Ο δοθιήνας (κοινώς καλόγερος) αντιπροσωπεύει μία εν τω βάθει αναπτυσσόμενη θυλακίτιδα. Εμφανίζεται ως ένα σκληρό, ερυθρό και επώδυνο οζίδιο, το οποίο σταδιακά μεγαλώνει, αποκτά χαρακτηριστικά φλύκταινας στην κορυφή και τελικά ρήγνυται, οπότε εξέρχεται πύο μαζί με το νεκρωτικό πυρήνα. Τότε τα συμπτώματα υποχωρούν και συχνά αφήνουν ουλή.
Ο δοθιήνας είναι ένα οξέως εμφανιζόμενο, ευαίσθητο, περιγεγραμμένο περιθυλακικό σταφυλοκοκκικό απόστημα στρογγυλού σχήματος, το οποίο υφίσταται τελικά κεντρική διαπύηση. Οι βλάβες εμφανίζονται αρχικά στους τριχικούς θύλακες και συχνά εξακολουθούν να παρουσιάζονται για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα μέσω αυτοενοφθαλμισμού.
Mερικές βλάβες εξαφανίζονται προτού ραγούν αλλά η πλειονότητα αυτών υφίσταται κεντρική νέκρωση και ρήγνυται δια μέσου του δέρματος, απελευθερώνοντας πυώδες νεκρωτικό υλικό. Ο αυχένας, η μασχαλιαία χώρα και οι γλουτοί αποτελούν εκλεκτικές θέσεις εντόπισης αλλά οι δοθιήνες είναι δυνατόν να εμφανιστούν οπουδήποτε.
Η ακεραιότητα της επιφάνειας του δέρματος μπορεί να διαταραχθεί από ερεθισμό, πίεση, τριβή, υπεριδρωσία, δερματίτιδα, δερματοφυτία, ή ξύρισμα μεταξύ άλλων παραγόντων.
Η τοπική βλάβη του φραγμού προδιαθέτει στην ανάπτυξη λοίμωξης παρέχοντας μια πύλη εισόδου για τον πανταχού παρόντα χρυσίζοντα σταφυλόκοκκο.
Η κεντρική αιτία είναι είτε η μόλυνση, είτε ο αυτοενοφθαλμισμός από μια περιοχή αποικισμού, που βρίσκεται συνήθως στη ρίνα ή τη βουβωνική χώρα.
Συμπτώματα
Ο δοθιήνας αρχικά εμφανίζεται σαν μια σκληρή, μαλακή κατά την υφή ερυθρή μάζα γύρω από τον τριχικό θύλακα σε έντριχο δέρμα, που μεγεθύνεται και μετατρέπεται σε επώδυνη συλλογή πύου σε μερικές ημέρες.
Η ρήξη του δοθιήνα και η αποβολή πύου, οδηγεί σε σημαντική μείωση του πόνου. Ακολουθεί νέκρωση και αποβολή ενός νεκρωτικού πυρήνα, αφήνοντας μία μελαγχρωματική κηλίδα καθώς επουλώνεται, οδηγώντας τελικά σε μόνιμη ουλή. Η διάρκεια αυτής της διαδικασίας ποικίλλει, και η νέκρωση μπορεί να εμφανιστεί σε δύο ημέρες, ή μετά από 2-3 εβδομάδες. Οι πιο μεγάλες εμφανιζόμενες βλάβες είναι πιο επίμονες. Συνήθως δεν εμφανίζεται μόνο μία βλάβη, ενώ η εμφάνιση πολλαπλών βλαβών για μεγάλο χρονικό διάστημα αποτελεί το κύριο πρόβλημα.
Πιθανόν να συνυπάρχει πυρετός και γενική συμπτωματολογία. Η σηψαιμία είναι συχνή σε άτομα με πολύ κακή θρέψη. Οι πιο συνηθισμένες εντοπίσεις των δοθιήνων είναι το πρόσωπο, ο τράχηλος, η μασχάλη, οι γλουτοί, οι μηροί και το περίνεο. Βλάβες στη μύτη ή τον έξω ακουστικό πόρο είναι πολύ επώδυνες.
