Ο γραμμοειδής λειχήνας είναι ένα σχετικά συχνό, αυτοπεριοριζόμενο εξάνθημα, το οποίο παρατηρείται κατά κύριο λόγο στα παιδιά.
Συνήθως εμφανίζεται πριν από την ηλικία των 6 ετών, είναι δυνατόν όμως να προσβληθούν επίσης νέοι ενήλικες και συχνότερα, ηλικιωμένα άτομα.
Συμπτώματα
Οι βλάβες αρχικά έχουν την μορφή μικρών βλατίδων, που είναι ερυθηματώδεις και ελαφρά λεπιδώδεις.Στα μελαψά άτομα, η υπομελάγχρωση είναι έντονη.
Βλατίδες διαμέτρου 1-3 mm συρρέουν σχηματίζοντας μια ταινία εύρους 1-3 cm, συνεχή ή διακοπτόμενη, η οποία σε διάστημα μερικών εβδομάδων εξελίσσεται προς τα κάτω στο άκρο γύρω από τον κορμό, ακολουθώντας τις γραμμές του Blaschko (Εικόνα).
Πιο συχνά προσβάλλεται κάποιο άκρο, αλλά είναι δυνατόν να εμφανιστούν βλάβες στον κορμό, ή βλάβες που εκτείνονται από τον κορμό σε ένα από τα άκρα. Το πρόσωπο συμμετέχει στο 10% ή σε λιγότερες περιπτώσεις. Σπανίως παρατηρούνται πολλαπλές ταινίες και το εξάνθημα είναι βασικά ασυμπτωματικό.
Προσβολή του νυχιού μπορεί να συμβεί εάν η εξεργασία επεκταθεί κατά μήκος του δακτύλου προς τον όνυχα. Συνήθως ο γραμμοειδής λειχήνας εμφανίζεται αρχικά στο δέρμα, ή παρουσιάζονται ταυτοχρόνως ανωμαλίες τόσο στο δέρμα όσο και στον όνυχα. Σε λίγες περιπτώσεις, προσβάλλεται ο όνυχας μόνο, επί μήνες και η ταινία εμφανίζεται στο δέρμα όψιμα, ή είναι δυνατόν ο όνυχας να παραμείνει η μοναδική θέση προσβολής της νόσου κατά τη διάρκεια της εξέλιξης της.
Παρατηρούνται κατά κύριο λόγο, λέπτυνση του ονυχιαίου δίσκου, επιμήκεις ακρολοφίες, ονυχοσχιζία και υπερκεράτωση της ονυχιαίας κοίτης. Συνήθως προσβάλλεται ένα τμήμα μόνο του όνυχα. Τα ιστολογικά ευρήματα των προσβεβλημένων ονύχων είναι πανομοιότυπα με εκείνα των δερματικών βλαβών.
Οι ενεργείς βλάβες του γραμμοειδούς λειχήνα διαρκούν ένα χρόνο κατά μέσο όρο, μπορεί όμως να υφίστανται μέχρι και για 4 χρόνια. Τελικά όλες οι βλάβες, ακόμη και οι δυ-οτροφικοί όνυχες, υποχωρούν αυτομάτως χωρίς ουλοποίη-ση. Η υπομελάγχρωση μπορεί να παραμείνει για διάστημα αρκετών ετών.
Τα ιστολογικά ευρήματα του γραμμοειδούς λειχηνα ποικίλλουν και αντικατοπτρίζουν εν μέρει το στάδιο εξέλιξης της βλάβης. Μπορεί να υπάρχει σπογγιωτική δερματίτιδα, αλλά συχνότερα ανευρίσκεται ένα λειχηνοειδές στοιχείο. Στη χοριοεπιδερμιδική ένωση παρατηρείται ταινιοειδής διήθηση με νεκρωτικά κερατινοκύτταρα.
Σε ορισμένες περιπτώσεις διακρίνεται φλεγμονή κοκκιωματώδους τύπου. Χαρακτηριστική είναι η εμφάνιση πυκνής λεμφοκυτταρικής διήθησης γύρω από τους εκκρίνεις ιδρωτοποιούς αδένες και τους πόρους τους, η οποία βοηθά στη διαφορική διάγνωση του γραμμοειδούς από τον ομαλό λειχήνα.
Υπάρχουν πολλαπλές αναφορές σχετικά με την ταυτόχρονη εμφάνιση της κατάστασης αυτής σε αμφιθαλή αδέρφια. Παρατηρείται επίσης εποχιακή κατανομή και η πλειονότητα των περιπτώσεων εμφανίζεται την περίοδο της άνοιξης και του καλοκαιριού. Έχουν αναφερθεί και επιδημίες της νόσου.
Η διάγνωση είναι συνήθως άμεση, όταν εμφανιστεί αιφνιδίως σε μικρό παιδί εξάνθημα, που ακολουθεί τις γραμμές του Blaschko. Στη διαφορική διάγνωση μπορεί να συμπεριληφθεί ο γραμμοειδής ομαλός λειχήνας, η γραμμοειδής ψωρίαση, ο φλεγμονώδης γραμμοειδής μυρμηκιώδης επιδερμιδικός σπίλος, ο επιδερμιδικός σπίλος, ο γραμμοειδής δερματικός ερυθηματώδης λύκος και η ομαλή μυρμηκιά.
Πολλές φορές η ιστολογική εξέταση βοηθά στη διάκριση των καταστάσεων αυτών, αλλά σε σπάνιες περιπτώσεις κρίνεται αναγκαία.
Θεραπεία
Συνήθως δε απαιτείται θεραπεία. Οι γονείς θα πρέπει να καθησυχάζονται και να ενημερώνονται σχετικά με την άριστη γενικά πρόγνωση της διαταραχής αυτής.
Η εφαρμογή οπικών στεροειδών και αλοιφής tacrolimus 0.1% μπορεί να επιταχύνει την υποστροφή των βλαβών.
Θα πρέπει να εγείρεται η υποψία της διάγνωσης σε παιδιά με επίκτητη δυστροφία ενός ή δύο ονύχων, τα οποία θα πρέπει να υποβάλλονται σε στενή παρακολούθηση πριν από τη διενέργεια βιοψίας νυχιού.
Σε μια μελέτη, διαπιστώθηκε ότι η υδροξυχλωροκίνη οδήγησε σε ταχεία υποχώρηση ρινικών βλαβών, οι οποίες είχαν παραμείνει σταθερές επί σειρά ετών.
