Δερματίτιδα από νικέλιο στο κουμπί του τζιν παντελονιού.
Επειδή είμαστε όλοι συνεχώς εκτεθειμένοι σε νικέλιο, η δερματίτιδα από νικέλιο είναι συχνή. Αν και εξακολουθεί να είναι πιο συχνή μεταξύ των γυναικών, η ευαισθητοποίηση συνεχώς αυξάνεται μεταξύ των ανδρών.
Μια άμεση συσχέτιση μεταξύ της εμφάνισης αλλεργίας σε νικέλιο και του αριθμού των περιοχών που έχουν τρυπηθεί (π.χ στα αυτιά), έχει τεκμηριωθεί.
Το νικέλιο προκαλεί περισσότερες περιπτώσεις αλλεργικής δερματίτιδας εξ επαφής από όλα τα άλλα μέταλλα μαζί.
Το μέταλλο προκαλεί αλλεργία στο δέρμα με τη μορφή των ελεύθερων ιόντων νικελίου. Όταν ένα αντικείμενο από ανοξείδωτο ατσάλι ή άλλο μέταλλο που περιέχει νικέλιο έρχεται σε συνεχή επαφή με το δέρμα συμβαίνουν τα εξής:
- O ιδρώτας προκαλεί μια μικρή διάβρωση στο μέταλλο, απελευθερώνοντας ελεύθερα ιόντα νικελίου που έρχονται σε επαφή με το δέρμα.
- Η συνεχής τριβή του μετάλλου με το δέρμα προκαλεί μηχανικό ερεθισμό που διευκολύνει την είσοδο του νικελίου στις βαθύτερες στιβάδες του δέρματος. Εκεί, το νικέλιο συνδέεται με μια από τις πρωτεΐνες τροποποιώντας τη δομή της. Η τροποποίηση αυτή κάνει τα αμυντικά κύτταρα του οργανισμού να θεωρούν ότι πρόκειται για κάποιον ξένο εισβολέα κι έτσι προκύπτει αυτό που ονομάζεται αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής.
Η αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής στο νικέλιο αφορά ποσοστό μέχρι 17% των γυναικών και 3% των ανδρών. Παράγοντες κινδύνου αποτελούν το τρύπημα των αυτιών και άλλων σημείων του σώματος.
Συμπτώματα. Ερυθηματώδη και εκζεματικά εξανθήματα, ενίοτε με λειχηνοποίηση, εμφανίζονται στις περιοχές κάτω από τα σκουλαρίκια, βραχιόλια, δακτυλίδια, ρολόγια χειρός, αγκράφες και κουμπιά σε τζιν παντελόγια.
Τα κέρματα του ευρώ έχουν αρκετό νικέλιο ώστε να εκλύουν αλλεργικές αντιδράσεις σε άτομα ευαισθητοποιημένα στο νικέλιο. Ωστόσο, τα κέρματα αποτελούν σπάνια αιτία δερματίτιδας των χεριών. Το νικέλιο βρίσκεται στις υψηλότερες θέσεις στο πίνακα με τα αίτια που προκαλούν επαγγελματικές αλλεργικές δερματίτιδες εξ επαφής.
Η δερματίτιδα από νικέλιο εντοπίζεται πιο συχνά στα λοβία των αυτιών. Το τρύπημα των αυτιών με επινικελωμένα εργαλεία ή η χρήση επινικελωμένων κοσμημάτων προκαλεί ευαισθητοποίηση. Τα λοβία των αυτιών θα πρέπει να τρυπώνται μόνο με εργαλεία από ανοξείδωτο χάλυβα και θα πρέπει να φοριούνται μόνο σκουλαρίκια από ανοξείδωτο χάλυβα μέχρι τα αυτιά να επουλωθούν.
Η έκθεση στο νικέλιο δεν μπορεί να γίνει τις περισσότερες φορές άμεσα εμφανής. Ακόμη και σε χρυσά κοσμήματα η αγκράφα ή η βάση μπορεί να περιέχουν νικέλιο.
