Οι γονείς μπορούν μέσα από την καθημερινή αλληλεπίδραση τους με τα παιδιά τους να τα βοηθήσουν στην κατάκτηση της ωριμότητας και της ανεξαρτησίας, στην καλλιέργεια της αυτοεκτίμησης και τελικά στην επιτυχημένη και ευτυχισμένη ζωή.Όλα τα παιδιά και, βεβαίως, και τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες πρέπει να έχουν μπροστά τους και να σκέφτονται ένα μέλλον θετικό και λαμπρό.
Το παιδί με μαθησιακές δυσκολίες χρειάζεται να έχει γνώση της μαθησιακής δυσκολίας του, του τρόπου με τον οποίο αυτή επηρεάζει τη σχολική και την κοινωνική ζωή του, αλλά και των τομέων στους οποίους έχει περισσότερες δυνατότητες και ταλέντα, θα πρέπει να αποδεχτεί τον εαυτό του με τις δυνατότητες και τις αδυναμίες που τον χαρακτηρίζουν και να ανακαλύψει τρόπους να αντισταθμίζει αυτές τις δυσκολίες.
Όταν ένα παιδί έχει αυτογνωσία, δεν αποφεύγει τη χρήση του όρου «δυσλεξία» ή «μαθησιακές δυσκολίες» και μιλάει ανοιχτά για τα προβλήματα και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει εξαιτίας της διαφορετικότητας του.Έ τσι, μπορεί να εντοπίζει τις δυσκολίες σε όλες τις διαστάσεις της καθημερινότητας και να διακρίνει, για παράδειγμα, τη δυσλεξία ως ένα μόνο στοιχείο της ταυτότητας και του εαυτού του, χωρίς να επιτρέπει την κυριαρχία της στην προσωπικότητα του.
Για να καλλιεργήσετε την αυτογνωσία στο παιδί σας, κάντε μαζί με το παιδί μια λίστα με τα δυνατά και με τα αδύναμα σημεία του, με τα ιδιαίτερα ταλέντα του και τα ενδιαφέροντα του όχι μόνο στα μαθήματα αλλά και στα αθλήματα, στη ζωγραφική, στη μουσική, στην επικοινωνία, στις φιλίες κ.λπ.
Μπορείτε να λειτουργήσετε ως παράδειγμα κάνοντας πρώτα μια λίστα για τον εαυτό σας. Εάν το παιδί δυσκολεύεται, δώστε του εναλλακτικά μια λίστα που θα έχετε ετοιμάσει εσείς για να διαλέξει. Για παράδειγμα, στη λίστα αυτή μπορείτε να γράψετε τα εξής: κάνω εύκολα φίλους, είμαι καλός στις ομαδικές εργασίες, δεν μαλώνω εύκολα, δεν κουτσομπολεύω, τρέχω γρήγορα, έχω όμορφα μάτια, ζωγραφίζω καλά, βοηθάω τους άλλους, κάνω πρωτότυπες κατασκευές με τα τουβλάκια κ.λπ. Συζητήστε και εξηγήστε πώς τα παραπάνω μπορεί να επηρεάσουν την αυτοεκτίμηση, την επικοινωνία με τους άλλους, την επιλογή των στόχων, τις μελλοντικές σπουδές και την εργασία. Εάν θέλετε, μπορείτε στην αρχή να δοκιμάσετε όλα τα παραπάνω με αφορμή ένα ιστορικό πρόσωπο ή τον ήρωα μιας ιστορίας.
Ζητήστε από το παιδί να σχολιάσει και τα θετικά και τα αρνητικά χαρακτηριστικά του ήρωα και βοηθήστε το να τα συνδέσει με την επιτυχία ή την αποτυχία. Μην ξεχνάτε να το ρωτάτε για τα συναισθήματα του, πώς νιώθει για τα χαρακτηριστικά του ήρωα χαρακτήρα ή για τα δικά του. Προσπαθήστε επίσης να εξηγήσετε πώς τα δυνατά ή τα αδύναμα χαρακτηριστικά μας μπορεί να μας οδηγούν στο να μας αρέσει ή να μη μας αρέσει κάτι. Για παράδειγμα, εάν κάποιος είναι καλός στο κολύμπι και δεν δυσκολεύεται καθόλου, το απο
λαμβάνει και κολυμπά σε κάθε ευκαιρία. Αντίθετα, εάν κάποιος δεν είναι τόσο καλός στο κολύμπι, επειδή δυσκολεύεται, δεν το απολαμβάνει.
