Τα ΚΕΔΔΥ (Κέντρα Διαφοροδιάγνωσης, Διάγνωσης και Υποστήριξης Ειδικών Εκπαιδευτικών Αναγκών) λειτουργούν από το 2001 στις έδρες των νομών και των νομαρχιών του κράτους και αποτελούν αποκεντρωμένες δημόσιες υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας (υπάγονται στον Περιφερειακό Διευθυντή της Εκπαίδευσης). Αξιολογούν μαθητές που δεν έχουν συμπληρώσει το εικοστό δεύτερο (22ο) έτος της ηλικίας τους. Η αξιολόγηση πραγματοποιείται από πενταμελή διεπιστημονική ομάδα, που απαρτίζεται από έναν εκπαιδευτικό ΕΑΕ (προσχολικής ή πρωτοβάθμιας ή δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης), έναν παιδοψυχίατρο ή παιδίατρο με εξειδίκευση στην παιδονευρολογία ή νευρολόγο με εξειδίκευση στην παιδονευρολογία, έναν κοινωνικό λειτουργό, έναν ψυχολόγο και έναν λογοθεραπευτή.
Στη διεπιστημονική ομάδα δύναται να συμμετέχει και εργοθεραπευτής ή μέλος του εξειδικευμένου Ειδικού Εκπαιδευτικού Προσωπικού (ΕΕΠ) του κλάδου ΠΕ 31 κατά περίπτωση, κατόπιν εισήγησης του Προϊσταμένου του οικείου ΚΕΔΔΥ. Οι απόφοιτοι άνω των δεκαοκτώ (18) ετών που δεν έχουν αξιολογηθεί ως άτομα με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες δεν εμπίπτουν στην αρμοδιότητα των ΚΕΔΔΥ.
Η αξιολόγηση πραγματοποιείται από τη επιστημονική ομάδα του ΚΕΔΔΥ, η οποία εκδίδει γνωμάτευση με τον ορισμό και την περιγραφή της δυσκολίας που έχει ο μαθητής και συγκεκριμένες προτάσεις για την καλύτερη υποστήριξη του μαθητή. Συγκεκριμένα, προτείνεται το σχολικό πλαίσιο στο οποίο είναι καλύτερο να φοιτήσει ο μαθητής [ειδικό σχολείο, Τμήμα’Ενταξης, παράλληλη στήριξη, ενισχυτική διδασκαλία) και ένα Εκπαιδευτικό Εξατομικευμένο Πρόγραμμα (ΕΕΠ) για τον εκπαιδευτικό, στο οποίο προσδιορίζονται οι στόχοι για την αποτελεσματικότερη υποστήριξη του μαθητή.
Η γνωμάτευση και το ΕΕΠ επιδίδονται από το ΚΕΔΔΥ στους γονείς και στο σχολείο. Επισημαίνεται ότι ο φάκελος του μαθητή είναι αυστηρά απόρρητος και προσβάσιμος μόνο από τον διευθυντή και τους δασκάλους του σχολείου που εμπλέκονται στην εκπαίδευση του μαθητή.
Αρμοδιότητες (Ν. 3699/2008, άρθρο 4)
Α. Την ανίχνευση και τη διαπίστωση του είδους και του βαθμού των δυσκολιών των ατόμων με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στο σύνολο των παιδιών προσχολικής και σχολικής ηλικίας. Στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους, τα ΚΕΔΔΥ συνεργάζονται με τις Διευθύνσεις Υγείας και Πρόνοιας των Περιφερειών.
Β. Την εισήγηση για την κατάρτιση προσαρμοσμένων εξατομικευμένων ή ομαδικών προγραμμάτων ψυχοπαιδα-γωγικής και διδακτικής υποστήριξης και δημιουργικής απασχόλησης, σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς της τάξης και με το ΕΕΠ, καθώς και την εφαρμογή άλλων επιστημονικών, κοινωνικών και λοιπών υποστηρικτικών μέτρων για τα άτομα με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, στα σχολεία, στην έδρα του ΚΕΔΔΥ ή στο σπίτι.
