Υπέρταση: Τα 100 μυστικά της

Οι γιατροί που θεραπεύουν υπερτασικά άτομα έχουν πρωταρχική υποχρέωση να επιμορφώνουν τον ασθενή και να διαλύουν τις προκαταλήψεις του, κάτι που θέλει τέχνη και χρόνο.

Με στόχο να λύσουν τις κυριότερες απορίες γύρω από την υπέρταση, o Αν. Καθηγητής Καρδιολογίας Δημήτρης Παπαδογιάννης και ο ειδικός παθολόγος Περικλής Γιόβας επιμελήθηκαν ένα βιβλίο με τίτλο «Τα 100 μυστικά της Υπέρτασης», το οποίο αποτελεί ένα χρήσιμο οδηγό για κάθε υπερτασικό. Στο βιβλίο, που αποτελεί ένα συλλογικό έργο, 24 επιστήμονες υγείας (καρδιολόγοι, παθολόγοι, διαβητολόγοι, οφθαλμίατροι, νεφρολόγοι και διατροφολόγοι), μοιράζονται μαζί σας 100 μικρά και μεγάλα μυστικά και σας βοηθούν να σχεδιάσετε ένα νέο τρόπο ζωής, ώστε να διατηρήσετε την πίεσή σας υπό έλεγχο!

Το βιβλίο έχει κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις «Εν Πλω» και δεν είναι μόνο σύγχρονο και έγκυρο, αλλά εξαιρετικά εύληπτο και ελκυστικό με μια θαυμάσια εικονογράφηση. Το περιεχόμενό του έχει προκύψει από τη γνώση των επιμορφωτικών αναγκών και των αποριών των ασθενών μετά από μακρά εμπειρία στη φροντίδα υπερτασικών ατόμων.

Σας παρουσιάζουμε μερικές ενδιαφέρουσες επισημάνσεις – συμβουλές που εντοπίσαμε στο βιβλίο:

