Η υποστήριξη που μπορεί και πρέπει να προσφέρει ο κάθε γονέας στο παιδί του που έχει ειδικές μαθησιακές δυσκολίες είναι εξαιρετικά σημαντική και δεν περιορίζεται στα μαθήματα του σχολείου.
Πέρα από τα μαθήματα τους, τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες χρειάζονται επίσης υποστήριξη με συστηματικό τρόπο στην οργάνωση του χώρου και του χρόνου τους. Η εικόνα ενός ακατάστατου δωματίου με στοίβες από ρούχα, πύργους από παιχνίδια ή βιβλία στο πάτωμα είναι συνηθισμένη για τους γονείς τόσο μικρών όσο και μεγαλύτερων παιδιών.
Και ενώ τα περισσότερα παιδιά είναι εύκολο να τακτοποιήσουν το δωμάτιο ή την ντουλάπα τους ύστερα από μερικές υπενθυμίσεις των γονέων, δεν ισχύει πάντα το ίδιο για τα παιδιά και τους νέους με μαθησιακές δυσκολίες, οι οποίοι συχνά δεν γνωρίζουν πώς μπορούν να οργανώσουν τον προσωπικό χώρο τους. Το ίδιο συμβαίνει και με τον χρόνο, καθώς συχνά αδυνατούν να ολοκληρώσουν έγκαιρα δραστηριότητες, δυσκολεύονται να θυμηθούν τι ακολουθεί στη συνέχεια ή σε πόσες ημέρες είναι το διαγώνισμα που ανακοίνωσε ο δάσκαλος. Έτσι, η οργάνωση του χώρου και του χρόνου είναι για πολλά παιδιά και νέους με μαθησιακές δυσκολίες ένας τομέας που χρειάζεται ενίσχυση, εκπαίδευση και συνεχή εξάσκηση.
Μερικές συμβουλές για μια πρώτη αντιμετώπιση του ζητήματος είναι οι εξής:
- Ξεκινήστε συζητώντας με το παιδί σας και βοηθώντας το συνειδητοποιήσει μόνο του τις αδυναμίες του στην οργάνωση και τις περιοχές όπου επικεντρώνονται αυτές οι αδυναμίες.
- Στη συνέχεια, ζητήστε του να εντοπίσει τις δικές σας αδυναμίες, για παράδειγμα, ότι αφήνετε τα ψώνια του σουπερμάρκετ πάντα για την τελευταία στιγμή, ότι χάνετε συνήθως το αστικό λεωφορείο παρόλο που γνωρίζετε την ώρα που περνάει από τη στάση κ.λπ.
- Αναζητήστε από κοινού λύσεις και για τους δυο σας. Προσπαθήστε οι λύσεις να είναι απλές και κυρίως εφικτές, ώστε να υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα επιτυχίας. Επιλέξτε την προσέγγιση που θα ακολουθήσετε για να πετύχετε, θυμηθείτε ότι θέλετε να λύσετε προβλήματα, όχι να προσθέσετε νέα. Για παράδειγμα, για να παίρνει πάντα την κασετίνα του σχολείο, κολλήστε μια φωτογραφία αντί να το ρωτάτε ή του κάνετε παρατήρηση κάθε πρωί.
Οργάνωση χώρου
Η οργάνωση του χώρου είναι σημαντική όχι μόνο γιατί ενισχύει την αισθητική αλλά και γιατί συμβάλλει στην αποτελεσματική μελέτη του παιδιού με μαθησιακές δυσκολίες, καθώς ένα συγυρισμένο δωμάτιο έχει λιγότερα διασπαστικά ερεθίσματα. Ταυτόχρονα αυξάνει το αίσθημα της υπευθυνότητας, καθιστώντας το παιδί υπεύθυνο για τον δικό του χώρο και για τα προσωπικά του αντικείμενα.
Μερικοί τρόποι που βοηθούν το παιδί να οργανώσει μόνο του και υπεύθυνα τον προσωπικό χώρο του είναι οι εξής:
- Ορίστε μία ημέρα την εβδομάδα ως ημέρα συγυρίσματος δωματίου, παιχνιδιών, προσωπικών αντικειμένων κ.λπ. Για τα μικρότερα παιδιά το συγύρισμα τη συγκεκριμένη ημέρα μπορεί να πάρει τη μορφή παιχνιδιού ή διαγωνισμού, που καταλήγει σε κάποιο έπαθλο.
- Κωδικοποιήστε μεγάλες κούτες με χρώματα. Σε κάθε κούτα-χρώμα θα τοποθετούνται συγκεκριμένα αντικείμενα, τη φωτογραφία των οποίων θα κολλήσετε και στις τέσσερις πλευρές της κούτας, ώστε να μπορεί το παιδί να διακρίνει εύκολα τι περιέχει η καθεμία.
- Μπορείτε να κρεμάσετε σε εμφανές σημείο ένα πλαίσιο με τέσσερα ή περισσότερα χρωματιστά τετράγωνα, καθένα από τα οποία θα αντιστοιχεί σε μία κούτα με αντικείμενα. Έτσι, το παιδί, αφού τοποθετήσει όλα τα πράγματα στη μία κούτα, θα τσεκάρει το αντίστοιχο χρωματιστό τετράγωνο. Με αυτό τον τρόπο θα γνωρίζει κάθε στιγμή ποια κούτα πρέπει να γεμίσει στη συνέχεια, ενώ θα νιώσει την ικανοποίηση μόλις συνειδητοποιήσει ότι γέμισε όλες τις κούτες. Ο αριθμός των κουτιών για γέμισμα, κάθε φορά που θα πρέπει να συγυρίσει το δωμάτιο του, μπορεί στην αρχή να είναι μικρός και όσο συνηθίζει τη διαδικασία να αυξάνεται.