Γ. Την εισήγηση για την κατάταξη, εγγραφή και φοίτηση στην κατάλληλη σχολική μονάδα ή άλλο εκπαιδευτικό πλαίσιο ή πρόγραμμα ΕΑΕ [Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης), καθώς και την παρακολούθηση και αξιολόγηση της εκπαιδευτικής πορείας των μαθητών, σε συνεργασία με τους σχολικούς συμβούλους ΕΑΕ, τους αρμόδιους κατά περίπτωση σχολικούς συμβούλους προσχολικής αγωγής, πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας γενικής εκ-παίδευσης, τους συμβούλους ΕΕΠ, τους διευθυντές των σχολικών μονάδων, το εκπαιδευτικό προσωπικό που έχει την ευθύνη εφαρμογής του προγράμματος, καθώς και με το ΕΕΠ που υπηρετεί στις σχολικές μονάδες ΕΑΕ.
Δ. Την παροχή συνεχούς συμβουλευτικής υποστήριξης και ενημέρωσης στο εκπαιδευτικό προσωπικό και σε όσους συμμετέχουν στην εκπαιδευτική διαδικασία και στην επαγγελματική κατάρτιση και τη διοργάνωση προγραμμάτων ενημέρωσης και κατάρτισης για τους γονείς και τους ασκούντες τη γονική μέριμνα, σε συνεχή βάση στην περιοχή αρμοδιότητας τους, υπό τη μορφή ενημερωτικών ημερίδων που οργανώνονται με ευθύνη του οικείου ΚΕΔΔΥ.
Ε. Τον καθορισμό του είδους των εκπαιδευτικών βοηθημάτων και τεχνικών οργάνων τα οποία διευκολύνουν την πρόσβαση στον χώρο και στη μαθησιακή διαδικασία που έχει ανάγκη το παιδί στο σχολείο ή στο σπίτι και για τα οποία δεν απαιτείται ιατρική γνωμάτευση και συνταγή, καθώς και την υποβολή προτάσεων για την καλύτερη πρόσβαση και παραμονή των μαθητών στους χώρους της εκπαίδευσης.
ΣΤ. Την εισήγηση για την αντικατάσταση των γραπτών δοκιμασιών των μαθητών με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες με προφορικές ή άλλης μορφής δοκιμασίες, στις προαγωγικές και απολυτήριες εξετάσεις των σχολείων της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, καθώς και στις εισαγωγικές στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Οι εισηγήσεις αφορούν, εκτός των μαθητών που φοιτούν σε ΣΜΕΑΕ, και μαθητές που φοι¬τούν σε σχολεία της γενικής εκπαίδευσης. Ειδικότερα για τους μαθητές με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες, όπως δυσλεξία, δυσαριθμησία, δυσγραφία, δυσαναγνωσία, δυσορθογραφία, εισηγείται τη μέθοδο διδασκαλίας και αξιολόγησης για τον έλεγχο και την πιστοποίηση των γνώσεων του μαθητή στα μαθήματα που εξετάζεται, σύμφωνα με το αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών. Επίσης εισηγείται τους εναλλακτικούς τρόπους εξέτασης των κωφών, βαρήκοων, τυφλών, με χαμηλή όραση και αυτιστικών μαθητών σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, καθώς και τους εναλλακτικούς τρόπους της σχολικής αξιολόγησης τους εκτός εξετάσεων.
Ζ. Την εισήγηση στις αρμόδιες υπηρεσίες της περιοχής αρμοδιότητας τους για την ίδρυση, την κατάργηση, την προαγωγή, τον υποβιβασμό, τη μετατροπή ή τη συγχώνευση των ΣΜΕΑΕ και των Τμημάτων Ένταξης, την προσθήκη τομέων στα Επαγγελματικά Γυμνάσια, στα Επαγγελματικά Λύκεια και τμημάτων ειδικοτήτων στις Επαγγελματικές Σχολές, τη στελέχωση τους και την αύξηση ή μείωση των θέσεων.
