Είναι γνωστή η μεγάλη διαμάχη που υπήρξε μεταξύ του νομπελίστα Λάϊνους Πόλινγκ και ερευνητών της κλινικής Mayo για τον αντικαρκινικό ρόλο της βιταμίνης C όταν αυτή χρησιμοποιείται σε μεγάλη δοσολογία. H διαμάχη έκλεισε με νίκη των ερευνητών της κλινικής Mayo. Στη συνέχεια άλλοι ερευνητές άφησαν να εννοηθεί ότι μεγάλες δόσεις της βιταμίνης C μπορεί στην πραγματικότητα να προωθούν τον καρκίνο αντί να τον καταστέλλουν.
Τώρα μια νέα αμερικανική μελέτη που έγινε σε ποντίκια αλλά και σε ανθρώπινα κύτταρα στο εργαστήριο από τον Lewis Cantley, και τους συνεργάτες του στο Τμήμα Ιατρικής του Πανεπιστημίου Weill Cornell της Νέας Υόρκη και δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science έδειξε ότι η βιταμίνη C μπορεί να εξοντώσει τα κύτταρα του καρκίνου του παχέος εντέρου.
Ο καρκίνος του παχέος εντέρου και του ορθού είναι μία από τις πιο συνηθισμένες μορφές καρκίνου σε άνδρες και γυναίκες. Πάνω από 90.000 νέες περιπτώσεις καταγράφονται στις ΗΠΑ. Αιτία θεωρείται ένας περίπλοκος συνδυασμός του τρόπου ζωής, του περιβάλλοντος και της γενετικής. Το 50% των ανθρώπων με καρκίνο του παχέος εντέρου φέρουν μετάλλαξη στα γονίδια KRAS και BRAF.
Οι ερευνητές τέσταραν την αντικαρκινική δράση της βιταμίνης C (που ονομάζεται επίσης ασκορβικό οξύ) σε καρκινικά κύτταρα του παχέος εντέρου που έφεραν μεταλλάξεις στα γονίδια KRAS και BRAF (σε ποντίκια που είχαν γαστρεντερικούς όγκους με αυτές τις μεταλλάξεις και σε καλλιέργειες ανθρώπινων κυττάρων).
Και στις δύο περιπτώσεις, η βιταμίνη C, χορηγούμενη σε μεγάλη δοσολογία αποδείχθηκε αποτελεσματική. Στα ποντίκια η χορήγηση 4 γραμμαρίων ανά κιλό σωματικού βάρους για 5-7 εβδομάδες (ποσότητα ισοδύναμη με την κατανάλωση 300 πορτοκαλιών την ημέρα) ανέστειλε την ανάπτυξη των καρκινικών όγκων οι οποίοι έγιναν λιγότεροι και μικρότεροι.
Ο μηχανισμός
Σε ένα περιβάλλον πλούσιο σε οξυγόνο, όπως είναι οι ανθρώπινες αρτηρίες, ένα μέρος της βιταμίνης C οξειδώνεται και μετατρέπεται σε μια νέα ένωση που ονομάζεται δεϋδροασκορβικό οξύ (DHA ή dehydroascorbic acid).
Μια πρωτεΐνη στις μεμβράνες των κυττάρων, γνωστή ως GLUT1, επιτρέπει τόσο την γλυκόζη όσο και στο DHA να εισέλθουν στα κύτταρα. Τι έκανε το DHA στο εσωτερικό των κυττάρων ήταν μέχρι σήμερα ένα μυστήριο.
Η μελέτη αποκάλυψε ότι η οξειδωμένη μορφή της βιταμίνης C, δηλαδή το DHA, δρα σαν δούρειος ίππος. Μόλις βρεθεί στο εσωτερικό των καρκινικών κυττάρων, τα φυσικά αντιοξειδωτικά που υπάρχουν μέσα στο κύτταρο προσπαθούν να μετατρέψουν το DHA πίσω σε βιταμίνη C. Kατά τη διαδικασία αυτή, τα αντιοξειδωτικά εξαντλούνται, και άρα παύουν να προστατεύουν το καρκινικό κύτταρο το οποίο πεθαίνει από οξειδωτικό στρες.
Ένας συνδυασμός δύο χαρακτηριστικών καθιστά τα καρκινικά κύτταρα που φέρουν τις μεταλλάξεις KRAS και BRAF ευάλωτα στις μεγάλες δόσεις της βιταμίνη C.
Ο Cantley εξηγεί ότι πολλά φυσιολογικά κύτταρα εκφράζουν την πρωτεΐνη GLUT1, αλλά αυτά που φέρουν τις μεταλλάξεις KRAS και BRAF έχουν συνήθως πολύ υψηλότερα επίπεδα, διότι χρειάζονται υψηλή πρόσληψη γλυκόζης για την επιβίωσή τους. Αυτό σημαίνει ότι προσλαμβάνουν περισσότερο δεϋδροασκορβικό οξύ.
Επίσης, τα κύτταρα με τις μεταλλάξεις KRAS και BRAF παράγουν περισσότερες ελεύθερες ρίζες οξυγόνου από τα φυσιολογικά κύτταρα και έτσι χρειάζονται περισσότερα αντιοξειδωτικά για να επιβιώσουν.
Καθώς με την μεγαλύτερη είσοδο του δεϋδροασκορβικό οξύ τα αντιοξειδωτικά των καρκινικών κυττάρων εξαντλούνται γρήγορα τελικά πεθαίνουν ενώ τα φυσιολογικά κύτταρα δεν επηρεάζονται από την προαναφερθείσα δόση της βιταμίνης C (τo γιατί δεν είναι ξεκάθαρο).
Για την ώρα, πάντως, η βιταμίνη C δεν μπορεί να προταθεί ως θεραπεία κατά του καρκίνου του παχέος εντέρου διότι δεν είναι αρκετά γνωστό τι ακριβώς συμβαίνει μέσα στα κύτταρα. Η μελέτη αυτή όμως μπορεί να αποδειχτεί πολύ χρήσιμη διότι δεν υπάρχει σήμερα θεραπεία που να στοχεύει στα κύτταρα που φέρουν τις παραπάνω μεταλλάξεις.
Η μελέτη (σε pdf) έχει τίτλο, Vitamin C selectively kills KRAS and BRAF mutant colorectal cancer cells by targeting GAPDH.