Ανεβάστε την αυτοεκτίμηση του παιδιού
Η αυτοεκτίμηση δεν είναι συνώνυμη της αυτοπεποίθησης. Η αυτοεκτίμηση αναφέρεται στην εικόνα που έχουμε διαμορφώσει για τον εαυτό μας αλλά και στην εικόνα που θεωρούμε ότι έχουν οι άλλοι για εμάς. Αυτό σημαίνει ότι η αυτοεκτίμηση μας επηρεάζεται άμεσα από τις ενέργειες, τα σχόλια και την ανατροφοδότηση από τους άλλους. Εάν τα παιδιά εγκλωβιστούν σε χαμηλή αυτοεκτίμηση, δεν έχουν το κίνητρο να προσπαθήσουν και άρα εγκλωβίζονται σε έναν κύκλο έλλειψης προσπάθειας και έλλειψης επιτυχίας. Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει το παιδί με μαθησιακές δυσκολίες τόσο στο σχολείο όσο και στους υπόλοιπους τομείς της καθημερινότητας του είναι φυσικό να επιδρούν αρνητικά στην αυτοεκτίμηση του.
Παρατηρήστε προσεκτικά το παιδί σας. Μήπως αποφεύγει να δείξει το γραπτό του ή οποιαδήποτε άλλη εργασία του ακόμη και όταν είναι καλή; Παίρνει αμυντική στάση και συμπεριφορά ακόμη και όταν δεν απειλείται; Αποφεύγει και δεν εγκαινιάζει κοινωνικές επαφές; Αναρωτηθείτε μήπως όλα αυτά είναι ενδείξεις χαμηλής αυτοεκτίμησης. Για να μη συμβεί αυτό και για να αντεπεξέλθουν συναισθηματικά, τα παιδιά πρέπει να αισθάνονται ικανά, να αισθάνονται ότι τα αγαπούν ακριβώς όπως είναι, να έχουν εμπειρίες επιτυχίας και εκπλήρωσης των στόχων τους και να δέχονται αναγνώριση και έπαινο για την προσπάθεια και την επιτυχία τους.
Για να ενισχύσετε την αυτοεκτίμηση του παιδιού:
- Κάντε έναν φάκελο στον οποίο θα κρατάτε επιλεγμένες ερ¬γασίες του και αποδεικτικά σημαντικών θετικών εμπειριών και επιτυχιών. Να τον χρησιμοποιείτε συχνά και να μοιράζεστε με το παιδί σας την πρόοδο που έχει κάνει και το πόσο υπε¬ρήφανοι είστε για όλες τις προσπάθειες του.
- Ζητήστε από τους εκπαιδευτικούς να δίνουν στο παιδί την ευκαιρία να δείχνει τα δυνατά του σημεία στην τάξη, ώστε να μην ταυτιστεί στα μάτια των παιδιών με το έλλειμμα και την αποτυχία.
- Αναφέρετε διακεκριμένα άτομα από τον χώρο των τεχνών ή των επιστημών που είναι δυσλεξικά. Μπορεί ο Άλμπερτ Αϊνστάιν, που έχει συνδεθεί με τη δυσλεξία, να είναι ένα εξαιρετικό πρότυπο για τα παιδιά σας, ωστόσο οι νέοι έχουν περισσότερο ανάγκη από σύγχρονα πρότυπα που ταιριάζουν πιο πολύ με τα ενδιαφέροντα της ηλικίας τους. Μπορείτε να τους φέρετε ως παραδείγματα δυσλεξικούς όπως ο Τομ Κρουζ, ο Λεονάρντο Ντι Κάπριο, ο Τζόνι Ντεπ, η Κίρα Νάιτλι κ.λπ.
- Δείξτε κατανόηση και αποδοχή για τις μαθησιακές δυσκολίες του παιδιού σας. Όλοι οι γονείς κάνουν όνειρα και σχέδια για τα παιδιά τους και την εξέλιξη τους, που όμως συχνά ανατρέπονται, θα πρέπει να αποδεχτείτε όσο το δυνατόν νωρίτερα τη νέα κατάσταση και το παιδί σας, με τις δυνατότητες και τις αδυναμίες που το χαρακτηρίζουν.
- Να το επαινείτε όσο το δυνατόν περισσότερο, όχι μόνο όταν το τελικό αποτέλεσμα είναι θετικό, αλλά για όλη την προσπάθεια που κατέβαλε.
- Δείξτε του την αποδοχή και την αγάπη σας αφιερώνοντας του ποιοτικό χρόνο για να παίζετε ή να συζητάτε μαζί του. Προσπαθήστε να επιλέγετε δραστηριότητες όπου θα εμπλέκονται και τα αδέρφια του παιδιού με μαθησιακές δυσκολίες.
- Η αυτοεκτίμηση του παιδιού με μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να αυξηθεί, εάν του δίνετε αρμοδιότητες και ευθύνες. Ανάλογα με τους τομείς στους οποίους είναι καλό, δώστε του να αναλάβει μια συγκεκριμένη ευθύνη. Για παράδειγμα, εάν είναι παιδί που του αρέσουν η τάξη και η καθαριότητα, μπορείτε μία φορά την εβδομάδα να του αναθέτετε να μαζεύει και να καθαρίζει το μεσημεριανό τραπέζι.