Η. Τη σύνταξη ετήσιας έκθεσης πεπραγμένων, η οποία υποβάλλεται στη Διεύθυνση ΕΑΕ του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και θρησκευμάτων και στο Τμήμα ΕΑΕ του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, με Βάση την οποία πραγματοποιείται, ανά έτος, αξιολόγηση του έργου τους από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο.
Θ. Τη σύνταξη εκθέσεων-προτάσεων για τις ενδεχόμενες κτηριακές ή/και υλικοτεχνικές παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν στις ΣΜΕΑΕ και στα σχολεία γενικής εκπαίδευσης της περιοχής αρμοδιότητας του κάθε ΚΕΔΔΥ. Οι προτάσεις υποβάλλονται στον Οργανισμό Σχολικών Κτηρίων, ο οποίος έχει και την ευθύνη υλοποίησης τους με τη συνεργασία των οικείων Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ).
Ι. Τη σύνταξη εξατομικευμένων εκθέσεων-προτάσεων για όλους τους μαθητές της αρμοδιότητας του κάθε ΚΕΔΔΥ, στις οποίες αναφέρονται οι σύγχρονες εκπαιδευτικές προσεγγίσεις, τα εκπαιδευτικά Βοηθήματα, τα καινοτόμα προϊόντα ή οι υπηρεσίες προηγμένης τεχνολογίας που μπορούν να υποστηρίξουν τη λειτουργικότητα και τη συμμετοχή του κάθε μαθητή με αναπηρία και με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στη διαδικασία της συνεκπαίδευσης με τους μαθητές του γενικού εκπαιδευτικού πλαισίου.
ΙΑ. Την πρόταση για την εφαρμογή προγραμμάτων πρώιμης παρέμβασης όπου απαιτείται.
Για τον προσδιορισμό των εκπαιδευτικών αναγκών και τον σχεδιασμό του ΕΠΕ των μαθητών με διαταραχές όρασης ή ακοής, κινητικές αναπηρίες, χρόνια νοσήματα, ψυχικές διαταραχές, διαταραχές αυτιστικού φάσματος, καθώς και όσων άλλων λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή, η οποία είναι δυνατόν να επηρεάσει τη μαθησιακή τους ικανότητα, απαιτείται η συνεργασία του ΚΕΔΔΥ με τις άλλες ιατρικές υπηρεσίες για να προτείνουν τις αναγκαίες εργονομικές διευθετήσεις με στόχο την καλύτερη πρόσβαση και παραμονή τους στους χώρους της εκπαίδευσης. Σε περίπτωση που η διαγνωστική ομάδα έχει σαφείς ενδείξεις παιδικής κακοποίησης, απαιτείται συνεργασία του αρμόδιου ΚΕΔΔΥ με ιατρικές υπηρεσίες, με κοινωνικές και ψυχολογικές υπηρεσίες και με τις αρμόδιες δικαστικές αρχές. Τα ΚΕΔΔΥ, ανάλογα με το είδος και τον βαθμό των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών και των μαθησιακών δυσκολιών, προσδιορίζουν το χρόνο επαναξιολόγησης, ο οποίος αναγράφεται στην εκδοθείσα γνωμάτευση.Όταν η αξιολόγηση αφορά σε μαθητές που φοιτούν στα Λύκεια, οι εισηγήσεις ισχύουν μέχρι την εισαγωγή τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Οι απόφοιτοι Λυκείου με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες που επιθυμούν να λάβουν μέρος στις εισαγωγικές εξετάσεις για την τριτοβάθμια εκπαίδευση και των οποίων οι γνωματεύσεις έχουν λήξει επαναξιολογούνται από τα οικεία ΚΕΔΔΥ.
Το προσωπικό των ΚΕΔΔΥ
Τα Κέντρα Διαφοροδιάγνωσης, Διάγνωσης και Υποστήριξης Ει¬δικών Εκπαιδευτικών Αναγκών στελεχώνονται από εκπαιδευ¬τικούς ειδικής αγωγής (προσχολικής, Α/θμιας και Β/θμιας Εκπ/σης) και Ειδικό Εκπαιδευτικό Προσωπικό (κοινωνικό λει¬τουργό, ψυχολόγο, λογοθεραπευτή και άλλες ειδικότητες, κατά περίπτωση).