Συγκεκριμένες συστηματικές διαταραχές είναι δυνατόν να προδιαθέσουν στην ανάπτυξη δοθιήνωσης: ο αλκοολισμός, η πλημμελής θρέψη, οι δυσκρασίες του αίματος, οι διαταραχές της λειτουργίας των ουδετεροφίλων, η ιατρογενής ή άλλου είδους ανοσοκαταστολή, στην οποία συμπεριλαμβάνεται και το AIDS, και ο σακχαρώδης διαβήτης.
Η ατοπική δερματίτιδα προδιαθέτει στην ανάπτυξη κατάστασης αποικισμού από τον S. aureus. Το γεγονός αυτό βοηθά στην ερμηνεία των παρατηρούμενων αυξήσεων της επίπτωσης των λοιμώξεων στην περίπτωση των παθήσεων αυτών.
Ενδονοσοκομειακή Δοθιήνωση
Επιδημίες σταφυλοκοκκικών λοιμώξεων παρουσιάζονται στα νοσοκομεία. Στις περιπτώσεις αυτές παρατηρείται συχνά ισχυρή αντοχή στους αντιμικροβιακούς παράγοντες.
Οι προσπάθειες να τεθούν υπό έλεγχο οι επιδημίες αυτές επικεντρώνονται στο σχολαστικό πλύσιμο των άκρων χειρών. Στους βρεφικούς θαλάμους, μπορεί να επιτευχθεί μείωση του νεογνικού εποικισμού και των λοιμώξεων με S. aureus και στρεπτόκοκκους που δεν ανήκουν στην ομάδα Α χρησιμοποιώντας διάλυμα χλωρεξιδίνης 4% για την περιποίηση του δέρματος και του ομφάλιου λώρου.
Ιστοπαθολογικά ανευρίσκονται εν τω βάθει αποστήματα τόσο με λεμφοκύτταρα, όσο και με ουδετερόφιλα και σε μακροχρόνιες περιπτώσεις, πλασματοκύτταρα, καθώς επίσης και γιγαντοκύτταρα τύπου ξένου σώματος.
Η εφαρμογή θερμών επιθεμάτων και η συστηματική χορήγηση αντιβιοτικών μπορεί να αναστείλει την εξέλιξη την αρχόμενων δοθιήνων.
Χρόνια δοθιήνωση
Ύστερα από θεραπεία, μερικοί δοθιήνες αναμένεται να υποτροπιάσουν. Η διάρκεια και ο κύκλος της νόσου διαφέρει. Κάποιοι ασθενείς μπορεί να έχουν την εμπειρία ενός μόνο επεισοδίου σε αντίθεση με άλλους που παρουσιάζουν υποτροπιάζουσα δοθιήνωση για μήνες ή ακόμα και χρόνια. Συνήθως δεν υπάρχει κάποια υποκείμενη νόσος που να προδιαθέτει στην κατάσταση αυτή.
Η επιφάνεια του δέρματος στην περιοχή εμφάνισης του δοθιήνα μπορεί να αποτελεί πηγή αποικισμού, ειδικά αν υπάρχουν λύσεις της συνέχειας του δέρματος, εκδορές ή εκζεματικές αλλοιώσεις. Επιπλέον, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ο κίνδυνος μόλυνσης από την περιπρωκτική και τις παρατριμματικές περιοχές.
Τα συνήθη προληπτικά μέτρα που θα πρέπει να λαμβάνονται στην προσπάθεια να διακοπεί ο κύκλος της υποτροπιάζουσας δοθιήνωσης συνίστανται: στην καθημερινή χρήση χλωρεξιδίνης ως καθαριστικού του δέρματος, ιδιαίτερα στην περιοχή της μασχάλης, της βουβωνικής και της περιπρωκτικής χώρας, στο καθημερινό πλύσιμο των κλινοσκεπασμάτων και των ρούχων αρχικά, καθώς επίσης και στο συχνό πλύσιμο των άκρων χειρών.