• Υπερτασικός είναι αυτός που έχει συστολική πίεση μεγαλύτερη από 140 mmHg και/ή διαστολική μεγαλύτερη από 90 mmHg μετά από διπλή μέτρηση με μεσοδιάστημα 1-2 λεπτών σε 2-3 επισκέψεις στο ιατρείο. Συνήθως, η δεύτερη μέτρηση είναι χαμηλότερη και αντιπροσωπευτικότερη.
• Σε συνθήκες εκνευρισμού, φόβου, πόνου ή μεγάλης σωματικής προσπάθειας, η πίεση μπορεί να αυξηθεί ακόμα και πάνω από 200 mmHg. Αν δεν υπάρχει άλλο σοβαρό πρόβλημα, δε χρειάζεται αντιμετώπιση και υποχωρεί μόνη της.
• Σε άτομα με δύο γονείς υπερτασικούς, η πιθανότητα εμφάνισης υπέρτασης ξεπερνά το 70%. Σε άτομα με ένα γονιό υπερτασικό, η πιθανότητα είναι περίπου 30%.
• Το 80% των ατόμων που έχουν προβλήματα με τους νεφρούς τους έχουν και αυξημένη πίεση.
• Η άποψη ότι η διαστολική πίεση (μικρή) είναι σημαντικότερη από τη συστολική (μεγάλη) είναι λανθασμένη, ειδικά σε άτομα πάνω από 50 ετών.
• Η διάγνωση της υπέρτασης με μία μόνο επίσκεψη στο ιατρείο είναι επισφαλής. Η πίεση στο ιατρείο μπορεί να παρουσιάσει μεγάλες διακυμάνσεις, οι οποίες εξαρτώνται από τη συναισθηματική κατάσταση του ατόμου, τη σωματική δραστηριότητα πριν την εξέταση, ή αν ο ασθενή κάπνισε πριν. Για τον λόγο αυτό, οι κατευθυντήριες οδηγίες για την υπέρταση συνιστούν ότι, για την ασφαλή διάγνωση, απαιτούνται 3 επισκέψεις στο ιατρείο με 2-3 μετρήσεις της πίεσης σε κάθε επίσκεψη.
• Τουλάχιστον μισή ώρα πριν τη μέτρηση, αποφεύγετε τον καφέ. Άλλο πράγμα ο καφές και άλλο η καφεΐνη. Ενώ η καφεΐνη μπορεί να προκαλέσει ήπια αύξηση της αρτηριακής πίεσης, μέσα στις πρώτες 4 ώρες από την κατανάλωσή της, άλλα συστατικά του καφέ όπως οι πολυφαινόλες (που απαντώνται κυρίως στον φιλτραρισμένο καφέ) και τα ιχνοστοιχεία, όπως το κάλιο, ασκούν ευεργετική επίδραση στην αρτηριακή πίεση, καθώς ευνοούν την αγγειοδιαστολή.
• Τουλάχιστον μισή ώρα πριν τη μέτρηση, αποφεύγετε το κάπνισμα. Το κάπνισμα προκαλεί παροδική αύξηση της αρτηριακής πίεσης και της καρδιακής συχνότητας (δηλαδή του αριθμού των σφύξεων ανά λεπτό). Αυτή η αύξηση διαρκεί περίπου για 15-30 λεπτά. Αποφεύγετε τη μέτρηση της πίεσης για τουλάχιστον μισή ώρα από το τελευταίο τσιγάρο. Η αιτία της αύξησης της πίεσης φαίνεται να είναι η ενεργοποίηση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος. Από την άλλη πλευρά, οι μελέτες δεν έχουν δείξει ότι σε μακροχρόνια βάση, η μέση πίεση των καπνιστών είναι μεγαλύτερη από εκείνη των μη καπνιστών.
• Όταν μετράτε την αρτηριακή σας πίεση, η περιχειρίδα (το πανί που τυλίγει το χέρι) πρέπει να εφαρμόζει καλά πάνω στο μπράτσο χωρίς να παρεμβάλλεται το μανίκι. Αν το μανίκι είναι σφικτό, πρέπει να βγαίνει. Η περιχειρίδα πρέπει να βρίσκεται περίπου στο ύψος της καρδιάς και εσείς καθιστός/ή με όρθια πλάτη, το χέρι χαλαρό και ακουμπισμένο σε σταθερή επιφάνεια. Δε μιλάμε ούτε κινούμαστε κατά τη μέτρηση.
• Όσοι ρυθμίζουν σωστά την πίεσή τους, αρκεί να την μετρούν στο σπίτι 1-2 φορές την εβδομάδα. Όσοι είναι σε προσπάθεια ρύθμισης ή έχουν πρόσφατα τροποποιήσει την αγωγή, πρέπει να την μετρούν 2 φορές καθημερινά για 6-7 ημέρες (το πρωί πριν πάρουν φάρμακα και το απόγευμα), κάνοντας διπλή μέτρηση κάθε φορά και να καταγράφουν τις μετρήσεις.
• Υπάρχει διεθνώς μια ειδική διαδικασία αξιολόγησης των ηλεκτρονικών πιεσόμετρων, η οποία τα υποβάλλει σε εξονυχιστικό έλεγχο και τα βαθμολογεί. Επειδή όμως αυτή η πιστοποίηση δεν αποτελεί προϋπόθεση για την κυκλοφορία τους στο εμπόριο, είναι φρόνιμο η προμήθεια ηλεκτρονικού πιεσόμετρου να γίνεται μετά από σύσταση ενημερωμένου λειτουργού υγεία.