Μαθητές με αναπηρία και με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες (Ν. 3699/2008, άρθρο 3):
- Μαθητές με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες θεωρούνται όσοι για ολόκληρη ή ορισμένη περίοδο της σχολικής τους ζωής εμφανίζουν σημαντικές δυσκολίες μάθησης εξαιτίας αισθητηριακών, νοητικών, γνωστικών, αναπτυξιακών προβλημάτων, ψυχικών και νευροψυχικών διαταραχών οι οποίες, σύμφωνα με τη διεπιστημονική αξιολόγηση, επηρεάζουν τη διαδικασία της σχολικής προσαρμογής και μάθησης. Στους μαθητές με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες συγκαταλέγονται ιδίως όσοι παρουσιάζουν νοητική αναπηρία, αισθητηριακές αναπηρίες όρασης (τυφλοί, αμβλύωπες με χαμηλή όραση), αισθητηριακές αναπηρίες ακοής (κωφοί, βαρήκοοι), κινητικές αναπηρίες, χρόνια μη ιάσιμα νοσήματα, διαταραχές ομιλίας-λόγου, ειδικές μαθησιακές δυσκολίες όπως δυσλεξία, δυσγραφία, δυσαριθμησία, δυσαναγνωσία, δυσορθογραφία, σύνδρομο ελλειμματικής προσοχής με ή χωρίς υπερκινητικότητα, διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές (φάσμα αυτισμού), ψυχικές διαταραχές και πολλαπλές αναπηρίες. Στην κατηγορία μαθητών με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες δεν εμπίπτουν οι μαθητές με χαμηλή σχολική επίδοση που συνδέεται αιτιωδώς με εξωγενείς παράγοντες, όπως γλωσσικές ή πολιτισμικές ιδιαιτερότητες.
- Οι μαθητές με σύνθετες γνωστικές, συναισθηματικές και κοινωνικές δυσκολίες, παραβατική συμπεριφορά λόγω κακοποίησης, γονεϊκής παραμέλησης και εγκατάλειψης ή λόγω ενδοοικογενειακής βίας, ανήκουν στα άτομα με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.
- Μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες είναι και οι μαθητές που έχουν μία ή περισσότερες νοητικές ικανότητες και ταλέντα ανεπτυγμένα σε βαθμό που υπερβαίνει κατά πολύ τα προσδοκώμενα για την ηλικιακή τους ομάδα. Με απόφαση του Υπουργού Εθνικής Παιδείας και θρησκευ-μάτων κατόπιν εισήγησης του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, ανατίθεται η ανάπτυξη προτύπων αξιολόγησης και ειδικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων για τους μαθητές αυτούς σε Σχολές ή Τμήματα Α.Ε.Ι. που, κατόπιν πρόσκλησης που τους απευθύνει το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και θρησκευμάτων, εκδηλώνουν ενδιαφέρον. Στους μαθητές αυτούς δεν έχουν εφαρμογή οι λοιπές διατάξεις του παρόντος νόμου.
Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς με παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες;
- Σε συνεργασία με το σχολείο συμφωνούν ποιες ακριβώς δυσκολίες αντιμετωπίζει ο μαθητής στο σχολείο.
- Επικοινωνούν με το ΚΕΔΔΥ και προγραμματίζουν συνάντηση.
- Επισκέπτονται το ΚΕΔΔΥ κατά την προγραμματισμένη συνάντηση.
- Παραλαμβάνουν τη γνωμάτευση που εκδίδεται λίγες μέρε μετά την αξιολόγηση του μαθητή από τη διεπιστημονική ομάδα.