Τα αντικείμενα από νικέλιο μπορεί να είναι επιμεταλλομένα με χρώμιο και παρόλα αυτά μπορούν να προκαλέσουν δερματίτιδα από νικέλιο, μέσω διαφυγής του νικελίου διαμέσου των μικρών πόρων της επιχρωμίωσης.
Τα οξείδια του νικελίου σε πράσινες βαφές μπορούν να προκαλούν επίσης δερματίτιδα από νικέλιο.
Ο ιδρώτας που περιέχει χλωριούχο νάτριο μπορεί να συνδυαστεί με το νικέλιο για να σχηματίσει χλωριούχο νικέλιο. Αυτό επηρεάζει τη βαρύτητα της δερματίτιδας από νικέλιο, η οποία είναι πιο σοβαρή σε άτομα που ιδρώνουν έντονα.
Διάγνωση. Η διάγνωση της αλλεργίας επιβεβαιώνεται με τη θετική επιδερμιδική δοκιμασία (patch test) στο θειικό νικέλιο. Το νικέλιο μπορεί να εντοπιστεί με την εφαρμογή ενός προσφάτως παρασκευασθέντος αλκοολικού διαλύματος διμεθυλογλυοξίνης 1% και ενός υδατικού διαλύματος αμμωνίας 10% ξεχωριστά σε ίσα ποσά. Επί παρουσίας του νικελίου, ο βαμβακοφόρος στειλεός που χρησιμοποιείται για την εφαρμογή του διαλύματος, θα χρωματιστεί πορτοκαλορόδινος. Θετική δοκιμασία σημαίνει πάντα ότι το νικέλιο είναι παρόν, αλλά μια αρνητική δεν αποκλείει την παρουσία του.
Πρόληψη. Στα προφυλακτικά μέτρα θα πρέπει να περιλαμβάνεται ο περιορισμός της εφίδρωσης σε άτομα ευαίσθητα στο νικέλιο. Ο ιδρώτας, το αίμα, ή ο φυσιολογικός ορός μπορεί να προκαλέσουν διαφυγή νικελίου από ανοξείδωτο χάλυβα.
Τα τοπικά κορτικοστεροειδή όταν εφαρμοστούν πριν από την έκθεση στο νικέλιο, όπως πριν φορεθεί κάποιο περικάρπιο μπορεί να είναι αποτελεσματικά.
Αγκράφες και άλλα αντικείμενα διατίθενται και από πλαστικό υλικό, έτσι ώστε η έκθεση στο νικέλιο μπορεί να μειωθεί. Η πολυουρεθάνη βαραθάνη 91 (Flecto) εφαρμοζόμενη σε τρεις στρώσεις, μπορεί να παράσχει προστασία για αρκετούς μήνες.
Αντιμετώπιση. Η θεραπεία της δερματίτιδας από νικέλιο περιλαμβάνει την εφαρμογή τοπικών κορτικοστεροειδών σε κρέμες, σπρέϋ ή λοσιόν.
Το έκζεμα των χεριών σε ευαίσθητους στο νικέλιο ασθενείς επιδεινώνεται έπειτα από την από του στόματος κατανάλωση νικελίου με τη διατροφή.
Σε σοβαρές περιπτώσεις ανθεκτικής στη θεραπεία δερματίτιδας, μια ειδική δίαιτα χαμηλή σε νικέλιο μπορεί να δοκιμαστεί. Τροφές που περιέχουν σχετικά μεγάλες ποσότητες νικελίου είναι: σιτάρι ολικής άλεσης, κακάο, σοκολάτα, αράπικο φιστίκι, τσάι, σόγια, ζελατίνη, μαγειρική σκόνη baking powder, όσπρια, αποξηραμένα φρούτα, ορισμένα συμπληρώματα διατροφής.
