Τα φάρμακα εκτός από την φαρμακολογική τους και την πιθανή τοξική τους δράση, διαθέτουν επίσης, ευαισθητοποιητικές ιδιότητες. Η ευαισθητοποίηση μπορεί να γίνεται από τοπική εφαρμογή αλλά και από την από στόματος λήψη.
Ορισμένα φάρμακα, όπως τα αντιισταμινικά, συμπεριλαμβανομένης της τοπικής δοξεπίνης, ευαισθητοποιούν πολύ συχνότερα όταν εφαρμόζονται τοπικά από ότι όταν λαμβάνονται από στόματος.
Με την έλευση των διαδερμικών εμπλάστρων για την χορήγηση των φαρμάκων όπως η νιτρογλυκερίνη, ορμόνες, η νικοτίνη, η κλονιδίνη, η φαιντανύλη η σκοπολαμίνη, οι αναφορές ευαισθητοποίησης αυξάνονται. Η κλονιδίνη προκαλεί το υψηλότερο ποσοστό αλλεργικών αντιδράσεων. Κατά καιρούς παρατηρούνται αντιδράσεις που μοιάζουν με πολύμορφο ερύθημα, μετά από χορήγηση φαρμάκων.
Ορισμένα φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν ευαισθητοποίηση του δέρματος, όταν εφαρμόζονται τοπικά. Αν το φάρμακο αργότερα χορηγηθεί εσωτερικά, μπορεί να προκληθεί οξεία έξαρση στην περιοχή της δερματίτιδας εξ επαφής. Αυτά τα λεγόμενα αναμνηστικά εξανθήματα ή συστηματική δερματίτιδα εξ επαφής μπορεί να συμβούν με χρήση αντιισταμινικών, σουλφοναμίδων και πενικιλλίνης. Το ίδιο ισχύει και για τις τοπικές αναισθητικές αλοιφές που περιέχουν τοπικά “καϊνικά” αναισθητικά. Συνήθως, εάν η ευαισθητοποίηση εμφανίζεται όταν χρησιμοποιούνται διαδερμικά έμπλαστρα, τα ίδια φάρμακα δεν προκαλούν συστηματική δερματίτιδα εξ επαφής, όταν λαμβάνονται από το στόμα.
Αν και είναι αδύνατο να αναφερθούν όλα τα τοπικά φάρμακα που μπορεί να προκαλέσουν ερεθισμό ή αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής, μερικά είναι αρκετά σημαντικά ώστε να αναφερθούν ξεχωριστά.
Τοπικά αναισθητικά. Ιατροί και οδοντίατροι μπορεί να αναπτύξουν αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής από τοπικά αναισθητικά. Η συνεχιζόμενη χρήση αυτών των τοπικών αναισθητικών ως αντικνησμώδεις αλοιφές και λοσιόν προκαλεί ευαισθητοποίηση του δέρματος.
Η βενζοκαΐνη είναι ένα συχνά χρησιμοποιούμενο τοπικό αντικνησμώδες και είναι ο πιο συχνός ευαισθητοποιός παράγοντας της ομάδας αυτής. Κνησμώδης δερματίτιδα της πρωκτογεννητικής περιοχής μπορεί να οφείλεται σε ένα τοπικά εφαρμοζόμενο αναισθητικό.
Το συντηρητικό μεθυλεπαραβένιο που υπάρχει σε ορισμένα διαλύματα, μπορεί να προκαλέσει αντιδράσεις υπερευαισθησίας που μπορεί εύκολα να αποδωθούν στα τοπικά αναισθητικά, θα πρέπει να έχουμε κατά νου ότι πολλές διασταυρούμενες αντιδράσεις παρατηρούνται σε ευαισθητοποιημένα στην βενζοκαΐνη άτομα.
Αντιμικροβιακά. Ιατροί, οδοντίατροι, νοσηλεύτριες, και το υπόλοιπο ιατρικό προσωπικό, καθώς και οι ασθενείς, μπορεί να αναπτύξουν δερματίτιδα εξ επαφής από διάφορα αντιβιοτικά.