• Στο εμπόριο κυκλοφορούν ηλεκτρονικά πιεσόμετρα δακτύλου, καρπού και βραχίονα. Τα ηλεκτρονικά πιεσόμετρα δακτύλου είναι τελείως αναξιόπιστα και έχουν πρακτικά αποσυρθεί. Τα πιεσόμετρα καρπού είναι ιδιαίτερα εύχρηστα και γι’ αυτό είναι ελκυστικά για τους περισσότερους ασθενείς όμως τα αποτελέσματα που δίνουν είναι πολλές φορές αναξιόπιστα. Υπάρχουν αξιόπιστα και εγκεκριμένα πιεσόμετρα στην ιστοσελίδα της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης Υπέρτασης (www.hypertension.gr).
• Ως γενικός κανόνας, η πίεση είναι υψηλότερη τους χειμερινούς μήνες και πέφτει το καλοκαίρι, με την άνοδο της θερμοκρασίας. Το καλοκαίρι, τόσο η συστολική όσο και η διαστολική πίεση μειώνεται έως και κατά 5 mmHg. Το φαινόμενο αυτό είναι εντονότερο στις μεγαλύτερες ηλικίες, ιδίως στα άτομα άνω των 80 ετών.
• Η άπνοια ύπνου, με τις διαταραχές των αερίων που προκαλεί κατά τη διάρκεια του ύπνου, πυροδοτεί μηχανισμούς που προκαλούν αύξηση τns αρτηριακής πίεσης.
• Η υψηλή αρτηριακή πίεση σχετίζεται με χαμηλότερα επίπεδα τεστοστερόνης στους άνδρες και μπορεί να επηρεάσει δυσμενώς την εκσπερμάτωση και να μειώσει τη σεξουαλική επιθυμία.
• Η εμμηνόπαυση δεν είναι αιτία υπέρτασης, εκτός κι εάν η εμφάνισή της συνδυαστεί με ορμονική θεραπεία ή παχυσαρκία.
• Η ημερήσια πρόσληψη αλατιού δε θα πρέπει να υπερβαίνει τα 6 γραμμάρια (2.4 γραμμάρια νατρίου), δηλαδή ένα κουταλάκι του γλυκού. Το 75% του αλατιού που καταναλώνει ο μέσος άνθρωπος κρύβεται σε τρόφιμα όπως είναι τα επεξεργασμένα κρέατα (λ.χ. αλλαντικά), το τυρί, τα δημητριακά, το ψωμί, τα έτοιμα γεύματα, τα πατατάκια, οι αλατισμένοι ξηροί καρποί και γενικά τα αλμυρά εδέσματα.
• Η κατανάλωση ενός ποτηριού αλκοόλ (περίπου 150 ml κρασιού ή 300 ml μπύρας) από τις γυναίκες και ενός ή δύο ποτηριών αλκοόλ από τους άνδρες προκαλεί ήπια μείωση της αρτηριακής πίεσης (κατά μέσο όρο 3 mmHg στην συστολική και 2 mmHg στην διαστολική πίεση). Αντίθετα, η αλόγιστη κατανάλωση αλκοόλ έχει συσχετιστεί με αυξημένη αρτηριακή πίεση, αιμορραγικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και μυοκαρδιοπάθεια.
• Το σκόρδο περιέχει αλικίνη, μια ουσία με αγγειοδιασταλτικές ιδιότητες και μπορεί να μειώσει την αρτηριακή πίεση. Όμως, τα πιθανά οφέλη αλλά και οι κίνδυνοι από τη μακροχρόνια χρήση της ουσίας είναι άγνωστα.
• Δεν υπάρχει ειδική άσκηση για τους υπερτασικούς. Όλα τα είδη της ήπιας αεροβικής άσκησης, όπως το γρήγορο περπάτημα, το κολύμπι, το ποδήλατο, η κωπηλατική, ο χορός, το Thai chi, σε συνδυασμό με τις ενεργητικές ασκήσεις με αντιστάσεις, όπως βάρη, όργανα, λάστιχα, σύστημα άσκησης με ιμάντες (TRX) είναι επιλογές κατάλληλες για υπερτασικούς.

Να σημειωθεί ότι στα “100 μυστικά της υπέρτασης” συνεργάστηκαν οι ειδικοί: Δημοσθένης Αβραμίδης, Ηρακλής Αβραμόπουλος, Κώστας Αθανασάκης, Μαγδαληνή Αραβίδου, Κωνσταντίνος Βέμμος, Χαράλαμπος Βλαχόπουλος, Περικλής Γιόβας, Βαγγέλης Δρίσκας, Γιάννης Ιωαννίδης, Ρήγας Καλαϊτζίδης, Πέτρος Καλογερόπουλος, Απόστολος Καραβίδας, Γιώργος Λιάμης, Ευάγγελος Λυμπερόπουλος, Ευστάθιος Μανιός, Νίκος Μπαϊμπάς, Ευθυμία Νασοθύμιου, Γιάννης Παπαδογιάννης, Ουρανία Παπαζάχου, Μαλαματένια Περδικούρη, Θανάσης Πρωτογέρου, Σταύρος Τόιλος, Θεόδωρος Φιλιππόπουλος, Ειρήνη Χριστάκη, Κώστας Ψαρόγιωργος.