενθαρρύνεται η επίσκεψη σε κάποιον παιδοψυχίατρο για συμπεριφορική θεραπεία. Το πρόβλημα αυτό στους ενήλικες μπορεί να υποκρύπτεται σοβαρή ψυχιατρική διαταραχή.
Θεραπεία
Για μερικούς ενήλικες και παιδιά, τριχοτιλλομανία είναι ήπια και μπορεί να αντιμετωπιστεί με περισσότερη επίγνωση και συγκέντρωση. Για άλλους, η ώθηση είναι τόσο ισχυρή ώστε άλλη σκέψη να είναι σχεδόν αδύνατη.
Η χρήση γνωσιακής – συμπεριφορικής παρέμβασης είναι πολύτιμη. Είναι σημαντικό ο πάσχων να αναγνωρίσει από που προέρχεται η επιθυμία να τραβάει τις τρίχες του. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν υποκατάστατα της συνήθειας όπως ένα μπαλάκι αντιστρές. Είναι σημαντικό να μειωθούν τα επίπεδα άγχους του ατόμου και να βρεθούν δραστηριότητες από τις οποίες να αντλεί ικανοποίηση.
Η φαρμακευτική θεραπεία με χλωμιπραμίνη, φλουοξετίνη, βενλαφαξίνη και ολαξαπίνη έχει αποδειχτεί αποτελεσματική σε μερικούς ασθενείς.