Η νεομυκίνη είναι ένας συνήθης ευαισθητοποιητής. Ως τοπικό αντιβιοτικό, η θειική νεομυκίνη έχει ενσωματωθεί σε αναρίθμητες αλοιφές, κρέμες και λοσιόν. Επίσης βρίσκεται σε παρασκευάσματα, όπως αποσμητικά των μασχαλών, ωτικά και οφθαλμολογικά παρασκευάσματα, καθώς και σε αντιβιοτικές κρέμες και αλοιφές που χορηγούνται χωρίς ιατρική συνταγή.
Τα σημεία της ευαισθησίας στη νεομυκίνη μπορεί να είναι τα ίδια με μια τυπική δερματίτιδα εξ επαφής, αλλά συχνά είναι αντίστοιχα με εκείνα ανθεκτικών δερματικών εξανθημάτων που είναι λειχηνοποιημένα ή ακόμα υπερκερατωτικά. Αυτό μπορεί να συμβαίνει επειδή πολλοί από τους τοπικούς παράγοντες περιέχουν αρκετά είδη αντιβιοτικών, αλλά συχνά εμπεριέχεται επίσης και κορτικοστεροειδές. Η εικόνα αυτή μπορεί να παρατηρηθεί σε επίμονη εξωτερική ωτίτιδα, χρόνιο απλό λειχήνα (νευροδερματίτιδα) του αυχένα ή σε δερματοφυτία των μεσοδακτυλίων πτυχών των ποδιών. Μια καθυστερημένη αντίδραση στις επιδερμιδικές δοκιμασίες δεν είναι ασυνήθιστη.
Έχει παρατηρηθεί μια δραματική αύξηση της αλλεργίας στη βακιτρακίνη. Η χρήση της μετά από ελαφρές χειρουργικές επεμβάσεις μπορεί να ευθύνεται για αυτή την αύξηση.
Η αλλεργική δερματίτιδα στα άκρα των δακτύλων που προκαλείται από τη στρεπτομυκίνη απαντάται σε νοσηλευτές που ετοιμάζουν αυτό το σπάνια χορηγούμενο φάρμακο για παρεντερική χορήγηση. Η δερματίτιδα μπορεί να γίνει χρόνια, με εκζεματοποίηση και ρωγμές. Μπορεί να υπάρχει διασταυρούμενη αντιδραστικότητα με νεομυκίνη, γενταμυκίνη και καναμυκίνη.
Αντιμυκητιασικά. Μπορεί να παρατηρηθεί αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής σε ιμιδαζόλη και άλλους αντιμυκητιασικούς παράγοντες. Υπάρχει υψηλό ποσοστό διασταυρούμενης αντιδραστικότητας μεταξύ μικοναζόλης, ισοκοναζόλης, κλοτριμαζόλης και οξικοναζόλης λόγω της κοινής χημικής τους δομής.
Κορτικοστεροειδή. Πολυάριθμες βιβλιογραφικές αναφορές με μεγάλες σειρές ασθενών που έχουν αναπτύξει αλλεργία σε αυτά τα κοινώς χρησιμοποιούμενα σκευάσματα, τονίζουν την ανάγκη ύπαρξης σχετικής υποψίας, όταν ασθενείς με χρόνια δερματίτιδα δεν βελτιώνονται ή επιδεινώνονται, παρά τη θεραπεία με τοπικά στεροειδή.
Όταν συμβεί ευαισθητοποίηση σε ένα τύπο κορτικοστεροειδούς μπορεί να συμβεί διασταυρούμενη ευαισθητοποίηση. Τα κορτικοστεροειδή διακρίνονται με βάση τη δομή τους σε τέσσερις τάξεις: στη τάξη Α ανήκει η υδροκορτιζόνη και η tixicortol privalate, στην τάξη Β ανήκει η τριαμσινολόνη, και η βουδεσονίδη, στη τάξη C ανήκει η βηταμεθαζόνη και στη τάξη D ανήκει η 17-βουτυρική υδροκορτιζόνη. Υπάρχουν συχνά διασταυρούμενες αντιδράσεις μεταξύ των τάξεων Β και D.