- Βρείτε έξυπνες λύσεις αποθήκευσης μικρών αντικειμένων. Για παράδειγμα, μια κρεμαστή παπουτσοθήκη στο πίσω μέρος της πόρτας μπορεί να φιλοξενήσει παιχνίδια, CDs, βιβλία κ.λπ. Επίσης, μικρά γλαστράκια ή τενεκεδάκια μπορούν εύκολα να χρησιμοποιηθούν ως πρόσθετες μολυβοθήκες για μαρκαδόρους, πινέλα κ.λπ.
- Όταν το δωμάτιο θα είναι συγυρισμένο και καθαρό, βγάλτε μια φωτογραφία την οποία και θα κολλήσετε σε ένα μέρος του δωματίου. Με αυτό τον τρόπο το παιδί θα μπορεί να ελέγχει κάθε φορά εάν το δωμάτιο του ανταποκρίνεται στην εικόνα της φωτογραφίας.
Οργάνωση χρόνου
Συχνά η αδυναμία του παιδιού ή νέου με μαθησιακές δυσκολίες να οργανώσει τον χρόνο του το κάνει να φαίνεται αφηρημένο ή ανεύθυνο, ενώ έχει επιπτώσεις στη σχολική, την κοινωνική και μελλοντικά στην επαγγελματική ζωή του. Για την αποτελε-σματικότερη οργάνωση του χρόνου του οι γονείς θα πρέπει να το εκπαιδεύσουν και να το εξασκούν καθημερινά με διάφορους τρόπους:
- Συζητήστε με το παιδί για το πώς περνάει τον χρόνο του. Φτιάξτε ένα σχεδιάγραμμα ή ένα ωρολόγιο καθημερινό πρόγραμμα, ώστε να έχει οπτική αναπαράσταση της ημέρας του. Με αυτό το τρόπο θα συνειδητοποιήσει σε ποιες δραστηριότητες αφιερώνει περισσότερο χρόνο, ποιες θα μπορούσαν να μειωθούν και ποιες υπάρχει περιθώριο να αυξηθούν.
- Η οργάνωση του χρόνου είναι θέμα ολόκληρης της οικογένειας. Αναρτήστε ένα οικογενειακό ημερολόγιο σε εμφανή θέση. Σε αυτό θα καταγράφονται οι υποχρεώσεις όλων των μελών της οικογένειας αλλά και σημαντικές δραστηριότητες του παιδιού τις οποίες πρέπει να φέρει εις πέρας σε μια συγκεκριμένη ημερομηνία. Με αυτό τον τρόπο κάθε μέλος της οικογένειας θα είναι υπεύθυνο για το δικό του πρόγραμμα, και το παιδί θα έχει αίσθηση του χρόνου που έχει στη διάθεση του για να ολοκληρώσει μία δραστηριότητα.
- Ορίστε την Κυριακή ως την ημέρα προγραμματισμού της ερχόμενης εβδομάδας για ολόκληρη την οικογένεια.
- Εκπαιδεύατε το παιδί σας σε λίστες «Πρέπει να…». Τέτοιες λίστες θα του φανούν χρήσιμες για ποικίλες καταστάσεις στην καθημερινότητα του, όπως τα μαθήματα της επόμενης ημέρας, τα ρούχα που θα βάλει σε μια Βαλίτσα, τα ψώνια για το σουπερμάρκετ κ.λπ. Με αυτό τον τρόπο θα μπορεί να ελέγχει τις ενέργειες που έχει ήδη εκτελέσει και αυτές που του μένουν να εκτελέσει.
- Για τα μικρότερα παιδιά, οπτικοποιήστε την πρωινή ρουτίνα (πλύσιμο προσώπου, δοντιών, ντύσιμο, πρωινό κ.λπ.) την οποία ακολουθεί το παιδί και κολλήστε την σε ένα σημείο όπου θα μπορεί να τη βλέπει. Έτσι, θα ελέγχει και θα σημειώνει κάθε ενέργεια που ολοκληρώνει και θα γνωρίζει εύκολα τι πρέπει να κάνει μετά, χωρίς να χάνει πολύτιμο χρόνο. Μέχρι να εξοικειωθεί το παιδί με τη νέα αυτή πρωινή συνήθεια θα χρειαστεί καθοδήγηση και ενίσχυση, ενώ είναι καλό να οπτικοποιηθούν αρχικά δύο ή τρεις ενέργειες και αργότερα να προστεθούν άλλες.
- Επίσης, βοηθάει πολύ να υπάρχει δίπλα στην πόρτα μια λίστα με ό,τι πρέπει να έχει μαζί του στο σχολείο, όπως τσάντα, μπουφάν, κολατσιό κ.λπ.
Προκειμένου να εκπαιδευτεί στην οργάνωση της καθημερινότητας του, είναι καλό να δίνονται στο παιδί με μαθησιακές δυσκολίες πολλές ευκαιρίες για εξάσκηση. Μπορείτε να του αναθέσετε να ετοιμάζει μόνο του τα ρούχα που θα φορέσει την επόμενη ημέρα στο σχολείο, να στρώσει το μεσημεριανό τραπέζι, να κατηγοριοποιήσει τα ρούχα της απλώστρας, να κάνει ψώνια από το σουπερμάρκετ για να εκτελέσετε μια συνταγή, να οργανώσει μαζί σας ένα πάρτι γενεθλίων κ.λπ. Η καθημερινή εξάσκηση θα ενισχύσει το αίσθημα της υπευθυνότητας, που είναι απαραίτητο και για τη μετέπειτα ενήλικη ζωή του.
