Οι έγκυες γυναίκες που τρώνε πολλά ψάρια έχουν αυξημένη πιθανότητα να αποκτήσουν παιδιά με παραπανίσια κιλά και αιτία γι’ αυτό ενδέχεται να είναι οι τοξίνες των ψαριών, σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό JAMA Pediatrics. Τα ψάρια, και ιδιαίτερα τα λιπαρά, είναι πλούσια σε πολυακόρεστα ωμέγα 3 λιπαρά οξέα, τα οποία συμβάλλουν στην πρόληψη της στεφανιαίας νόσου και των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων. Επίσης, τα ψάρια αποτελούν βασική πηγή πρωτεϊνών υψηλής βιολογικής αξίας, είναι πλούσια σε βιταμίνη D, ψευδάργυρο, σελήνιο και μια καλή πηγή σιδήρου. Ωφελούν όχι μόνο την καρδιά αλλά και τον εγκέφαλο – αποτελούν μάλιστα ένα φυσικό αντικαταθλιπτικό.
Από την άλλη μεριά, τα ψάρια περιέχουν διοξίνες, υδράργυρο, φυτοφάρμακα, βαρέα μέταλλα και άλλες τοξίνες. Έρευνες έχουν δείξει ότι ορισμένα ψάρια μπορεί να περιέχουν περισσότερες επιβλαβείς ουσίες από το κρέας της ξηράς. Μια μελέτη εξέτασε 700 δείγματα σολομού ιχθυοτροφείου και ελεύθερης αλιείας, από 40 διαφορετικές περιοχές του πλανήτη διαπιστώνοντας ότι ήταν τόσο μολυσμένα που δε θα έπρεπε να καταναλώνεται παρά μόνο ευκαιριακά. Ο σολομός ήταν ιδιαίτερα μολυσμένος με το φυτοφάρμακο Toxaphene, το οποίο έχει αποσυρθεί από την παγκόσμια αγορά.
Τα ψάρια περιέχουν επίσης υδράργυρο, μόλυβδο και κάδμιο ενώ η έκθεση σε αρσενικό είναι σημαντική.
Ψάρια και παχυσαρκία
Ομάδα ερευνητών με επικεφαλής τη Λήδα Χατζή, επίκουρη καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Διατροφής στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης, εξέτασαν στοιχεία από 26.184 γυναίκες που απέκτησαν παιδιά και τα παρακολουθούσαν μέχρι την ηλικία των 6 χρονών.
Οι γυναίκες κατάγονταν από την Ελλάδα, το Βέλγιο, τη Γαλλία, την Ιρλανδία, την Ιταλία, την Ολλανδία, τη Νορβηγία, την Πολωνία, την Πορτογαλία, την Ισπανία και τις ΗΠΑ. Είχαν μείνει έγκυες στο διάστημα 1996-2011, και συμπλήρωναν ερωτηματολόγια διατροφής τα οποία έδειξαν ότι η μέση κατανάλωση ψαριών κυμαινόταν από 0,5 φορά την εβδομάδα στο Βέλγιο έως 4,45 φορές στην Ισπανία.
Τα 8.215 μωρά της μελέτης (δηλαδή το 31%) παρουσίασαν γρήγορη ανάπτυξη έως την ηλικία των 2 ετών. Τα υψηλότερα ποσοστά γρήγορης ανάπτυξης (56% των παιδιών) παρατηρήθηκαν στην Ελλάδα και τα χαμηλότερα ποσοστά παρατηρήθηκαν στη Νορβηγία (17,3% των παιδιών). Τα 4.987 (ή 19,4%) ήταν υπέρβαρα ή παχύσαρκα στα 4 τους χρόνια, ενώ τα 3.476 (το 15,2%) στα 6 τους χρόνια.
Η κατανάλωση ψαριών πάνω από τρεις φορές την εβδομάδα σχετίσθηκε με 22% περισσότερες πιθανότητες γρήγορης ανάπτυξης των παιδιών και παραπανίσιου βάρους μέχρι την ηλικία των 2 ετών. Η συσχέτιση ήταν ισχυρότερη στα κορίτσια.
Τα ψάρια είναι πολύτιμα και απαραίτητα για την ομαλή νευρολογική ανάπτυξη των εμβρύων. Ωστόσο, συχνά αποτελούν πηγή οργανικών ρύπων που μπορεί να διαταράξουν το ορμονικό σύστημα και έτσι να συμβάλλουν στην παχυσαρκία, σημειώνουν οι ερευνητές. Τα μεγάλα ψάρια που ζουν πολλά χρόνια (π.χ. ο ξιφίας, ο κόκκινος τόνος και ο καρχαρίας) συσσωρεύουν στο σώμα τους σημαντική ποσότητα υδραργύρου.
Επίσης μελέτες έχουν βρει ότι το τηγάνισμα των ψαριών πιθανόν να εξουδετερώνει το όφελος που παρέχουν στον εγκέφαλο τα ωμέγα-3 λιπαρά. Οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι δεν είχαν αρκετά στοιχεία για να εξακριβώσουν τι είδους ψάρια έτρωγαν οι γυναίκες και πως ήταν μαγειρεμένα, ούτε αν ήταν ψάρια του γλυκού ή του αλμυρού νερού.
Να σημειωθεί ότι ο διακεκριμένος Γάλλος ογκολόγος Νταβίντ Καγιάτ, θεωρεί ότι μεταξύ των ψαριών θα πρέπει να προτιμώνται το σκουμπρί, οι σαρδέλες, ο γαύρος, η τσιπούρα, το λαβράκι και η γλώσσα. Από την άλλη μεριά, προτείνει την αποφυγή ορισμένων ειδών όπως είναι ο ξιφίας, το μάρλιν, το σίρκι, ο κόκκινος τόνος και τα χέλια. Δυστυχώς, από τις υψηλότερες συγκεντρώσεις αρσενικού έχουν οι σαρδέλες οι οποίες κατά τα άλλα παρέχουν μια σημαντική ποσότητα σε ωμέγα-3 λιπαρά (600 μg αρσενιού ανά 100 γραμμάρια σαρδελών).