Διαδικασία αίτησης για αξιολόγηση
Η διαδικασία υποβολής αίτησης από τους γονείς/κηδεμόνες για αξιολόγηση μαθητή έχει ως εξής:
Α. Μελετούν προσεκτικά τις πληροφορίες που παρέχονται στις ιστοσελίδες για τις ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και συζητούν προηγουμένως με τον εκπαιδευτικό ή τους εκ-παιδευτικούς του παιδιού τους για την αναγκαιότητα αξιο-λόγησης του από το ΚΕΔΔΥ.
Β. Το σχολείο ακολουθεί το Πρωτόκολλο Συνεργασίας.
Γ. Αν τα στοιχεία δείχνουν ότι το παιδί τους εμφανίζει ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες (Δ’ επίπεδο στο Πρωτόκολλο Συνεργασίας), δηλαδή για έναν ή περισσότερους λόγους συ¬ναντάει δυσκολίες στη μάθηση, υποβάλλουν αίτηση αξιολόγησης αυτοπροσώπως στο ΚΕΔΔΥ και παραλαμβάνουν αριθμό πρωτοκόλλου.
Δ. Ειδοποιούνται εγκαίρως από το ΚΕΔΔΥ για τον ακριβή χρόνο (ημερομηνία και ώρα) της συνάντησης. Οι αξιολογήσεις θα πραγματοποιούνται σύμφωνα με τη σειρά πρωτοκόλλησης τους. Σε περιπτώσεις που τίθεται αποκλειστική προθεσμία για υποβολή αξιολογήσεων, όπως για παράλληλη στήριξη ή συμμετοχή στις εισαγωγικές εξετάσεις στην τριτο¬βάθμια εκπαίδευση, οι αντίστοιχες αιτήσεις είναι δυνατόν να εξετάζονται κατά προτεραιότητα.
Τι πρέπει να κάνουν τα σχολεία; (Ν. 3699/2008, άρθρο 4 και 5)
Α. Οι σχολικές μονάδες και οι επιτροπές εξετάσεων των μα-θητών με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες υποχρεούνται να εφαρμόζουν τις εισηγήσεις και τις προτάσεις, οι οποίες αναφέρονται στις αξιολογικές εκθέσεις που συντάσσουν οι αρμόδιες υπηρεσίες.
Β. Όταν η αξιολόγηση αφορά σε μαθητές που φοιτούν στα Λύκεια, οι εισηγήσεις ισχύουν μέχρι την εισαγωγή τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Οι απόφοιτοι Λυκείου με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες που επιθυμούν να λάβουν μέρος στις εισαγωγικές εξετάσεις για την τριτοβάθμια εκπαίδευση και των οποίων οι γνωματεύσεις έχουν λήξει επαναξιολογούνται από τα οικεία ΚΕΔΔΥ.
Γ. Φυλάσσουν σε ασφαλές μέρος και εφαρμόζουν τις εξατομικευμένες εκθέσεις-προτάσεις για τους μαθητές που αξιολογούνται από το ΚΕΔΔΥ, στις οποίες αναφέρονται οι σύγχρονες εκπαιδευτικές προσεγγίσεις, τα εκπαιδευτικά βοηθήματα, τα καινοτόμα προϊόντα ή οι υπηρεσίες προηγμένης τεχνολογίας που μπορούν να υποστηρίξουν τη λειτουργικότητα και τη συμμετοχή του κάθε μαθητή με αναπηρία και με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στη διαδικασία της συνεκπαίδευσης με τους μαθητές του γενικού εκπαιδευτικού πλαισίου.
Δ. Πραγματοποιούν τις απαραίτητες προσαρμογές (κτηριακές ή/και υλικοτεχνικές παρεμβάσεις) που προτείνονται από τα ΚΕΔΔΥ, σε συνεργασία με τον ΟΣΚ και τους οικείους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ).
Επισημαίνεται ότι οι φάκελοι των μαθητών με τις εξατομικευμένες εκθέσεις-προτάσεις του ΚΕΔΔΥ είναι αυστηρά απόρρητοι και προσβάσιμοι μόνο από τον διευθυντή και τους εκπαιδευτικούς του σχολείου που εμπλέκονται στην εκπαίδευση του μαθητή.