- Εμπλέξτε το παιδί σας σε επίλυση καθημερινών προβλημάτων. Εκπαιδεύατε το σε στρατηγικές που πρέπει να ακολουθεί προκειμένου να πάρει αποφάσεις για την καθημερινότητα του τόσο στη σχολική ζωή του όσο και στις κοινωνικές και τις φιλικές σχέσεις του. Ξεκινήστε αφήνοντας το να πάρει λιγότερο σημαντικές αποφάσεις εντελώς μόνο του, όπως τα ρούχα που θα φορέσει την επόμενη ημέρα, εάν θα περάσει τον ελεύθερο χρόνο του παίζοντας με τον φίλο του ή κάνοντας επίσκεψη στον παππού του κ.λπ.
- Ιδιαίτερα στην εφηβεία, αναγνωρίστε και σεβαστείτε τις νέες ανάγκες του παιδιού σας. Οι έφηβοι με μαθησιακές δυσκολίες χρειάζονται στήριξη για την ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης και της αυτοπεποίθησης τους. Δείξτε στην πράξη εμπιστοσύνη στον έφηβο με μαθησιακές δυσκολίες. Δώστε του χώρο να αναπτυχθεί και να γίνει υπεύθυνος. Εάν λύνετε εσείς όλα τα προβλήματα, αυτός ο χώρος δεν υπάρχει.
Διαχείριση συναισθημάτων
Τα παιδιά, οι έφηβοι και οι ενήλικες με μαθησιακές δυσκολίες εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά άγχους. Στη ζωή τους θα υπάρξουν πολλές στιγμές που θα βιώσουν έντονες συναισθηματικές διακυμάνσεις, απογοήτευση και άγχος. Είναι σημαντικό από νωρίς να μάθουν να τα διαχειρίζονται αποτελεσματικά. Η συνειδητοποίηση και αναγνώριση των συναισθημάτων τους σε ανάλογες καταστάσεις και του τρόπου με τον οποίο αυτά επηρεάζουν τη συμπεριφορά τους είναι το πρώτο που θα πρέπει να καλλιεργηθεί. Επίσης, θα πρέπει να μάθουν να αναγνωρίζουν έγκαιρα τα πρώτα σημάδια. Τέλος, είναι σημαντικό να ασκηθούν σε στρατηγικές αντιμετώπισης και διαχείρισης των συναισθημάτων τους.
Οι γονείς μπορείτε να βοηθήσετε τα παιδιά σας με μαθησιακές δυσκολίες, από όταν είναι μικρά ακόμη, στη διαχείριση των συναισθημάτων τους ως εξής:
- Χρησιμοποιείτε επίθετα για να περιγράφετε τη συμπεριφορά και τα συναισθήματα του παιδιού σας σε συζητήσεις μαζί του (π.χ. θυμωμένος, ανυπόμονος, απογοητευμένος, υπερήφανος κ.λπ.).
- Ζητάτε από το παιδί σας να σας μιλάει για τις περιστάσεις εκείνες που του προξενούν το μεγαλύτερο άγχος στην τάξη αναφορικά με τις μαθησιακές δυσκολίες του (π.χ. να τον «σηκώσει» ο δάσκαλος για να πει το μάθημα, να διαβάσει φωναχτά στην τάξη κ.λπ.).
- Παροτρύνετε το να καταγράφει τις πρώτες σωματικές ενδείξεις τη στιγμή που νιώθει άγχος (πόνος στην κοιλιά, εφίδρωση, κόμπος στον λαιμό κ.λπ.), ώστε να μπορεί αργότερα εύκολα να το αντιλαμβάνεται και να το αντιμετωπίζει πριν προλάβει να τον κυριεύσει.
- Με αφορμή ένα σχετικό συμβάν, συζητήστε με το παιδί σας πώς ένιωσε, τι έκανε και τι άλλο θα μπορούσε να κάνει. Εάν δυσκολεύεται να βρει μόνο του μια λύση, προτείνετε εσείς μερικές για να διαλέξει όποια του ταιριάζει καλύτερα.
- Καθοδηγήστε το να βρει την τεχνική αντιμετώπισης του άγχους που του ταιριάζει (τεχνικές αναπνοών, μουσική χαλάρωσης, γυμναστική για εκτόνωση κ.λπ.).
- Εξηγήστε του ποιο είναι το σημείο εκείνο που, αν το φτάσει, θα χρειαστεί να ζητήσει βοήθεια και υποστήριξη από κάποιον ειδικό.
Οι παραπάνω παράγοντες παίζουν καθοριστικό ρόλο για μια επιτυχημένη έκβαση στη ζωή του παιδιού με μαθησιακές δυσκολίες. Όμως, όπως με κάθε νέα γνώση, έτσι και με αυτούς χρειάζονται συνεχής εξάσκηση και επανάληψη. Πρόκειται για εφόδια ζωής που, όσο το παιδί προχωρά στα επόμενα αναπτυξιακά στάδια, είναι πιθανό ότι θα χρειαστεί να διδαχθούν εκ νέου για να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες.
